Specyfika sieci monitorujących wody podziemne na obszarze Karpat

• Autorzy: Freiwald P. , Owsiak P. , Witek K.

Warianty tytułu

EN

The specificity of the groundwater monitoring network in the Carpathians

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Sieć obserwacyjno-badawcza wód podziemnych na obszarze Karpat jest prowadzona przez Oddział Karpacki Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego od 1989 r. Monitoringowi podlegają wahania zwierciadeł wód podziemnych w otworach hydrogeologicznych, studniach kopanych i wydajności źródeł oraz stan chemiczny wód podziemnych. Obecnie (2013 r.), w ramach państwowej służby hydrogeologicznej, obserwacje są prowadzone w 86 punktach badawczych, z czego 48 stanowią studnie wiercone, 34 źródła i 4 studnie kopane. Do specyfiki obszarów górskich, w szczególności Karpat, należy duża gęstość występowania źródeł (nawet powyżej 10 na km2). Ich udział w sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych stanowi 39% wszystkich punktów obserwacyjnych. Wydajność źródeł jest bardzo zmienna i uwarunkowana ich pozycją morfologiczną, litologią warstwy wodonośnej i tektoniką górotworu. Na obszarze Karpat w wielu punktach obserwacyjnych wyraźnie zaznaczają się wieloletnie (około 20 lat), cykliczne zmiany wydajności źródeł i wahań zwierciadła wód podziemnych.

EN

Observation and research network of groundwater in the Carpathian area is carried out by the Carpathian Branch of the Polish Geological Institute – National Research Institute since 1989. The subjects of the monitoring are dynamics and chemical status of groundwater. The Polish Hydrogeological Survey presently (2013) keeps observations in 86 studied points. Among them 48 are drilled wells, 34 springs, and 4 dug wells. High density of spring occurrence is a characteristic feature of mountain areas, particularly for the Carpathians, where even more than 10 springs per km2 are noted. They constitute 39% of all observation points of the groundwater observation and research network. The spring discharge is very variable and depends on the morphological position of the spring, aquifer lithology, and tectonics of the orogen. In the Carpathian region in many observation points long-term (ca. 20 years) cyclic changes in spring discharges and fluctuations of the groundwater table are clearly visible.

Słowa kluczowe

PL

Karpaty; monitoring wód podziemnych; cykle hydrogeologiczne

EN

Carpathians; groundwater monitoring; hydrogeological cycles

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2013
• Tom: nr 456 Hydrogeologia z. 14/1
• Strony: 139--144
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., tab., wykr., rys.

Twórcy

autor

Freiwald P.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

autor

Owsiak P.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

autor

Witek K.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

Bibliografia

• 1. BARCZYK G., 2008 — Tatrzańskie wywierzyska. Krasowe systemy wywierzyskowe Tatr Polskich. Tatrzański Park Narodowy, Zakopane.
• 2. CHOWANIEC J., 2009 — Studium hydrogeologii zachodniej części Karpat polskich. Biul. Państw. Inst. Geol., 434.
• 3. CHOWANIEC J., FREIWALD P., 2010 — Atlas hydrogeoróżnorodności województwa małopolskiego. Wyd. Kartograf. „COMPASS”, Kraków.
• 4. CHOWANIEC J., FREIWALD P., WITEK K., 2007 — Wahania zwierciadła wód podziemnych i wydajności źródeł na obszarze zachodniej części fliszowych Karpat zewnętrznych. W: XIII Sympozjum „Współczesne problemy hydrogeologii”. Kraków–Krynica 21–23 czerwca 2007: 501–508.
• 5. CHOWANIEC J., FREIWALD P., WITEK K., 2008 — Trendy zmian położenia zwierciadła wód podziemnych w rejonie Pogórza Dynowskiego. W: Walory przyrodniczo-historyczne pogórzy. Monografia. Materiały pokonferencyjne. Dąbrówka Starzeńska. 59–68.
• 6. DYNOWSKA I., 1986 — Regionalne zróżnicowanie źródeł w Polsce. Folia Geographica, ser. Geogr.-Phys., 18: 5–30.
• 7. HERBICH P., PRAŻAK J., PRZYTUŁA E., 2009 — Dynamika stanu retencji płytkich wód podziemnych w hydrogeologicznych jednostkach bilansowych. Biul. Państw. Inst. Geol., 436: 159–164.
• 8. KAZIMIERSKI B. (red.), 2003–2012 — Rocznik hydrogeologiczny państwowej służby hydrogeologicznej. Państw. Inst. Geol. – PIB, Warszawa.
• 9. KAZIMIERSKI B., MAŁECKA D., RÓŻKOWSKI A., 1999 — Cel, metody i wyniki monitoringu wód podziemnych w Polsce. Biul. Państw. Inst. Geol., 388: 79–114.
• 10. MAILLET E., 1905 — Esais d’hydraulique souterraine et fluviale. Paris.
• 11. MHP, 1997–2004 — Mapa hydrogeologiczna Polski 1:50 000, ark. 993–1069. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• 12. PACZYŃSKI B. (red.), 1993 — Atlas hydrogeologiczny Polski 1:500 000. Cz. I. Systemy zwykłych wód podziemnych. Wyd. Geol., Warszawa.
• 13. PACZYŃSKI B. (red.), 1995 — Atlas hydrogeologiczny Polski 1:500 000. Cz. II. Zasoby, jakość, ochrona zwykłych wód podziemnych. Wyd. Geol., Warszawa.
• 14. PAZDRO Z., KOZERSKI B., 1990 — Hydrogeologia ogólna. Wyd. Geol., Warszawa.