Integration of ecosystem services and social functions of fortified areas: the case of Warsaw

• Autorzy: Jastrzębska Justyna , Krych Jacek , Zaraś Ewa

Identyfikatory

DOI

10.21005/pif.2025.62.C-02

Warianty tytułu

PL

Integracja usług ekosystemowych i funkcji społecznych terenów fortecznych na przykładzie Warszawy

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

The article discusses the ecosystem services provided by fortress sites in Warsaw, highlighting their unique natural and social roles due to limited accessibility and specific function. These areas support biodiversity, regulate climate, and offer social and cultural benefits such as recreation, education, and heritage preservation. They also strengthen biophilic connections between people and nature, enhancing urban quality of life. The study, based on literature and field research, emphasizes the need for integrated management that values both ecological and social functions of fortress landscapes.

PL

Artykuł omawia usługi ekosystemowe świadczone przez obiekty forteczne na przykładzie Warszawy, które pełnią wyjątkową rolę w środowisku ze względu na swoją funkcję i ograniczoną dostępność. Tereny te wspierają różnorodne funkcje ekologiczne, a jednocześnie oferują korzyści społeczne i kulturowe, takie jak rekreacja, edukacja i ochrona dziedzictwa. Wzmacniają także biofiliczne więzi między ludźmi a naturą, wpływając na poprawę jakości życia w mieście. Wnioski z analizy literatury i badań terenowych podkreślają potrzebę zintegrowanego podejścia do zarządzania tymi obszarami.

Słowa kluczowe

EN

cultural heritage; ecosystem service; public space; urban planning; Warsaw fortification

PL

dziedzictwo kulturowe; przestrzeń publiczna; usługa ekosystemowa; warszawska fortyfikacja

• Wydawca: Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
• Czasopismo: Przestrzeń i Forma
• Rocznik: 2025
• Tom: nr 62
• Strony: 55--78
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Jastrzębska Justyna

• Department of Environmental Protection and Dendrology, Institute of Horticultural Sciences, Warsaw University of Life Sciences, Nowoursynowska Street 166, 02-787 Warszawa, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-0604-3602

autor

Krych Jacek

• Department of Landscape Architecture, Institute of Environmental Engineering, Warsaw University of Life Sciences, Nowoursynowska Street 166, 02-787 Warszawa, Poland

• https://orcid.org/0009-0008-8490-7414

autor

Zaraś Ewa

• Department of Environmental Protection and Dendrology, Institute of Horticultural Sciences, Warsaw University of Life Sciences, Nowoursynowska Street 166, 02-787 Warszawa, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-2436-9665

Bibliografia

• [1] Bogdanowski, J. (1993). Krajobraz warowny XIX/XX wieku, dzieje i rewaloryzacja. Kraków: Politechnika Krakowska.
• [2] Daily, G. C. (Ed.). (1997). Nature's services: societal dependence on natural ecosystems (pp. xx+-392).
• [3] Dziekońska H. Ruszył przetarg na przeprowadzenie prac remontowych Fortu Bema. Na odbudowę obiektu przeznaczono 1,5 mln złotych. https://www.raportwarszawski.pl/artykul/1263,ruszyl-przetarg-na-przeprowadzenie-prac-remontowych-fortu-bema-na-odbudowe-obiektu-przeznaczono-1-5-mln-zlotych. Accessed: 12-01-2025.
• [4] Harrison P. A. et al. (2014). Linkages between biodiversity attributes: A systematic review, „Ecosystem Services” 2014, nr 9, s. 191–203.
• D. Butler, W. Oluoch-Kosura, Linking future ecosystem services and future human well-being, „Ecology and Society” 2006, nr 11 (1), s. 1–16.
• G. C. Daily (red.), Nature’s Services: Societal dependence on natural ecosystems, Island Press, Washington DC 1997.
• [5] Millennium Ecosystem Assessment (2005). Ecosystems and Human Well-being: Synthesis, red. J. Sarukhán, A. Whyte, Island Press, Washington DC.
• [6] Parnell, S., Schewenius, M., Sendstad, M., Seto, K. C., & Wilkinson, C. (2013). Urbanization, biodiversity and ecosystem services: challenges and opportunities. https://www.researchgate.net/profile/Dave-Kendal-2/publication/261879055_Local_Assessment_of_Melbourne_The_Biodiversity_and_Social-Ecological_Dynamics_of_Melbourne_Australia/links/588887a14585150dde51ed38/Local-Assessment-of-Melbourne-The-Biodiversity-and-Social-Ecological-Dynamics-of-Melbourne-Australia.pdf. Access: 03-03-2025.
• [7] Affek, A. N., Kowalska, A. (2017). Ecosystem potentials to provide services in the view of direct users. Ecosystem Services, 26.
• [8] Hutcheson, W., Hoagland, P., Jin, D. (2018). Valuing environmental education as a cultural ecosystem service at Hudson River Park. Ecosystem Services, 31.
• [9] Boćkowski, M., & Rogowski, W. (2019). Wycena usług ekosystemowych oraz ich zastosowanie w rachunku ekonomicznym – praktyczne przykłady w zarządzaniu zasobami przyrodniczymi. Studia i Prace Kolegium Zarządzania I Finansów, (167), 37–64.
• [10] Brudnicki, J. (2014). Prawna opieka nad zabytkami–wybrane aspekty. Ochrona Zabytków, (2).
• [11] Costanza R., D’Arge R., De Groot R., Farberk S., Grasso M., Bruce Hannon B., Limburg K, Naeem S., O’Neill R. V., Paruelo J., Raskin R. G., Suttonkk P., van den Belt M. (1997). The value of the world’s ecosystem services and natural capital. Nature, 387.
• [12] de Groot R. S., (1987) Environmental functions as a unifying concept for ecology and economics, „The Environmentalist”, nr 7 (2).
• [13] Europejska Agencja Środowiska (2011), Technical report No. 18/2011. Green infrastructure and territorial cohesion. The concept of green infrastructure and its integration into policies using monitoring systems. Sprawozdanie techniczne nr 18, Zielona infrastruktura i spójność terytorialna, Kopenhaga, AEE (19/12/2011); http://www.eea.europa.eu/publications/green-infrastructure-and-territorial-cohesion. Accessed: 06-02-2024.
• [14] Investmap (2022). Zrewitalizowany Fort Mokotów w Warszawie przeszedł metamorfozę. https://investmap.pl/zrewitalizowany-fort-mokotow-w-warszawie-przeszedl-metamorfoze.a301117 Accessed: 12-11-2024.
• [15] Janeczko, E., & Heise, M. (2013). Możliwości rozwoju turystyki militarnej w lasach na przykładzie Nadleśnictwa Wejherowo. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, 15 (4).
• [16] Lorek E., Lorek A., Słupik S. (2018). Ocena roli usług ekosystemów miejskich w zrównoważonym rozwoju lokalnym. Kwart. Kol. Ekon.-Społ. Studia i Prace 1.
• [17] Mierzejewska, L. (2008). Zrównoważony rozwój miasta: aspekty planistyczne. Biuletyn Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Seria Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 5.
• [18] Parnell, S., Schewenius, M., Sendstad, M., Seto, K. C., & Wilkinson, C. (2013). Urbanization, biodiversity and ecosystem services: challenges and opportunities.
• [19] Staniewska, A. (2018). Zielony kapitał Wiednia: kształtowanie parkowego krajobrazu miasta- historia i współczesność. Czasopismo Techniczne, 115 (6).
• [20] Solon J. (2008). Koncepcja „Ecosystem Services” i jej zastosowania w badaniach ekologiczno-krajobrazowych. Problemy Ekologii Krajobrazu, 21: 25–44.
• [21] Sudra P. (2015). Usługi ekosystemowe na tle wybranych koncepcji ekologii miasta, Człowiek i Środowisko, 39 (1), s. 61 – 73.
• [22] Szczepanowska H. B. (2015). Drzewa w mieście—Zielony kapitał wartości i usług ekosystemowych. Człowiek i Środowisko 39 (2), s. 5–28.
• [23] Westman W. (1977). How much are nature’s services worth?, „Science”, nr 197.

Uwagi

W oryginalnym zapisie bibliograficznym w pozycji nr 4 wymieniono trzy odrębne źródła