Występowanie oraz wartość paszowa ziół i runi łąkowej z ich udziałem na Pogórzu Dynowskim

• Autorzy: Wolański P. , Trąba C. , Rogut K.

Warianty tytułu

EN

Occurrence and fodder value of herbs and meadow sward in the Dynowskie Foothills

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem badań była analiza występowania ziół w zbiorowiskach łąkowych Pogórza Dynowskiego na tle niektórych czynników siedliskowych i określenie walorów jakościowych paszy z tych łąk. Na podstawie zdjęć fitosocjologicznych, wykonanych metodą Brauna-Blanqueta, wyróżniono zbiorowiska roślinne, w których porównano występowanie wybranych gatunków ziół. Pobrano także próbki gleby i runi do analiz chemicznych. Określono plon suchej masy z 1 ha oraz liczbę wartości użytkowej (Lwu) metodą Filipka. W 12 zbiorowiskach wyróżniono 27 gatunków ziół. Zdecydowanie więcej ziół było w zespołach z rzędu Arrhenatheretalia, a najczęściej i najliczniej: krwawnik pospolity (Achillea millefolium), brodawnik zwyczajny (Leontodon hispidus), babka zwyczajna (Plantago lanceolata), szczaw łąkowy (Rumex acetosa) i mniszek lekarski (Taraxacum officinale). Z kolei w zbiorowiskach z rzędu Molinietalia, występujących na siedliskach silniej uwilgotnionych, udział ziół o właściwościach paszowych i terapeutycznych był mniejszy, a częściej i liczniej rosły gatunki małowartościowe i trujące: jaskier rozłogowy (Ranunculus repens), jaskier ostry (Ranunculus acris), tojeść pospolita (Lysimachia vulgaris), ostrożeń łąkowy (Cirsium rivulare), sitowie leśne (Scirpus sylvaticus), skrzyp błotny (Equisetum palustre), sity (Juncus sp.) i turzyce (Carex sp.). Mineralne gleby tych łąk charakteryzowały się odczynem kwaśnym. Były na ogół ubogie w przyswajalny fosfor i bogate w magnez, a zawartość potasu była zróżnicowana. Plon s.m. runi wyróżnionych zbiorowisk był zróżnicowany i zawierał się w przedziale od 1,9 do 4,7 t•ha^-1 . Z kolei wartość użytkowa Lwu zależała głównie od wartościowych traw pastewnych i roślin z rodziny bobowatych. Stwierdzono, że udział ziół w wielogatunkowej runi zwiększał zawartość makroelementów: P, K i Mg oraz mikroelementów: Cu, Zn i Fe w uzyskiwanej paszy.

EN

The study aimed at determining the occurrence of herbs in meadow communities of Dynowskie Foothills in relation to certain habitat factors and quality of fodder obtained from the meadows. Based on phytosociological relevés taken in compliance with the Braun-Blanquet method, plant communities were distinguished and further compared for the occurrence of selected herbs. Samples of soil and sward for chemical analysis were also collected. Dry matter obtained from 1 ha and fodder value of sward were determined with the method elaborated by Filipek. Twelve distinguished communities included 27 herb species. Definitely more herb species were found in associations belonging to the order Arrhenatheretalia, but most common and most frequent were: Achillea millefolium, Leontodon hispidus, Plantago lanceolata, Rumex acetosa and Taraxacum officinale. By contrast, the share of herbs of fodder and therapeutic properties was smaller in communities of the order Molinietalia from moist habitats. The following less valuable and poisonous species occurred frequently: Ranunculus repens, Ranunculus acris, Lysimachia vulgaris, Cirsium rivulare, Scirpus sylvaticus, Equisetum palustre, Juncus sp. and Carex sp. Mineral soils of these grasslands were generally acid, poor in easily available phosphorus, rich in magnesium and of diverse K content. The yield obtained from the first regrowth was variable ranging from 1.9 to 4.7 t from 1 ha. Fodder value of sward depended mainly on the valuable forage grasses and legumes. Excessive contribution of herbs (above 10%) reduced the efficiency of meadows and the fodder value. However, herbs favorably affected the chemical composition of the sward, increasing the content of macronutrients P, K and Mg and micronutrients Cu, Zn and Fe.

Słowa kluczowe

PL

łąka; pastwisko; Pogórze Dynowskie; wartość paszowa; zbiorowisko roślinne; zioła

EN

Dynów Foothills; fodder value; herbs; meadow; pasture; plant communities

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 15, z. 3
• Strony: 127--144
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz. rys.

Twórcy

autor

Wolański P.

• Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Biologiczno-Rolniczy, Katedra Agroekologii, ul. M. Ćwiklińskiej 1a, 35-601 Rzeszów

autor

Trąba C.

• Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Biologiczno-Rolniczy, Katedra Agroekologii

autor

Rogut K.

• Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Biologiczno-Rolniczy, Katedra Agroekologii

Bibliografia

• 1. BOROWIEC J., URBAN D. 1997. Łąki. Cz. II. Kondycja geochemiczna siedlisk łąkowych Lubelszczyzny. Lublin. LTN. ISBN 978-83-8549-197-2 ss. 153.
• 2. ELLENBERG H., WEBER HE., DULL R., WIRTH V., WERNER W., PAULISSNER D. 1992. Zeigerwerte von Pflanzen in Mitteleuropa. Scripta Geobotanica. T. 18 ss. 258.
• 3. FALKOWSKI M., KOZŁOWSKI S., KUKUŁKA I. 1994. Herbal meadows – a source of feel and element on environmental protection. Proceedings of the 15th General Meeting of the European Grassland Federation. Wageningen s. 302–305.
• 4. FALKOWSKI M., KUKUŁKA I., KOZŁOWSKI S. 2000. Właściwości chemiczne roślin łąkowych. Poznań. Wydaw. AR Pozn. ISBN 978-83-71602-26-9 ss. 132.
• 5. FILIPEK J. 1973. Projekt klasyfikacji roślin łąkowych i pastwiskowych na podstawie liczb wartości użytkowej. Postępy Nauk Rolniczych. Z. 4 s. 59–68.
• 6. GAWĘDA H., RALSKA M. 1965. Rola ziół w zaopatrzeniu zwierząt w składniki mineralne i elementy śladowe. Roczniki Nauk Rolniczych. Ser. B. T. 85. Z. 1 s. 135–157.
• 7. GRYNIA M., KRYSZAK A. 1993. Geobotaniczna ocena łąk w dolinie Samy Leszczyńskiej. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią. 42. B. Botanika s. 129–146.
• 8. GRZELAK M., GAWEŁ E., BARSZCZEWSKI J. 2013. Wpływ występowania ziół i chwastów na zróżnicowanie wartości gospodarczej runi łąk. Progress in Plant Protection. Vol. 53(1) s. 182–185.
• 9. HOPKINS A., PYWELL R., PEEL S. 1995. Restoration of botanical diversity of grassland by different methods of seeds and plants introduction. Annales UMCS. Sec. E. Suppl. Vol. L. (24) s. 133–137.
• 10. KABATA-PENDIAS A., PENDIAS H. 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. Warszawa. Wydaw. Nauk. PWN. ISBN 83-01-12823-2 ss. 398.
• 11. KAŹMIERCZAKOWA R. 1992. Skład florystyczny i biomasa runi nie użytkowanych łąk pienińskich oraz zmiany wywołane jednorazowym koszeniem. Pieniny – Przyroda i Człowiek. T. 2 s. 13–24.
• 12. KOSTUCH R. 1996. Rośliny terapeutyczne w runi beskidzkich użytków zielonych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 442 s. 277–283.
• 13. KOSTUCH R. 1997. Floristic diversity of grassland – advantages and disadvantages for livestock. Grassland Science in Europe. Vol. 2 s. 87–92.
• 14. KOZAK M. 2007. Zróżnicowanie zbiorowisk łąkowych w Gorcach. Prace Botaniczne. Nr 41. ISSN 1509-9156 ss. 173.
• 15. KOZŁOWSKI S., SWĘDRZYŃSKI A. 1996. Łąki ziołowe w aspekcie paszowym i krajobrazowym. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 442 s. 269–276.
• 16. KRYSZAK A. 2004. Synantropizacja wybranych zbiorowisk łąkowych. Woda-Środowisko-ObszaryWiejskie. T. 4. Z. 1(10) s. 201–208.
• 17. KUBIŃSKI T. 1996. Rola miedzi i molibdenu w żywieniu zwierząt. Zeszyty Naukowe PAN „Człowiek i środowisko”. Nr 14 s. 210–215.
• 18. MATUSZKIEWICZ W. 2008. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa. Wydaw. Nauk. PWN. ISBN 978-83-01144-39-5 ss. 537.
• 19. MIREK Z., PIĘKOŚ-MIRKOWA H., ZAJĄC A., ZAJĄC H. 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland a checklist. Kraków W. Szafer Inst. of Bot., Polish Acad. of Sciences. ISBN 83-85444-83-1 ss. 442.
• 20. PATORCZYK-PYTLIK B., SKOCZYLIŃSKI M. 2004. Zawartość Cu, Zn, Mn, Fe i Ni w runi oraz wybranych gatunkach traw, ziół i chwastów. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 502 s. 611–617.
• 21. RADKOWSKA I. 2013. Wykorzystanie ziół i fitogenicznych dodatków paszowych w żywieniu zwierząt gospodarskich. Wiadomości Zootechniczne. T. 51. Nr 4 s. 117–124.
• 22. SAWICKI J., BARYŁA R., NAZARUK M., PIEKUT K., GREUB L., TAUBMAN W. 1997. Regeneracja runi pastwiskowej metodą podsiewu bezpośredniego. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 453 s. 249–255.
• 23. TALLOWIN J.R.B., SMITH R.E.N., KIRKHAM F.M. 1995. Restoration of floristic diversity to a deintensified species – impoverished grassland in the UK: a case study. Annales UMCS. E. Suppl. Vol. 50. 24 s. 133–137.
• 24. TRĄBA Cz. 2001. Skład gatunkowy a wartość paszowa łąk na Pogórzu Dynowskim. Zeszyty Naukowe AR w Krakowie. Sesja Naukowa. Nr 77 s. 67–74.
• 25. TRĄBA Cz., KANIUCZAK J., WOLAŃSKI P. 1999. Zawartość podstawowych składników pokarmowych w runi zmeliorowanych łąk w zależności od ich składu botanicznego i niektórych właściwości chemicznych gleby. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 467 s. 689–696.
• 26. TRĄBA Cz., WOLAŃSKI P. 2001. Zróżnicowanie plonowania i wartości pokarmowej łąk rajgrasowych w Kotlinie Zamojskiej. Pamiętnik Puławski. Z. 125 s. 273–278.
• 27. TRĄBA Cz., WOLAŃSKI P., OKLEJEWICZ K. 2004. Zbiorowiska roślinne nieużytkowanych łąk i pól w dolinie Sanu. Łąkarstwo w Polsce. Nr 7 s. 207–238.
• 28. TRĄBA Cz., WOŻNIAK L., KANIUCZAK J., WOLAŃSKI P. 2000. The contents of macroelements and microelements in some selected species and in meadow swards. Grassland Science in Europe. Vol. 5 s. 204–206.
• 29. TRĄBA Cz., WYŁUPEK T. 1999. Rośliny terapeutyczne w niektórych zbiorowiskach łąkowych doliny Poru. Folia Universitatis Agriculturae Stetinensis. 197. Agricultura. Vol. 75 s. 329–334.
• 30. TRZASKOŚ M. 1996. Florystyczne, paszowe i krajobrazowe walory łąk ziołowych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 442 s. 417–430.
• 31. TRZASKOŚ M. 1997. Rola ziół w runi trwałych użytków zielonych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 453 s. 339–348.
• 32. TRZASKOŚ M., SZYDŁOWSKA J., STELMASZYK A. 2006. Zioła w zbiorowiskach śródleśnych łąk w aspekcie użytkowym i krajobrazowym. Annales UMCS. Sec. E. Vol. 59 s. 319–331.
• 33. WARDA M., ĆWINTAL H. 2000. Zawartość boru, miedzi, żelaza, manganu i cynku w wybranych gatunkach roślin pastwiskowych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych Z. 471 s. 811–817.
• 34. WASILEWSKI Z. 2010. Skład botaniczny i wartość użytkowa spasanej runi w różnych siedliskach. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 10. Z. 4(32) s. 265–280.
• 35. WOLAŃSKI P., TRĄBA Cz. 2007. Flora łąk i pastwisk Pogórza Przemyskiego. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 7. Z. 2b (21) s. 195–204.
• 36. WOLAŃSKI P., TRĄBA Cz. 2010. Skład florystyczny i wartość pokarmowa runi ekstensywnych łąk kłosówkowych na Pogórzu Dynowskim. Fragmenta Agronomica. Vol. 27(4) s. 161–168.
• 37. WYŁUPEK T. 2006. Wartość gospodarcza zbiorowisk roślinnych w dolinie Huczwy. Annales UMCS. Sec. E. Vol. 61 s. 215–223.
• 38. ZARZYCKI J., GAŁKA A., GÓRA-DROŻDŻ E. 2005. Wartość paszowa runi łąk Pienińskiego Parku Narodowego użytkowanych zgodnie z wymogami ochrony przyrody. Acta Scientiarum Polonorum. Agricultura. Z. 4(2) s. 119–132.