Wody mineralne typu szczaw z Łomnicy i Wierchomli w polskich Karpatach

• Autorzy: Rajchel L.

Warianty tytułu

EN

Carbonated waters of Łomnica and Wierchomla in the Polish Carpathians

• Konferencja: Współczesne problemy hydrogeologii
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W miejscowościach Łomnica i Wierchomla w polskich Karpatach, występują wody mineralne typu szczaw, które wyprowadzają głównie źródła szczelinowe i szczelinowo-zboczowe, jak również są one udostępnione wierceniami. Miejscowości usytuowane są na obszarze jednostki magurskiej w strefie facjalnej krynickiej, a wody związane są z kredowo-paleogeńską antykliną Wierchomli–Łomnicy, zbudowaną z warstw fliszu. Szczawy o mineralizacji od 1,1 do 3,6 g/dm3 są typu HCO3–Ca–Mg lub HCO3–Ca, sporadycznie HCO3–Ca–Na. Zawartość Ca2+ waha się od 123 do 552 mg/dm3, a Mg2+ od 12 do 147 mg/dm3. Składnikami swoistymi wszystkich wód jest CO2, a dodatkowo w większości wód również Fe2+. Szczawy lecznicze Łomnicy i potencjalnie lecznicze szczawy Wierchomli, ujmowane w źródłach, są wykorzystywane przez mieszkańców i turystów jedynie w krenoterapii. Łomnica i Wierchomla to uzdrowiska przyszłości, ponieważ miejscowości te posiadają zasoby udokumentowanych, niewykorzystanych cennych wód, oraz walory krajobrazowe i turystyczne z resztkami dzikiej jeszcze karpackiej przyrody.

EN

Among many sites in the Polish Carpathians, carbonated waters occur also in Łomnica and Wierchomla. The waters flow out mainly from fracture and fracture-slope springs and have been rendered accessible by drillings as well. Łomnica and Wierchomla are situated in the Krynica facies zone of the Magura Unit, and the waters are associated with the Cretaceous–Paleogene flysch strata that make up the Wierchomla-Łomnica anticline. The carbonated waters with the TDS values from1.1 to 3.6 g/dm3 represent the HCO3–Ca–Mg or HCO3–Ca and only occasionally HCO3–Ca–Na hydrogeochemical types. The Ca2+ content ranges from 123 to 552 mg/dm3 and that of Mg2+ from 12 to 147 mg/dm3. In all these waters CO2 is the specific component, in most of them being accompanied by Fe2+. The therapeutic carbonated waters of Łomnica and the waters of Wierchomla, whose therapeutic properties are still under investigations, are currently utilized in crenotherapy by locals and tourists but only from springs. The two localities are the spas of the future, since beside the proved reserves of valuable waters they are situated in the areas of undisputed landscape and touristic values with the remainders of still wild Carpathian nature.

Słowa kluczowe

PL

szczawy; wody mineralne; Wierchomla; Łomnica; Karpaty

EN

carbonated waters; mineral waters; Łomnica; Wierchomla; Carpathians

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2011
• Tom: nr 445 Hydrogeologia z. 12/2
• Strony: 541--547
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., rys., tab., zdj.

Twórcy

autor

Rajchel L.

• Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

• 1. CHRZĄSTOWSKI J., NEŚCIERUK P., WÓJCIK A., 1991 — Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1: 50 000. Arkusz Muszyna. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 2. CHRZĄSTOWSKI J., NEŚCIERUK P., WÓJCIK A., 1993 — Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000. Arkusz Muszyna i arkusz Leluchów. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 3. GOLONKA J., RĄCZKOWSKI W. 1984 — Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski. Arkusz Piwniczna (1051). Skala 1:50 000. Wyd. Geol., Warszawa.
• 4. KORCZYŃSKI L., 1931 — Przyrodzone źródła sił i zdrowia Ziemi Krakowskiej. Kraków, Nakładem Pol. Tow. Balneologicznego.
• 5. OSTROWICKA H, 1965 — Z historii użytkowania wód mineralnych w okolicach Piwnicznej Zdroju. Prz. Geol., 13, 11: 461-463.
• 6. OSTROWICKA H., 1966 — Wody mineralne w rejonie doliny Popradu. Zeszyty Naukowe AGH, 139: 429-435.
• 7. OSTROWICKA H., 1971 — Wody mineralne Łomnicy i Wierchomli (dorzecze Popradu). Spraw. z Pos. Komis. Nauk. PAN, 14: 252-255.
• 8. PACZYŃSKI B., PŁOCHNIEWSKI Z., 1996 — Wody mineralne i lecznicze Polski. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 9. PAPIERKOWSKI J. 1973 — Ziemia krakowska– eldorado zdrojowiskowe Polski. Problemy Uzdrowiskowe, 11-12: 49-221.
• 10. RAJCHEL L., 2000 — Źródła wód siarczkowych w Karpatach polskich. Kwart. AGH Geologia, 26, 3: 309-375.
• 11. RAJCHEL L., RAJCHEL J., 1999 — Karpackie źródła wód mineralnych i swoistych – pomnikami przyrody nieożywionej. Prz. Geol., 47, 10: 911-919.
• 12. RAJCHEL L., RAJCHEL J., 2005 — Zasoby, chemizm i wykorzystanie wód mineralnych Piwnicznej. W: Współczesne Problemy Hydrogeologii, t. 12: 577-58. wyd. UMK, Toruń.
• 13. RAJCHEL L., RAJCHEL J., RATAJCZAK T., RZEPA G., 2005 — Mineralogical investigations of carbonated water deposits from the area of polish Carpathians Mineralia Slovaca, Statny Geol. Ustav Dionyza Stura, Bratislava, 37, 3: 488-489.
• 14. ROKICKI Cz., 1932 — Przewodnik po uzdrowiskach i letniskach Polskich. Wyd. Cz. Rokickiego, Warszawa.
• 15. RZEPA G., RAJCHEL L., 2006 — Skład mineralny osadów wód karpackich typu szczaw. Gosp. Sur. Miner., 22, z. spec. 3: 215-225.
• 16. STASZIC S.,1955 — O ziemiorództwie Karpatów i innych gor i rownin Polski. Wyd. Geol., Warszawa (reprint pracy z 1815 r.).
• 17. SZAJNOCHA W., 1891 — Źródła mineralne Galicji. Rozpr. Akad. Umiejętności, Kraków, 22, ser. 2, nr 2: 30-140.
• 18. WĘCŁAWIK S., 1967 — Mineral waters in the region of the Polish-Czechoslovakian State boundary (Carpathians). Bull. Acad. Pol. Sci., 15, 3: 179-185.
• 19. ZEUSCHNER L., 1836 — O wodach kwaśnych czyli szczawach w Karpatach. Pam. Farmac. Krakowski, 3: 265-290.