Kwasy humusowe : ekstrakcja, analiza i znaczenie w środowisku oraz metody ich usuwania

• Autorzy: Anielak Anna M.

Identyfikatory

DOI

10.15199/62.2019.10.10

Warianty tytułu

EN

Humic acids : extraction, analysis and importance in the environment as well as methods for their removal

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dokonano przeglądu literatury na temat występowania, właściwości i charakterystyki kwasów humusowych, stanowiących istotną część substancji humusowych. Przedstawiono zalecenia Międzynarodowego Towarzystwa Substancji Humusowych IHSS (International Humic Substances Society) i inne metody stosowane do ekstrakcji kwasów humusowych. Opisano jak stosunki atomowe pierwiastków elementarnych wykorzystuje się do zbadania zmian strukturalnych w kwasach humusowych i do wyjaśnienia ich formuł strukturalnych oraz rozróżnienia kwasów fulwowych od kwasów huminowych. Scharakteryzowano budowę kwasów humusowych na podstawie analizy absorpcji promieniowania podczerwonego, która umożliwia identyfikację grup funkcyjnych oraz konfigurację wiązań. Wykazano ich właściwości optyczne, które zależą od stosunku węgla w jądrze aromatycznym do węgla w rodnikach bocznych i można je określić spektrometrycznie na podstawie pomiaru UV/Vis (ultraviolet/visible spectroscopy).Przedstawione metody analityczne umożliwiają scharakteryzowanie i identyfikację kwasów humusowych występujących w różnych formach i miejscach środowiska. Określono negatywny i pozytywny wpływ tych substancji na środowisko, a także jak można wykorzystać je do celów produkcyjnych oraz unieszkodliwiać, gdy są zbyteczne i szkodliwe.

Słowa kluczowe

PL

kwasy humusowe; IHSS; UV/Vis

EN

humic acid; IHSS; UV/Vis

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Chemiczny
• Rocznik: 2019
• Tom: T. 98, nr 10
• Strony: 1580--1586
• Opis fizyczny: Bibliogr. 153 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Anielak Anna M.

• Katedra Technologii Środowiskowych, Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków

Bibliografia

• [1] B. Dębska, [w:] Substancje humusowe w glebach i nawozach (red. B. Dębska, S.S. Gonet), PTSH, 2003.
• [2] S.S. Gonet, B. Dębska, A. Zaujec, M. Banach-Szott, N. Szombáthová, [w:] Rola materii organicznej w środowisku (red. S.S. Gonet, M. Markiewicz), 2007.
• [3] B. Dębska, Właściwości substancji humusowych gleby nawożonej gnojowicą, Rozprawy nr 110 ATR Bydgoszcz, 2004.
• [4] M.M Kononowa, Soil organic matter, Pergamon Press, Oxford 1966.
• [5] M.M Kononowa, I.W. Aleksandrowa, Geoderma 1973, 9, 157.
• [6] X.Y. Xu, G.M . Zeng, Y.R. Peng, Z. Zeng, Chem. Eng. J. 2012, 200-202, 25.
• [7] F. Kamilova, L.V. Kravchenko, A.I. Shaposhnikov, T. Azarova, N. Makarova, B. Lugtenberg, Mol. Plant Microbe Interact. 2006, 19, 250.
• [8] H. Fischer, K.U. Eckhardt, A. Meyer, G. Neumann, P. Leinweber, K. Fischer, J. Plant Nutr. Soil Sci. 2010, 173, 67.
• [9] Q.T, Li, Z. Dinh, T.A.T. Tran, D. Wang, D. Liang, Chemosphere 2017, 184, 615.
• [10] J.A.W. Morgan, G.D. Bending, P.J. White, J. Exp. Bot. 2005, 56, 1729.
• [11] X. Li, M.M. Gitau, S. Han, J. Fu, Y. Xie, Plant Physiol. Biochem. 2017, 114, 38.
• [12] Y.Z. Wang, X. Chen, J.K. Whalen, Y.H. Cao, Z. Quan, C.Y. Lu, Y. Shi, J. Plant Nutr. Soil Sci. 2015, 178, 555.
• [13] I.V. Perminova, F.H. Frimmel, A.V. Kudryavtsev, N.A. Kulikova, G. Abbt-Braun, S. Hesse, V.S. Petrosyan, Environ. Sci. Technol. 2003, 37, 2477.
• [14] S. Trevisan, O. Francioso, S. Quaggiotti, S. Nardi, Plant Signal. Behav. 2010, 5, 635.
• [15] C. Plaza, G. Brunetti, N. Senesi, A. Polo, Environ. Sci. Technol. 2006, 40, 917.
• [16] R. Adeleke, C. Nwangburuka, B. Oboirien, South Afr. J. Bot. 2017, 108, 393.
• [17] A. Potysz, M. Grybos, J. Kierczak, G. Guibaud, P. Fondaneche, P.N.L. Lens, E.D. van Hullebusch, Chemosphere 2017, 178, 197.
• [18] T.D. Quang, L. Zhe, A.T.T. Thi, W. Dan, L. Dongli, Chemosphere 2017, 184, 615.
• [19] K. Bashir, S. Ali, S.S. Ijaz, Am. J. Exp. Agric. 2015, 14, 89.
• [20] J.S. Xu, B.Z. Zhao, W.Y. Chu, J.D. Mao, J.B. Zhang, Sci. Total Environ. 2017, 576, 444.
• [21] R.N. Yong, J. Hazard. Mater. 2002, 93, 251.
• [22] M. Shahid, E. Pinelli, C. Dumat, J. Hazard. Mater. 2012, 219-220, 1.
• [23] J. Balch, C. Gueguen, Chemosphere 2015, 119, 498.
• [24] J.H. See, D.A. Bronk, Mar. Chem. 2005, 97, nr 3, 334.
• [25] M. Spyridopoulos, S. Simons, S. Neethling, J. Cilliers, Physicochem. Problems Mineral Process. 2004, 38, 37.
• [26] J.A. Leenheer, R.L. Wershaw, G.K. Brown, M.M. Reddy, Appl. Geochem. 2003, 18, 471.
• [27] J. Kuĉerík P. Bursáková, A. Průšová, L. Grebíková, G. Schaumann, J. Therm. Anal. Calorim. 2012, 110, 451.
• [28] Y.O. Aochi, W.J. Farmert, Environ. Sci. Technol. 1997, 31, 2520.
• [29] Y.Y. Chien, W.F Bleam, Environ. Sci. Technol. 1998, 32, 3653.
• [30] K. Ichihashi, K. Teranishi, A. Ichimura, Water Res. 1999, 33, nr 2, 477.
• [31] A. Fabrizio, T. Fulvia, Chemosphere 2005, 60, 1214.
• [32] Q.T. Dinh, Z. Li, T.A.T. Tran, D. Wang, D. Liang, Chemosphere 2017, 184, 618.
• [33] S.S. Gonet, Zesz. Probl. Podst. Nauk Roln. 1993, 411, 189.
• [34] L.T.JR. Sein, J.M. Varnum, S.A. Jansen, Environ. Sci. Technol. 1999, 33, 546.
• [35] P. Conte, A. Piccolo, Environ. Sci. Technol. 1999, 33, 1682.
• [36] A.M. Anielak, A. Majewski, Przem. Chem. 2005, 84, nr 9, 684.
• [37] A.M. Anielak, A. Majewski, [w:] Environmental Engineering Studies. Polish research on the way to the UE (red. L. Pawłowski, M.R. Dudzińska, A. Pawłowski), Kluwer Academik/Plenum, Lublin, New York 2003, 21.
• [38] H. Katsumata, S. Kaneco, R. Matsuno, K. Itoh, K. Masuyama, T. Suzuki, K. Funasaka, K. Ohta, Chemosphere 2003, 52, 909.
• [39] M. Lim, M-J. Kim, Water Air Soil Pollut. 2009, 200, 181.
• [40] A.M. Anielak, [w:] Environmental Engineering Studies. Polish research on the way to the UE (red. L. Pawłowski, M.R. Dudzińska, A. Pawłowski), Kluwer Academik/Plenum, Lublin, New York 2003.
• [41] D. Palomino, S. Stoll, J. Nanopart. Res. 2013, 15, 1428.
• [42] A. Peng, Y. Xu, Z.J. Wang, Biol. Trace Elem. Res. 2001, 83, 275.
• [43] J. Naumczyk, Chemia środowiska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.
• [44] S. Boult, R. Jugdaohsingh, K. White, B. Smith, J. Powell, Appl. Geochem. 2001, 16, 1261.
• [45] F.J. Rodríguez, M. García-Valverde, Environ. Sci. Pollut. Res. 2016, 23, 21980.
• [46] J. Pempkowiak, H. Obarska-Pempkowiak, M. Gajewska, D. Ruta, Przem. Chem. 2008, 87, nr 5, 542.
• [47] A.M. Anielak, M. Kryłów, D. Łomińska, Arch. Environ. Protection 2018, 44, nr 1, 70.
• [48] S. Amir, M. Hafidi, G. Merlina, J.C. Revel, Process Biochem. 2005, 40, 1693. 1586 98/10(2019)
• [49] Y.S. Han J.Y. Lee, C.J. Miller, L. Franklin, Waste Manage. Res. 2009, 27, nr 3, 233.
• [50] T. Orliński, A.M. Anielak, Civil Eng. Architect. 2018, 12, 462.
• [51] T. Orliński, A.M. Anielak, E3S Web Conf. 2019, 100, 00060.
• [52] K.H. Kang, H.S. Shin, H. Park, Water Res. 2002, 36, 4023.
• [53] B.K. Tripathy, S.M. Kumar, Environ. Chem. Eng. 2017, 5, 6165.
• [54] R.G.P.T. Jayasooriya, M.G. Dilshara, Ch.-H. Kang, S. Lee, Y.H. Choi, Y.K. Jeong, G-Y. Kim, Int. Immunopharmacol. 2016, 36, 241.
• [55] A. Lguirati, G. Ait Baddi, A. El, V. Mousadik, V.J.C. Revel, M. Hafidi, Int. Biodeterioration Biodegradation 2005, 56, 8.
• [56] H. Li, Y. Li, S. Zou, C. Li, J. Mater. Cycles Waste Manage. 2014, 16, 93.
• [57] J. Pempkowiak, Humic Subst. Environ. 1997, 1, 119.
• [58] J. Janos, J. Chromatogr. A 2003, 983, 1.
• [59] I. Kozyatnyk, J. Swietlik, U. Raczyk-Stanisławiak, A. Dąbrowska, N. Klymenko, D. Nawrocki, Chemosphere 2013, 92, 1335.
• [60] I.P. Kozyatnyk, L.A. Savchina, N.A. Klimenko, E.A. Samsoni-Todorova, Water Chem. Technol. 2010, 32, nr 4, 200.
• [61] IHSS, 2017. International Humic Substance Society, http://humic- -substances.org/.
• [62] International Humic Substances Society, Isolation of IHSS soil fulvic and humic acids, 2014, http://www.humicsubstances.org/soilhafa.html.
• [63] G.R. Aiken, E. Thurman, R. Malcolm, H.F. Walton, Anal. Chem. 1979, 51, 1799.
• [64] Y. Bai, F. Wu, B. Xing, W. Meng, G. Shi, Y. Ma, J.P. Giesy, Sci. Report 2015, 5, 8723
• [65] C. Heald, i in., Geophys. Res. 2010, 37, L08803, doi:10.1029/ 2010GL042737.
• [66] S. Kuwatsuka, K. Tsutsuki, K. Kumada, Soil Sci. Plant Nutr. 1978, 24, 337.
• [67] J. Xu, B. Zhao, J. Mao, W. Chu, D. Li, L. Ma, J. Zhang, W. Wei, Soil Tillage Res. 2018, 178, 189.
• [68] EN ISO 12782-4:2012, Jakość gleby. Parametry do geochemicznego modelowania wymywania oraz identyfikacji składników wymywanych w glebie i materiałach. Cz. 4. Ekstrakcja substancji humusowych z próbek stałych.
• [69] C. Xiaoli, T. Shimaoka, G. Qiang, Z. Youcai, Waste Manage. 2008, 28, 896.
• [70] C. Xiaoli, L. Guixiang, Z. Xin, H. Yongxia, Z. Youcai, Waste Manage. 2012, 32 438.
• [71] A.M. Anielak, R. Świderska, Environ. Protect. Eng. 2001, 27, nr 1, 23.
• [72] Y. Lin, Res. Environ. Sci. 2011, 24, 1142.
• [73] S.A. Visser, Environ. Sci. Technol. 1983, 17, 412.
• [74] I. Krupińska, Zesz. Nauk. Uniwersytetu Zielonogórskiego, Inż. Środ. 2012, 148, nr 28, 55.
• [75] M. Kastelan-Macan, M. Petrovic, Water Sci. 1996, 34, nr 7/8, 259.
• [76] D. Gajdošova, K. Novotna, P. Prošek, J. Havel, J. Chromatogr. A 2003, 1014, 117.
• [77] Q. Zhang, G. Liang, T. Guo, P. He, X. Wang, W. Zhou, Soil Biol. Biochem. 2017, 113, 1.
• [78] M.M. Kononowa, Substancje organiczne gleby ich budowa, właściwości i metody badań, PWRiL, Warszawa 1968.
• [79] R. Vasilevich, E. Lodygin, V. Beznosikov, E. Abakumov, Sci. Total Environ. 2018, 615, 1229.
• [80] P. Boguta, V. D’Orazio, Z. Sokołowska, N. Sensei, J. Geochem. Exploration 2016, 168, 119.
• [81] J.A. Żdanow, Biochimija 1965, 30, 1257.
• [82] Praca zbiorowa Metody spektroskopowe i ich zastosowanie do identyfikacji związków organicznych (red. W. Zieliński, A. Rajca), WNT, Warszawa 1995.
• [83] S. Kang, B. Xing, Environ. Sci. Technol. 2005, 39, 134.
• [84] J. Dai, W. Ran, B. Xing, M. Gu, L. Wang, Geoderma 2006, 135, 284.
• [85] S.A. Boyd, L.E. Sommers, W. Nelson, Soil Sci. Soc. Am. J. 1980, 44, 1179.
• [86] J.M. Lawther, R. Sun, W.B. Banks, J. Agric. Food Chem. 1996, 44, 1241.
• [87] N. Araujo, L. Romao, M. Doumer, A. Mangrich, J. Environ. Manage. 2017, 190, 122.
• [88] S. Huo, B. Xi, H. Yu, L. He, S. Fan, H. Liu, J. Environ. Sci. 2008, 20, 492.
• [89] Z. Shuiqin, Y. Liang, L. Wei, L. Zhian, L. Yanting, H. Shuwen, Z. Bingqiang, Chemosphere 2017, 166, 334.
• [90] S.S. Gonet, B. Dębska, Zesz. Probl. Podst. Nauk Roln. 1993, 411, 241.
• [91] S.S. Gonet, B. Dębska, Environ. Int. 1998, 24, nr 5/6, 60.
• [92] O.E. Trubetskaya, O.A. Trubetskoj, G. Voyard, C. Richard, J. Geochem. Exploration 2013, 132, 84.
• [93] K. Walenczak, Charakterystyka gleb centralnej i wschodniej części Wrocławia, rozprawa doktorska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wrocław 2011.
• [94] Y. Zhong, Ch. Cui, S. Yu, Environ. Sci. Pollut. Res. 2017, 24, 6472.
• [95] E. Kociołek-Balawejder, E. Stanisławska, Chemia środowiska, WUE we Wrocławiu, 2012.
• [96] C.S. Uyguner, C. Hellriegel, W. Otto, C.K. Larive, Anal. Bioanal. Chem. 2004, 378, nr 6, 1579.
• [97] J. Pertusatti, A.G.S. Prado, Colloid Interface Sci. 2007, 314, 484.
• [98] B. Tokmak, G. Capar, F.B. Dilek, U. Yetis, Environ. Res. 2004, 96, 345.
• [99] A.M. Anielak, M. Grzegorczuk, R. Schmidt, Przem. Chem. 2008, 87, nr 5, 404.
• [100] P. Ghosh, I.S. Thakur, A. Kaushik, Ecotoxicol. Environ. Safety 2017, 141, 259.
• [101] F. Claret, C. Tournassat, C. Crouzet, E.C. Gaucher, T. Schäfer, G. Braibant, D. Guyonnet, Waste Manage. 2011, 31, nr 9/10, 2036.
• [102] C. Xiaoli, H. Yongxia, L. Guixiang, L. Zhonggen, Z. Youcai, Chemosphere 2013, 92, nr 4, 458.
• [103] J.M. Morales, I. Navarrete, I. Gracia, M. Macýas, F. Rivera, Sánchez, J. Radioanal. Nucl. Chem. 2014, 299, 839.
• [104] J.H.W.M. Rombout, L. Abelli, S. Picchietti, G. Scapigliati, V. Kiron, Fish Shellfish Immunol. 2011, 31, nr 5, 616.
• [105] U.N. Riede, G. Zeck-Kapp, H.U. Freudenberg, N. Keller, B. Seubert, Incl. Mol. Pathol. 1991, 60, nr 1, 27.
• [106] G.G. Pukhova, N.A. Druzhina, L.M. Stepchenko, E.E. Chebotarev, Radiobiologiia 1987, 27, 650.
• [107] Y. Gao, J. He, Z. He, Z. Lia, B. Zhao, Y. Mu, J.-Y. Lee, Z. Chu, Fish Shellfish Immunol. 2017, 62, 47.
• [108] B.N.V. Priya, K. Mahavishnan, D.S. Gurumurthy, H. Bindumadhava, P. Ambika, Upadhyay, K. Navin Sharma, J. Crop Improv. 2014, 28, nr 6, 740, http://dx.doi.org/10.1080/15427528.2014.923084.
• [109] A. Grabińska-Łoniewska, M. Perchuć, M. Żubrowska-Sudoł, Post. Mikrobiol. 2002, 41, nr 3, 299.
• [110] R.A. Jr. Kirschner, B.C. Parker, J.O. Falinham, Microbiol. Ecol. 1999, 30, 327.
• [111] C.A. Heil, Harmful Algae 2005, 4, 603.
• [112] J.L. Carballeira, J.M. Antelo, F. Arce, Environ. Sci. Technol. 2000, 34, 4969.
• [113] J.F. Liu, Z.F. Zhao, G.B. Jiang, Environ. Sci. Technol. 2008, 42, 6949.
• [114] M. Bahemmat, M. Farahbakhsh, M. Kianirad, J. Hazard. Mater. 2016, 312, 307.
• [115] A. Garcia-Gallastegui, D. Iruretagoyena, V. Gouvea, M. Mokhtar, A.M. Asiri, S.N. Basahel, S.A. Al-Thabaiti, A.O. Alyoubi, D. Chadwick, M.S.P. Shaffer, Chem. Mater. 2012, 24, 4531.
• [116] S. Ma, Q. Chen, H. Li, P. Wang, S.M. Islam, Q. Gu, X. Yang, M.G. Kanatzidis, J. Mater. Chem. A 2014, nr 2, 10280.
• [117] L. Li, G. Qi, B. Wang, D. Yue, Y. Wang, T. Sato, Hazard. Mater. 2018, 343, 19.
• [118] C.F. Lin, D.Y. Lee, W.T. Chen, K.S. Lo, Environ. Pollut. 1995, 87, 181.
• [119] D. Gondar, R. López, S. Fiol, J.M. Antelo, F. Arce, Geoderma 2006, 135, 196.
• [120] Y. Zhou, G. Zhang, T. Li, T. Jiang, Powder Technol. 2016, 302, 90.
• [121] Y. Zhang, P. Li, Y. Zhou, G. Han, G. Li, B. Xu, J.T. Jiang, J. Cent. S. Univ. Technol. 2012, 19, 1967.
• [122] Y. Zhou, Y. Zhang, B. Liu, G. Li, T. Jiang, J. Cent. S. Univ. Technol. 2015, 22, 1247.
• [123] Y. Zhou, Y. Zhang, Y. Li, G. Wu, T. Jiang, Powder Technol. 2015, 271, 155.
• [124] Q.-Q. Zhang, B.-H. Tian, X. Zhang, A. Ghula, C.-R. Fang, R. He, Waste Manage. 2013, 33, nr 11, 2277.
• [125] R. Zhao, A. Gupta, J.T. Novak, C.D. Goldsmith, N. Driskill, J. Hazard. Mater. 2013, 258, 1.
• [126] M. Esparza-Soto, P. Westerhoff, Water Res. 2003, 37, 2301.
• [127] J.B. Welter, E.V. Soares, E.H. Rotta, D. Seibert, Environ. Chem. Eng. 2018, 6, nr 1, 1390.
• [128] F.M. Costa, S.D. Alves Daflon, D.M. Bila, F.V. da Fonseca, J.C. Campos, Waste Manage. 2018, in press, https://doi.org/10.1016/j.wasman.2018.02.030.
• [129] P. Wang, G. Zeng, Y. Peng, F. Liu, Ch. Zhang, B. Huang, Y. Zhong, Y. He, M. Lai, Chem. Eng. 2014, 247, 216.
• [130] L. Wang, F. Wu, R. Zhang, W. Li, H. Liao, J. Environ. Sci. 2009, 21, 581.
• [131] G. Xu, H.B. Shao, XuRongfu, Y.Y. Nie, Y. Pei, Z.J. Sun, M.S.A. Blackwell, Microbiol. Res. 2012, 6, 674.
• [132] M. Saleem, A. Spagni, L. Alibardi, A.M.C. Bertucco, J. Environ. Manage. 2018, 213, 27.
• [133] M. Sír, M. Podhola, T. Patocka, Z. Honzajková, P. Kocurek, M. Kubal, M. Kura, J. Hazard. Mater. 2012, 207-208, 86.
• [134] O. Dia, P. Drogui, G. Buelna, R. Dube, B. Salah Ihsen, Chemosphere 2017, 168, 1136.
• [135] S. Vreysen, A. Maes, Appl. Clay Sci. 2006, 32, 190.
• [136] Z. Yang, B. Liu, B. Gao, Y. Wang, Q. Yue, Sep. Purif. Technol. 2013, 111, 119.
• [137] M. Mikola, J. Ramo, A. Sarpola, J. Tanskanen, Sep. Purif. Technol. 2013, 118, 842.
• [138] G. Abate, L.B.O. dos Santos, S.M. Colombo, J.C. Masini, Appl. Clay Sci. 2006, 32, 261.
• [139] L. Weng, W.H. van Riemsdijk, L.K. Koopal, T. Hiemstra, J. Colloid Interface Sci. 2006, 302, 442.
• [140] C. Donisa, R. Mocanu, E. Steinnes, Geoderma 2003, 111, 75.
• [141] J. Fettig, Water Sci. Technol. 1999, 40, 173.
• [142] M. Grzegorczuk-Nowacka, A.M. Anielak, Environ. Eng. Sci. 2017, 34, nr 9, 659.
• [143] W. Lipingweng, L. Vanriemsdijk, Environ. Sci. Technol. 2006, 40, 7494.
• [144] N.A Klimenko, L.A. Savchina, I.P. Kozyatnik, Yu.V. Topkin, T.V. Polyakova, Water Chem. Technol. 2008, 30, nr 6, 344.
• [145] J. Mou, Ch. Li, G. Wang, W. Shi, J. Radioanal. Nucl. Chem. 2012, 292, 1099.
• [146] J. Zhang, J.-L. Gong, G.-M. Zenga, X.-M. Ou, Y. Jiang, Appl. Surface Sci. 2016, 370, 335.
• [147] W.S. Jr. Hummers, R.E. Offeman, Am. J. Chem. Soc. 1958, 80, 1339.
• [148] J.H. Deng, X.R. Zhang, G.M. Zeng, J.L. Gong, Q.Y. Niu, J. Liang, Chem. Eng. J. 2013, 226, 189.
• [149] C.H. Deng, J.L. Gong, G.M. Zeng, C.G. Niu, Q.Y. Niu, W. Zhang, H.Y. Liu, Hazard. Mater. 2014, 276, 66.
• [150] S. Yang, J. Hu, C. Chen, D. Shao, X. Wang, Environ. Sci. Technol. 2011, 45, 3621.
• [151] Y. Chen, X. Sun, Y. Ruan, M. Yu, J. Zhu, J. Zhang, Y. Zhou, J. Xu, G. Liu, G. Qian, Bioresource Technol. 2016, 210, 131.
• [152] G.V. Korshin, M.B. Benjamin, R.S. Sletten, Water Res. 1997, 3, nr 7, 1643.
• [153] A.Ya. Zherebker, I.V. Perminova, A.I. Konstantinov, A.B. Volikov, Yu.I. Kostyukevich, A.S. Kononikhin, E.N. Nikolaev, J. Anal. Chem. 2016, 71, nr 4, 372.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).