Przestrzenna i czasowa zmienność cyrkulacji atmosferycznej na obszarze Polski

• Autorzy: Piotrowski P.

Warianty tytułu

EN

Spatial and Temporal Variability of Atmospheric Circulation in the Area of Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Oceny zmienności warunków cyrkulacyjnych na obszarze Polski względem jej centrum dokonano na podstawie charakteru cyrkulacji atmosferycznej, kierunku adwekcji i typologii cyrkulacyjnej opartej na dwóch wymienionych wskaźnikach cyrkulacji. Wyniki analizy poszczególnych wskaźników cyrkulacji atmosferycznej wykazały duży spadek zgodności wskaźników wraz z oddalaniem się od centrum Polski. Największą zgodność uzyskano w przypadku charakteru cyrkulacji atmosferycznej, a najmniejszą w przypadku typów cyrkulacji. W odległości 100 km od centralnego punktu wzorcowego stwierdzono zmianę typu cyrkulacji atmosferycznej w ok. 20-25% przypadków, a w odległości 300 km – w ok. 40%, a na południu Polski nawet więcej niż w połowie przypadków. Dynamikę zmian warunków cyrkulacyjnych na obszarze Polski sprawdzono opierając się na 16 typach cyrkulacji atmosferycznej określonych co 6 godzin i wyznaczonych metodą Jenkinsona i Collisona. Największe przestrzenne zróżnicowanie częstości zmian typu cyrkulacji atmosferycznej na inny odnotowano latem, a najmniejsze jesienią.

EN

Evaluations of the variability of the atmospheric circulation in the area of Poland in relation to the center of country taken into account of the cyclonic and anticyclonic circulation, the direction of advection and circulation typology based on the above-mentioned two indices of atmospheric circulation. The results of the analysis of particular atmospheric circulation indices showed a significant decrease in the compatibility indices with distance from the center of Poland. The highest compatibility was obtained in the case of the cyclonic and anticyclonic circulation, and the lowest in the case of atmospheric circulation types. At a distance of 100 km from a center of reference point the type of atmospheric circulation changes in approx. 20-25% of cases, and at a distance of 300 km - in approx. 40%, and in the southern part of country even more than half of the cases. The dynamics of changes in the circulation conditions in the area of Poland were checked on the basis of 16 atmospheric circulation types determined every six hours based on the Jenkinson’s and Collison’s method. The highest spatial diversification of frequency of transition the specified atmospheric circulation type to another occurred in summer and lowest in autumn.

Słowa kluczowe

PL

cyrkulacja atmosferyczna; dynamika cyrkulacji atmosferycznej; zmienność przestrzenna cyrkulacji atmosferycznej

EN

atmospheric circulation; atmospheric circulation dynamic; spatial variability of atmospheric circulation

• Wydawca: Polskie Towarzystwa Geofizyczne ; Komitet Geofizyki PAN
• Czasopismo: Przegląd Geofizyczny
• Rocznik: 2017
• Tom: Z. 1-2
• Strony: 45--54
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys.

Twórcy

autor

Piotrowski P.

• Katedra Meteorologii i Klimatologii, Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• [1] Bartoszek K., Skiba D., 2016, Circulation types classification for hourly precipitation events in Lublin (East Poland). Open Geosciences, 8, 1, 214-230.
• [2] Bednorz E., 2006, Wpływ makroskalowych typów cyrkulacji na występowanie pokrywy śnieżnej w Polsce północno-zachodniej. Bad. Fizjogr nad Pol. Zach. Ser. A, 57, 7-13.
• [3] Girs A. A., 1948, K voprosu izuczenija osnovnych form atmosfiernoj cirkulacyi. Miet. i Gidr., 10, 3.
• [4] Hess P., Brezowsky H., 1969, Katalog der Grosswetterlagen Europas. Berichte des Deutschen Wetterdienstes., 113.
• [5] Jenkinson A. F., Collison P., 1977, An initial climatology of gales over the North Sea. Synoptic Climatology Branch Memorandum, 62, Meteorological Office, Bracknell.
• [6] Kożuchowski K., Żmudzka E., 2002, Cyrkulacja atmosferyczna i jej wpływ na zmienność temperatury powietrza w Polsce. Prz. Geogr., 74 , 4, 591-604.
• [7] Lamb H. H., 1972, British Isles weather types and register of the daily sequence of circulation patterns 1861-1971. Geoph. Memoir ,116, London, ss. 85.
• [8] Lityńska Z., Lityński J., Morozowska I., Osuchowska B., Wodzińska M., 1958, Typy cyrkulacji atmosferycznej w Europie z zastosowaniem do pięciodniowych prognoz pogody w Polsce (cz. I). Wiad. Służ. Hydrol., 8, 5.
• [9] Lityński J., 1969, Liczbowa klasyfikacja typów cyrkulacji i typów pogody dla Polski. Prace PIHM, 97, 3-14.
• [10] Malik P., 2005. Cyrkulacyjne uwarunkowania występowania typów pogody w Hornsundzie w latach 1991-2000. Problemy Klimatologii Polarnej, 15, 91-102.
• [11] Niedźwiedź T. (red.), 2003, Słownik meteorologiczny, IMGW, Warszawa, ss. 496.
• [12] Niedźwiedź T., 1981, Sytuacje synoptyczne i ich wpływ na zróżnicowanie przestrzenne wybranych elementów klimatu w dorzeczu górnej Wisły. Rozprawy habilitacyjne UJ, Kraków.
• [13] Nowosad M., 2012, Zmiany grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie i ich uwarunkowania cyrkulacyjne [w:] Rola cyrkulacji atmosfery w kształtowaniu klimatu (red. Bielec-Bąkowska Z., Łupikasza E., Widawska A.), 2012, Katedra Klimatologii, Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytet Śląski, Sosnowiec, 157-166.
• [14] Osuchowska-Klein B., 1973, Analiza rocznych przebiegów częstości występowania w Polsce makrotypów cyrkulacji atmosferycznej. Prz. Geof., 26, 3-4, 223-242.
• [15] Piotrowski P., 2009, Obiektywna metoda klasyfikacji cyrkulacji atmosferycznej dla Polski. Folia Geographica Physica, 10. Wyd. UŁ, Łódź, ss. 216.
• [16] Przybylak R., Maszewski R., 2009, Zmienność cyrkulacji atmosferycznej w regionie bydgosko-toruńskim w latach 1881-2005. Acta Agrophysica, 14 (2), 427-447.
• [17] Twardosz R , Łupikasza E., Niedźwiedź T., 2011, Zmienność i uwarunkowania cyrkulacyjne występowania postaci i typów opadów atmosferycznych na przykładzie Krakowa. Wyd. UJ, Kraków, ss. 174.
• [18] Ustrnul Z., 1998, Zmienność cyrkulacji atmosferycznej nad Lubelszczyzną w XX wieku. [w:] red. Nowosad M. Problemy współczesnej klimatologii i agrometeorologii regionu lubelskiego. Wyd. UMCS Lublin.
• [19] Ustrnul Z., Wypych A., 2011, Ekstremalne wartości temperatury powietrza w Polsce w świetle różnych klasyfikacji typów cyrkulacji. Prace i Studia Geograficzne, 47, 87-95.
• [20] Vangengeim G. J., 1938, K voprosu tipizacjii schematizacji sinopticzeskich procesov. Miet. i Gidr., 3.
• [21] Wibig J., 2001, Wpływ cyrkulacji atmosferycznej na rozkład przestrzenny anomalii temperatury i opadów w Europie. Rozprawy habilitacyjne UŁ, Łódź.
• [22] Wójcik G., Marciniak K., Przybylak R., Kejna M., 1992, Temperatura i opady a cyrkulacja atmosferyczna w regionie Kaffiöyry (NW Spitsbergen) w sezonie letnim w okresie 1975-1989. Problemy Klimatologii Polarnej, 2, 96-102.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).