Narażenie mieszkańców Zabrza na metale ciężkie emitowane z hałd poprzemysłowych

• Autorzy: Piekut A. , Krzysztofik L. , Gut K.

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/93487

Warianty tytułu

EN

Exposure of Zabrze residents to heavy metals emitted from post-industrial waste heaps

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy była ocena pozażywieniowego narażenia mieszkańców Zabrza na metale ciężkie zawarte w odpadach pogórniczych i pohutniczych, składowanych na terenie tego miasta w postaci hałd. Próbki materiału odpadowego pobrane z pięciu hałd znajdujących się w Zabrzu, poddano analizie chemicznej na Cd, Pb, Zn, Hg, As, Ni, Cr, Cu. Wyniki analizy chemicznej posłużyły do szacunkowej oceny narażenia mieszkańców Zabrza, drogą pozażywieniową, na kadm, ołów i rtęć i stanowiły podstawę do oceny ryzyka zdrowotnego związanego z wtórnym pyleniem z hałd poprzemysłowych. Większość przebadanych próbek pobranych z hałd poprzemysłowych w Zabrzu (70%) wykazała stężenia metali ciężkich (As, Cd, Pb, Zn) przekraczające wielokrotnie najwyższe dopuszczalne wartości, przez co stanowić mogą istotne źródło narażenia mieszkańców miasta na te metale. Maksymalna wartość dopuszczalna stężenia przekroczona była 27-krotnie. Szacunkowa ocena narażenia mieszkańców Zabrza drogą pozażywieniową na Pb obecny w odpadach zgromadzonych na jednej z hałd wskazuje na istotne zagrożenie dla osób spacerujących lub biegających na tym terenie, w wyniku pylenia wtórnego powierzchni. Obecność wysokich stężeń metali w analizowanych próbach, zwłaszcza toksycznego i kancerogennego kadmu, ołowiu oraz arsenu, wskazuje na konieczność zabezpieczenia powierzchni hałd przed wtórnym pyleniem oraz wdrożenie innych działań prewencyjnych, zmniejszających narażenie mieszkańców Zabrza na metale ciężkie.

EN

The aim of the study was to assess the non-dietary exposure of Zabrze residents to the heavy metals contained in the post-mining waste stored in this city in the form of heaps. The samples of waste material taken from five heaps located in Zabrze, were subjected to the chemical analysis related to the Cd, Pb, Zn, Hg, As, Ni, Cr, and Cu content. The results of the chemical analysis were used to estimate the exposure of Zabrze residents by non-dietary ingestion to cadmium, lead and mercury and they were the basis for assessing the health risk associated with secondary dusting from post-industrial dumps. The vast majority (70%) of the tested samples taken from the industrial waste in Zabrze showed the concentrations of heavy metals (As, Cd, Pb, Zn) exceeding the highest acceptable values many times, which could constitute a significant source of exposure of the city residents to these metals. In the extreme case, the maximum admissible concentrations were exceeded 27 times. Estimation of the non-dietary exposure of Zabrze inhabitants to the Pb present in the waste collected on one of the dump indicates a significant risk for people walking or running on this area, as a result of secondary dusting. The presence of such high concentrations of heavy metals, especially very toxic and carcinogenic cadmium, lead and arsenic in the analyzed samples indicates the need to protect the surface of waste dumps from secondary dusting and to implement other preventive measures that reduce the exposure of Zabrze residents to heavy metals.

Słowa kluczowe

PL

metale ciężkie; narażenie pozażywieniowe; szacowanie narażenia; wtórne pylenie; hałdy

EN

heavy metals; exposure through non-dietary ingestion; exposure estimation; secondary dusting; heaps

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2018
• Tom: Vol. 19, nr 4
• Strony: 30--36
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Piekut A.

• Katedra Zdrowia Środowiskowego, Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, ul. Poniatowskiego 15, 40-055 Katowice

autor

Krzysztofik L.

• Absolwentka Wydziału Zdrowia Publicznego w Bytomiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

autor

Gut K.

• Katedra Zdrowia Środowiskowego, Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, ul. Poniatowskiego 15, 40-055 Katowice

Bibliografia

• 1. Dziubanek G., Baranowska R., Oleksiuk K. 2012. Metale ciężkie w glebach Górnego Śląska – problem przeszłości czy aktualne zagrożenie? Journal of Ecology and Health, 16(4), 169-176.
• 2. Food and Agriculture Organization of the World Health Organization (FAO/WHO), 2011. Joint FAO/WHO Food Standards Programme Codex Committee on Contaminants in Foods. Fifth Session CF/5INF/1,21-25.
• 3. Gawor Ł., Warcholik W., Dolnicki P. 2014. Możliwości eksploatacji złóż wtórnych (zwałowisk pogórniczych) jako przykład zmian w sektorze przemysłu wydobywczego. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 27, 256-266.
• 4. Hanczaruk R., Gołąb N. 2016. Wybrane problemy rekultywacji zwałowiska odpadów pogórniczych na przykładzie zwałowiska ,,Ruda” w Zabrzu- Biskupicach. Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 464, 65-75.
• 5. Jabłońska M. 2004. Problem do rozwiązania: tysiące ton odpadów. Górnicza Izba Przemysłowo- Handlowa. Biuletyn Górniczy, 11-12, 113-114.
• 6. Korban Z. 2011. Problem odpadów wydobywczych i oddziaływania ich na środowisko, na przykładzie zwałowiska nr 5A/W-1 KWK”X”. Górnictwo i ekologia, 6(1), 109-120.
• 7. Kulik-Kupka K., Koszowska A., Brończyk-Puzoń A., i in. 2016. Arsen – trucizna czy lek? Medycyna pracy, 67(1), 89-96.
• 8. Nieć J., Baranowska R., Dziubanek G., i in. 2013. Narażenie środowiskowe dzieci na metale ciężkie zawarte w glebach z placów zabaw, boisk, piaskownic i terenów przedszkoli z obszaru Górnego Śląska. J Ecol Health, 17(2), 55-62.
• 9. Piontek M., Fedyczak Z., Łuszczyńska K., Lechów H. 2014. Toksyczność miedzi, cynku oraz kadmu, rtęci i ołowiu dla człowieka, kręgowców i organizmów wodnych. Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska/Uniwersytet Zielonogórski.
• 10. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 roku w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi. (Dz.U. 2016 poz. 1395).
• 11. Su C. 2014. A review on heavy metal contamination in the soil worldwide: Situation, impact and remediation techniques. Environmental Skeptics and Critics, 3(2), 24-38.
• 12. Tchounwou PB., Yedjou CG., Patlolla A., et al. 2012. Heavy metal toxicity and the environment. In Molecular, clinical and environmental toxicology, 133-164.
• 13. U.S. EPA. 1987. Integrated Risk Information System (IRIS). Cadmium (CASRN 7440-43-9). URL: http://www.epa.gov/iris/subst/0141.htm [dostęp z dnia: 23.06.2018 r.].
• 14. U.S. EPA. 1995. Reference Dose for Methylmercury (External Review Draft). URL: https://cfpub. epa.gov/ncea/risk/recordisplay.cfm?deid=20873 [dostęp z dnia: 23.06.2018 r.].
• 15. U.S. EPA. 2007. A Decade of Children’s Environmental Health Research. Highlights from EPA’s Science to Achieve Results Program. Summary Report. EPA/600/S-07/038.
• 16. U.S. EPA. 2014. Child-Specific Exposure Scenarios Examples.
• 17. WHO 2005. Intergovernmental Forum on Chemical Safety (IFCS). Children and Chemical Safety Working Group: Chemical Safety and Children’s Health. Protecting the world’s children from harmful chemical exposures: a global guide to resources. Dostępne na stronie: http://www.who.int/ifcs/champions/ booklet_web_en.pdf [Data dostępu: 07.07.2018].

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).