Delta skraju szelfu w utworach miocenu, w strefie aktywnego brzegu Karpat między Bochnią a Tarnowem

• Autorzy: Drozd A.

Warianty tytułu

EN

The Miocene shelf margin delta in front of the Carpathians between Bochnia and Tarnow

• Konferencja: Geopetrol 2016 : Współpraca nauki i przemysłu w rozwoju poszukiwań i eksploatacji złóż węglowodorów : X Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna : Zakopane 19--22.09.2016
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Delty krawędzi szelfu, jako efekt spadku względnego poziomu morza (tzw. wymuszonej regresji) [7], wiążą się z progradacją facji osadowych w kierunku centrum basenu [6] i są przedmiotem zainteresowania poszukiwań naftowych ze względu na tworzenie się w takich warunkach dobrych kolektorów i pułapek złożowych [2, 7]. Przyczyną ich powstawania jest duża ilość transportowanego systemem fluwialnym i akumulowanego w strefie szelfu piasku oraz możliwość jego zachowania w obrębie wcinających się w obrębie szelfu dolin [2] i jego redepozycji do podnóża skłonu [2, 6]. Obecność takich warunków depozycji jest opisywana i dokumentowana bogato w literaturze (np. [2, 6, 8, 9]), jak i w obszarze zapadliska przedkarpackiego, w jego części zachodniej [4, 5, 7]. W rejonie badań (między Bochnią a Tarnowem), który częściowo obejmuje, ale też przesunięty jest nieco na wschód od obszaru opracowanego w cytowanych pracach, na materiałach sejsmicznych 2D i 3D (zdjęcie Kosiarnia – Maszkienice) widoczna jest wielkoskalowa forma o geometrii interpretowanej jako klinoform [1]. Odzwierciedla on aktywną strefę sedymentacji związaną z nasuwającymi się ku północy Karpatami [1, 3] i posiada nachylony ku północy stok przechodzący w równinę basenową [3]. Nasuwający się górotwór i towarzyszące temu zjawisku zmiany bazy erozyjnej wymuszały przesuwanie się progu progradacyjnego, czego następstwem było przemieszczanie się pasa facji przybrzeżnych w czasie. Taki progradacyjny charakter przesuwania się facji ku centrum basenu (i ku północy) wraz z sedymentacją coraz młodszych utworów jest dobrze widoczny w zapisie sejsmicznym. Jego trajektoria, wyinterpretowana w pracy Steela i Porębskiego [7] może być rzeczywistym ich położeniem w basenie, ale w połączeniu z interpretacją sejmiki 3D facje te nie muszą mieć charakteru ciągłych, zachowanych pasów przybrzeżnych z akumulacją piasku. Mogą stanowić również izolowane wypełnione wcięte doliny, zachowane w wyniku spadku WMP (zmiany położenia bazy erozyjnej). Piaskowce te zostały później przykryte przez facje ilaste związane ze wzrostu WPM. Obydwie interpretacje nie wykluczają się wzajemnie i należy w tej sytuacji rozpatrywać możliwość występowania dwóch rodzajów potencjalnych pułapek o charakterze stratygraficznym, co również sugerowali wcześniej wspomniani autorzy. Pułapkami mogą zatem być: 1) piaszczyste nasypy przybrzeżne o dużej lateralnej kontynuacji i 2) izolowane ciała piaszczyste, które można interpretować jako fragmenty wciętych dolin w szelfie. Przeprowadzona interpretacja materiałów sejsmicznych w oparciu o założenia metodyki identyfikacji sekwencji dyspozycyjnych (sensu exxonowskiego, [9]) z wykorzystaniem pomiarów geofizyki otworowej i ich wzajemnym dowiązaniu pozwoliło na zidentyfikowanie granic, którym nadano rangę granic sekwencji i powierzchni maksimum zalewu. W obrębie tych granic, a zasadniczo pomiędzy wyinterpretowanymi granicami sekwencji można identyfikować w zapisie sejsmicznym (i karotażowym) facje piaskowcowe. Generalnie podążają one za trajektorią progu progradacyjnego w kierunku coraz młodszych utworów i ku centrum basenu. Obecność kolektorów i nasyceń w ich obrębie została potwierdzona w strefie przykarpackiej. Podobnie w centralnej i północnej części basenu, w obszarze badań, gdzie zaobserwowano ślady węglowodorów, które mogą one mieć związek z rozwijającym się systemem deltowym i towarzyszącymi mu facjami piaszczystymi. Regionalne sejsmiczne przekroje korelacyjne i ich interpretacja potwierdza wcześniejsze poglądy, ale jednocześnie uzupełnia i pokazuje, w jaki sposób następuje przemieszczanie się aktywnej części czoła delty wraz z facjami piaskowcowymi. Część z nich może stanowić pozostałości wciętych i wypełnionych dolin. Wpływ na geometrię osadów mioceńskich w badanym rejonie ma również tektonika związana nasuwającymi się Karpatami, obecność u ich czoła tzw. jednostki zgłobickiej oraz morfologia podłoża i zazębianie się z systemem depozycyjnym wkraczającym do basenu mioceńskiego od północy.

EN

Shelf margin deltas, as a result of decrease of relative sea level, are the most efficient mechanism for transport of large volume of sand within delta and delta-fed submarine fans. The presence of conditions typical for this kind of deposition was described in the area of the Carpathian Foredeep (in front of active Carpathians margin). In the study area available geophysical data show a seismic clinoform that reflects deltaic shelf with offlap break, slope and basin floor. The seismic interpretation based on sequence stratigraphy methodology calibrated with gamma-ray logs allows to identify two kinds of reservoir facies (incised shelf valley fills and mouth bars) and their spatial distribution.

Słowa kluczowe

PL

facje; Karpaty; miocen

EN

facies; Carpathians; Miocene

• Wydawca: Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu
• Rocznik: 2016
• Tom: nr 209 wyd. konferencyjne
• Strony: 743--744
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz.

Twórcy

autor

Drozd A.

• Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy

Bibliografia

• [1] Krzywiec P. – Sedymentacja, tektonika i geodynamika centralnej części zapadliska przedkarpackiego – wnioski z interpretacji danych sejsmicznych. Problemy interpretacyjne sejsmiki, cz. 2. I Krajowa Konf. Nauk.-Tech. Mogilany 1994, ss. 157 – 171.
• [2] Mayall M.J., Yeilding C.A., Oldroyd J.D., Pulham A.J., Sakurai S. – Facies in a shelf-edge delta – an example from the subsurface of the Gulf of Mexico, middle Pliocene, Mississippi Canyon, Block 109. AAPG Bull. 1992, vol. 76, pp. 435 – 448.
• [3] Porębski S.J. – Środowisko depozycyjne sukcesji nadewaporatowej (górny baden) w rejonie Kraków – Brzesko (zapadlisko przedkarpackie). Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 1999, nr 168, ss. 97 – 118.
• [4] Porębski S.J., Steel R. – Shelf-margin deltas: their stratigraphic significance and relation to deepwater sands. Earth-Science Reviews. 2003, vol. 62.3, pp. 283 – 326.
• [5] Porębski S.J., Pietsch, K., Hodiak, R., Steel, R.J. – Origin and sequential development of Badenian -Sarmatian clinoforms in the Carpathian Foreland Basin (SE Poland). Geologica Carpathica 2003, vol. 54, pp. 119 – 136.
• [6] Posamentier H.W., Allen G.P., James D.P., Tesson M. – Forced regressions in a sequence stratigraphic framework: concepts, examples, and exploration significance. American Association of Petroleum Geologists, Bulletin 1992, vol. 76, pp. 1687 – 1709.
• [7] Steel R.J., Porębski S.J., Plink-Bjorklund P. – Shelf-Edge Delta Types and Their Sequence-Stratigraphic Relationships. Shelf Margin Deltas and Linked Down Slope Petroleum Systems 2003, pp. 205 – 230.
• [8] Suter J.R., Berryhill Jr. H.L. – Late Quaternary shelf-margin deltas, northwest Gulf of Mexico. AAPG Bull. 1985, vol. 69, pp. 77 – 91.
• [9] Van Wagoner J. C., Mitchum R.M., Campion K.M., Rahmanian V.D. – Siliciclastic sequence stratigraphy in well logs, cores, and outcrops: concepts for high-resolution correlation of time and facies. AAPG/Datapages 1990, III-55.

Uwagi

Artykuł w części: Warsztaty II. Od szczegółu do interpretacji