Warunki hydrauliczne w przepławkach ryglowych o poprzecznie ułożonej szczelinie głównej

• Autorzy: Wyrębek M.

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/58895

Warianty tytułu

EN

Hydraulic condition within rock ramp fishway with transverse location of the main slot

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W ostatnich dziesięcioleciach na skutek nadmiernej regulacji rzek objawiającej się zabudową poprzeczną ciągłość korytarza ekologicznego rzek została przerwana. Wpłynęło to niekorzystnie na spadek liczebności wielu gatunków ryb. Obecnie w Polsce realizowane są programy renaturyzacji koryt rzecznych połączone z restytucją ryb dwuśrodowiskowych. Powodzenie tych programów uzależnione jest od przywrócenia ciągłości ekologicznej koryt rzecznych. Przepławki są to urządzenia umożliwiające pokonanie przez ryby budowli poprzecznych o zbyt dużym piętrzeniu. Największą skutecznością cechują się przepławki bliskie naturze. Występują w nich warunki hydrauliczne podobne do tych w potoku górskim. Minusem tego rozwiązania są koszty konstrukcji oraz duża powierzchnia którą zajmują. Przepławki techniczne zajmują mniejszą ilość miejsca, lecz cechują się mniejszą skutecznością w pokonywaniu budowli poprzecznych przez ichtiofaunę. Połączeniem zalet obu rozwiązań są przepławki ryglowe w których w sztucznym korycie tworzy się sekwencje basenów przegrodzonych ryglami z naturalnego kamienia. W pracy przedstawiono wyniki modelowania numerycznego dla przepławki ryglowej o poprzecznie ułożonej szczelinie głównej rygla. W przepławce tej występują dwa główne kierunki przepływu – poprzeczny odbywający się szczelinami głównymi rygla oraz zgodny ze spadkiem przepławki szczelinami o mniejszej szerokości. Na podstawie wyników modelowania obliczono wydatek przepławki oraz wpływ zmiany szerokości szczeliny głównej i pozostałych szczelin w ryglu przepławki na warunki hydrauliczne.

EN

In the recent decades due to the technical river training which used hydrotechnical structures the river’s continuity has been broken. It had a negative impact on the decline in many fish species. Currently, many restoration projects of river beds in Poland are combined with the restitution of anadromous fish were implemented. The success of these programs depend on the restoration of the ecological corridor of the river. A fishway is a structure on or around artificial and natural barriers, such as dams to facilitate fishes natural migration. The most effective fishway is the one close to nature. Hydraulic conditions within it are similar to mountain stream. The downside of this solution is the cost of construction and the large area its occupy. Technical fishways occupy less space but are less effective. A combination of the advantages of both solutions are rock ramp fishway where sequences of pools are made of natural stone. The results of numerical modeling for rock ramp fishway with the main slot located transverse to the bed slope were shown. Within such construction of fishway there are two main directions of flow – transverse by the main slot and the consistent with the bad slope through the smaller slots. The impact of the changed width of the main slots and other slots on the hydraulic condition were calculated.

Słowa kluczowe

PL

przepławka ryglowa; modelowanie numeryczne

EN

rock ramp fishway; numerical modelling

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 43
• Strony: 23--29
• Opis fizyczny: Bibliogr. 5 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Wyrębek M.

• Katedra Inżynierii Wodnej i Geotechniki, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, al. Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

Bibliografia

• 1. Bartnik W., Epler P., Jelonek M., Klaczak A., Książek L., Mikołajczyk T., Nowak M., Popek W., Sławińska A., Sobieszczuk P., Szczerbik P., Wyrębek M. 2011. Gospodarka rybacka w aspekcie udrażniania cieków dorzecza Małej i Górnej Wisły, Monografia pod redakcją Piotra Eplera i Leszka Książka, Komisja Techniczna Infrastruktury Wsi PAN w Krakowie.
• 2. Lubieniecki B. 2003. Przepławki i drożność rzek, Instytut Rybactwa Śródlądowego, Olsztyn,
• 3. Mokwa M., Malczewska B. 2008. Współczesne tendencje w budowaniu przejść dla ryb, Monografia pod redakcją Mariana Mokwy i Wiesława Wiśniewolskiego, Wrocław.
• 4. Wiśniewolski W. 2011. Ogólne wytyczne projektowania przepławek dla ryb. Zrównoważone korzystanie z zasobów rybackich na tle ich stanu w 2010 roku, Olsztyn.
• 5. Zhang Y. 2006. CCHE-GUI-Graphical User Interface for NCCHE Model USER’s Manual – Version 3.0, National Center of Computational Hydroscience and Engineering, School of Engineering, The University of Missisipi, MS 38677.