Dzieje i przemiany architektoniczno-urbanistyczne zespołu kościoła parafialnego św. Andrzeja Apostoła w Sieciechowicach

• Autorzy: Gil-Mastalerczyk Joanna

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK78ANDREW

Warianty tytułu

EN

Historical evolution and architectural and urban alterations to the St. Andrew the Apostle Parish Church complex in Sieciechowice

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł stanowi przyczynek do dziejów kościoła i parafii św. Andrzeja Apostoła w Sieciechowicach od średniowiecza do dziś – z tytułu jubileuszu 400-lecia konsekracji kościoła parafialnego (1624). W świetle analizy źródłowej i znikomego stanu badań, a także braku wyjaśnionych kwestii dotyczących proweniencji kościoła, ma wprowadzić w szerszy obieg naukowy materialne i kulturowe dziedzictwo Sieciechowic. W celu bardziej syntetycznego ujęcia problematyki przeprowadzono badania in situ z wykorzystaniem analizy architektoniczno-urbanistycznej i funkcjonalno-przestrzennej oraz przedstawiono złożone i wieloaspektowe dzieje parafii i kościoła. W wyniku opisanych procesów i analiz historyczne założenie sakralne wciąż wyznacza porządek przestrzenny i znaczeniowy krajobrazu kulturowego miejscowości oraz współtworzy wyjątkową centralną przestrzeń, ogniskującą przejawy życia religijnego w lokalnym środowisku, zagrożonym procesem coraz szybszych współczesnych przemian.

EN

This paper is a contribution to the history of the church and parish of St. Andrew the Apostle in Sieciechowice, from the medieval period to the contemporary era. This research was conducted to commemorate the quadricentennial anniversary of the parish church’s consecration (1624). In light of the source analysis, the scant state of research, and the unresolved matters pertaining to the church’s origins, this paper seeks to introduce the material and cultural legacy of Sieciechowice into broader academic discourse. To encapsulate the issue more synthetically, in-situ research was conducted, utilizing architectural-urbanistic and functional-spatial analysis and presenting the intricate and multi-dimensional history of the parish and church. Due to the described processes and historical analysis, the historical religious establishment continues to dictate the spatial and semantic order of the local cultural landscape, contributing to the creation of a unique central space that concentrates on expressions of spiritual life within the local community.

Słowa kluczowe

PL

Sieciechowice; Dłubnia; kościół św. Andrzeja Apostoła; dzwonnica; zabytek; środowisko kulturowe

EN

Sieciechowice; Dłubnia; St. Andrew the Apostle Church; bell tower; monument; cultural; environment

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2024
• Tom: Nr 78
• Strony: 124--140
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., il. fot.

Twórcy

autor

Gil-Mastalerczyk Joanna

• Politechnika Świętokrzyska, Wydział Budownictwa i Architektury

• https://orcid.org/0000-0002-6904-7304

Bibliografia

• Archiwalia / Archive materials
• 1. Archiwum Parafii św. Andrzeja Apostoła w Sieciechowicach (dostęp: 1995, 2023).
• 2. Kronika Parafialna.
• Opracowania / Secondary sources
• 3. Cenda Bronisław, Cenda Dominika, Kościoły, kaplice i dzwonnice drewniane. Województwo małopolskie. Część północna, Pruszków 2011.
• 4. Dłubniański Park Krajobrazowy, red. Jerzy Zawartka, Kraków 2013.
• 5. Długosz Jan, Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, t. 1–3 (Opera omnia, t. 7–9), Kraków 1863–1864.
• 6. Gil-Mastalerczyk Joanna, Odzyskane piękno klasztoru pielgrzymkowego w Imbramowicach w 900-lecie zakonu norbertańskiego. Wyzwania i zagrożenia dziedzictwa religijnego, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2021, nr 67.
• 7. Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Iwanowice na lata 2014–2017.
• 8. Kornecki Marian, Sztuka sakralna, t. 1 serii Natura i kultura w krajobrazie Jury, Kraków 1993.
• 9. Krasnowolski Bogusław, Leksykon zabytków architektury Małopolski, Kraków 2013.
• 10. Laberschek Jacek, Raciborowice „Długoszowe” do początków XVI wieku, „Rocznik Małopolska” 2015, t. 17.
• 11. Ładogórski Tadeusz, Studia nad zaludnieniem Polski XIV w., Wrocław 1958.
• 12. Miska Adam, Zarys dziejów Iwanowic, Kraków 1993.
• 13. Monumenta Poloniae Vaticana, t. 1–8, Kraków 1913–1950.
• 14. Osadnictwo i krajobraz. Od schyłku średniowiecza po współczesność, red. Zdzisław Noga, Kraków 1997.
• 15. Poniewozik Leszek, Kształtowanie się sieci parafialnej w dekanacie Wysocice w średniowieczu, „Roczniki Humanistyczne” 1995, t. 43, z. 2.
• 16. Poniewozik Leszek, „Rozwój średniowiecznej sieci parafialnej w dekanacie Wysocice”, Lublin 1993, mps.
• 17. Rey Konstantowa Potocka Anna, Przez góry, doliny. Wspomnienia, Łomianki 2011.
• 18. Silnicki Tadeusz, Organizacya archidyakonatu w Polsce, [w:] Studya nad Historyą Prawa Polskiego, t. 10, z. 2, Lwów 1927.
• 19. Szymański Dariusz, Wezwania kościołów parafialnych w diecezji krakowskiej w końcu XVI w., „Roczniki Humanistyczne” 1993, t. 41, nr 2.
• 20. Wiśniewski Jan ks., Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Olkuskiem, Mariówka 1933.
• Dokumentacja / Documentation
• 21. „Kościół Św. Andrzeja w Sieciechowicach, Konserwatorski punkt widzenia dotyczący prowadzonego remontu w kościele”, Mieczysław Stec, 2014.
• 22. „Opinia konserwatorsko-badawcza dotycząca północnej ściany prezbiterium kościoła parafialnego św. Andrzeja Apostoła w Sieciechowicach”, Waldemar Niewalda, 2014.
• 23. „Orzeczenie w sprawie stanu technicznego i sposobu wzmocnienia chóru i dzwonnicy Kościoła Parafialnego w Sieciechowicach, pow. Miechów”, Andrzej Grychowski, Zenon Piotrowski, 1964.
• 24. „Program postępowania konserwatorskiego dotyczący: 1. Uporządkowania, konserwacji i ekspozycji epitafiów z czarnego marmuru dębnickiego, 2. Usunięcia i sanacji tynku w kruchcie południowej, 3.
• 25. Usunięcia dodanych gzymsów wewnątrz kościoła, w kościele św. Andrzeja w Sieciechowicach, woj. małopolskie”, Jerzy Kowalski, 2010.
• 26. „Protokół z komisji dotycz. wstrzymanych prac prowadzonych w kościele paraf. w Sieciechowicach”, 9.03.2015.
• 27. „Sieciechowice – akta wizytacji; AV 9, 35, AV 12, 323v, LB tom II, s. 38: Andrzej”.
• 28. „Sieciechowice, badania konserwatorskie nawarstwień ściennych w prezbiterium Kościoła p.w. św. Andrzeja”, Mieczysław Stec, 2014.
• 29. Sieciechowice. Dzwonnica przy kościele parafialnym, http://romanmirowski.org/ (dostęp: 31 III 2023).
• Projekty / Projects
• 30. „Budynek Plebanii”, proj. Tadeusz Rutkowski, 1973.
• 31. „Opracowanie katalogowe, Sieciechowice, Zespół parkowo-dworski, woj. Kraków, gm. Iwanowice”, Bogusław Górski, V/81, Miastoprojekt-Kraków Biuro Projektów Budownictwa Ogólnego, s. 3–11, Akta 10.085/85, 163/1/81/, s. 3–4.
• Źródła elektroniczne / Electronic sources
• 32. https://diecezja.kielce.pl/parafie/sieciechowice-sw-andrzeja-ap (dostęp: 28 II 2023).
• 33. https://zabytek.pl, https://bip.malopolska.pl/e,pobierz,-get.html?id=1156909 (dostęp: 30 IV 2023).
• 34. Karta zielona 419/1, https://zabytek.pl/pl/obiekty/sieciechowice-kosciol-par-pw-sw andrzeja/dokumenty/PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_EN.448040/1 (dostęp:30 IV 2023).
• 35. Karta zielona 419/2, https://zabytek.pl/pl/obiekty/sieciechowice-dzwonnica/dokumenty/PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_EN.448044/1 (dostęp: 30 IV 2023).