Operating opencast mines of selected groups in the silesian voivodeship against a background of water environment and possibilities of waste placing

• Autorzy: Staszczak Jarosław

Identyfikatory

DOI

10.29227/IM-2020-02-55

Warianty tytułu

PL

Eksploatacja kopalni odkrywkowych wybranych grup w województwie śląskim na tle środowiska wodnego i możliwości składowania odpadów

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper is aimed at location identification of operating opencast mines against a background of main groundwater basins (MGB) and in relation to surface waters. The scope of analysis covered the Silesian Voivodeship, as the area in which many operating and closed opencast mines are situated. On the other hand this is a voivodeship, where great amounts of mining waste are generated, potentially placeable in mine workings. The analysis comprised the mines, where raw materials are mined, classified in the Balance of Mineral Deposits Resources in Poland as of 31 December 2017 to the following groups: crushed and block stone, sands and gravels, filling sands, quartz sands for cellular concrete and sand-lime brick production, sands with heavy metals, and moulding sands. The work resulted in a developed map of mined aforementioned opencast mines arrangement in the Silesian Voivodeship, taking into account their location in relation to groundwater basins boundaries and in relation to surface watercourses. Two distances of mined opencast workings from surface watercourses were taken, 500 m and 1000 m. Such a recognition provides an approximate picture of possibilities for various waste types placing in the process of technical reclamation after the end of mining. The use of various waste types for technical reclamation is a complex issue, both in the field of regulations applicable to the ground and water environment, in the field of mine location determination, and in the field of the quality of the waste material determination. The applied legal regulations, frequently changing over time, indicate the right process of decision making and handling of individual waste types. It is most important, that raw materials and waste intended to fill the mines would not create a hazard for the environment, including the environment of surface waters and ground waters.

PL

Celem pracy jest rozpoznanie lokalizacji czynnych wyrobisk odkrywkowych na tle granic głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) oraz w pobliżu cieków wodnych. Obszarem badań zostało wybrane województwo śląskie jako obszar, na którym znajduje się wiele czynnych oraz nieczynnych wyrobisk, a także bardzo duża ilość potencjalnych możliwych do ulokowania w wyrobiskach odpadów górniczych. Analizie poddano wyrobiska, w których eksploatowane są surowce zaklasyfikowane w Bilansie zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2017r., do grup: kamienie łamane i bloczne, piaski i żwiry, piaski podsadzkowe, piaski kwarcowe do produkcji betonów komórkowych i cegły wapienno-piaskowej, piaski z metalami ciężkimi oraz piaski formierskie. Efektem pracy jest opracowana mapa rozmieszczenia eksploatowanych w/w wyrobisk w województwie śląskim z uwzględnieniem ich lokalizacji w stosunku do granic zbiorników wód podziemnych oraz w stosunku do cieków powierzchniowych. Przyjęto dwie odległości eksploatowanych wyrobisk odkrywkowych od cieków powierzchniowych, które odpowiednio wynoszą 500 m. oraz 1000 m. Takie rozpoznanie daje przybliżony obraz możliwości lokowania rożnych rodzajów odpadów w procesie rekultywacji technicznej po zakończeniu eksploatacji. Zastosowanie rożnego rodzaju odpadów w celu rekultywacji technicznej jest zagadnieniem złożonym zarówno w sferze przepisów odnoszących się do jakości środowiska gruntowo-wodnego, jak i w zakresie określenia lokalizacji. Surowce oraz odpady przeznaczone do wypełniania wyrobisk nie powinny stanowić zagrożenia dla środowiska. Zakłady górnicze posiadające poeksploatacyjne wyrobiska odkrywkowe, które w przyszłości będą przeznaczone do rekultywacji, mogą stanowić poważną grupę odbiorców kruszyw lub odpadów produkowanych nie tylko w sektorze górnictwa węgla kamiennego. Głównymi kryteriami decydującymi o możliwości rekultywacji wyrobisk odpadami są opłacalność i założenia środowiskowe.

Słowa kluczowe

EN

opencast mines; MGB area; surface waters; reclamation; waste

PL

kopalnie odkrywkowe; obszar GZWP; wody powierzchniowe; rekultywacja; odpady

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
• Czasopismo: Inżynieria Mineralna
• Rocznik: 2020
• Tom: no. 2, vol. 2
• Strony: 147--152
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Staszczak Jarosław

• Mineral and Energy Economy Research Institute, Polish Academy of Sciences, Krakow

Bibliografia

• 1. KLECZKOWSKI A.S. (red.) 1990 – Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony 1:500 000. Instytut Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej AGH.
• 2. CZEKAJ J., SOBCZYK W. 2015 – Zagospodarowanie terenu pogórniczego na przykładzie wyrobisk po kruszywach w powiecie krakowskim. Górn. Odkryw., 56 (3): 29-35.
• 3. GÓRALCZYK S., BAIC I. 2009 – Odpady z górnictwa węgla kamiennego i możliwości ich gospodarczego wykorzystania. Polityka Energetyczna – Energy Policy Journal, 12 (2/2): 145–157.
• 4. GÓRALCZYK S. (red.) 2011 – Gospodarka surowcami odpadowymi z węgla kamiennego. Wyd. IMBiGS, Warszawa, s. 327
• 5. KICKI J., SOBCZYK E.J. (red.) 2016 – Prawne, techniczne, ekonomiczne i środowiskowe aspekty gospodarki skałą płonną w kopalniach węgla kamiennego. Wyd. IGSMiE PAN, Kraków, s. 185.
• 6. KLOJZY-KARCZMARCZYK B., MAZUREK J., PAW K. 2016a – Możliwości zagospodarowania kruszyw i odpadów wydobywczych górnictwa węgla kamiennego ZG Janina w procesach rekultywacji wyrobisk odkrywkowych. Gosp. Sur. Miner. – Mineral Resources Management, 32 (3): 111–134.
• 7. KLOJZY-KARCZMARCZYK B., MAZUREK J., STASZCZAK J., MUCHA J., PAW K. 2016b – Ocena możliwości rekultywacji odkrywkowych wyrobisk poeksploatacyjnych z wykorzystaniem kruszyw ze skał towarzyszących pokładom węgla kamiennego na przykładzie ZG Janina. Górn. Odkryw., 5: 23–33.
• 8. KLOJZY-KARCZMARCZYK B., STASZCZAK J. 2017 – Czynne wyrobiska odkrywkowe surowców węglanowych na tle granic GZWP w aspekcie możliwości ich rekultywacji poprzez wypełnianie odpadami. Prz. Geol., 65: 979–982.
• 9. KLOJZY-KARCZMARCZYK B., STASZCZAK J. 2019 – Rozpoznawanie lokalizacji wyrobisk piasków i żwirów względem granic GZWP oraz cieków powierzchniowych na obszarze województwa śląskiego. Biul. PIG 475: 93–100.
• 10. KUKULSKA-ZAJĄC E., DOBRZAŃSKA M. 2012 – Zarządzanie odpadami wydobywczymi w świetle najnowszych uregulowań prawnych. Nafta-Gaz, 68 (12): 1183–1189.
• 11. Map of MGB boundaries in the area of Poland, produced by the National Hydrogeological Service of the National Geological Institute - National Research Institute (PSH PIG-PIB) as of April 2019 (http://epsh.pgi.gov.pl/epsh/, 2019
• 12. MIKOŁAJKÓW J. I WĘGLARZ D. 2011 – Baza danych GIS Głównych Zbiorników Wód Podziemnych – założenia metodyczne, aktualny stan przygotowania. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 445: 413-422.
• 13. OSTRĘGA A., UBERMAN R. 2010 – Kierunki rekultywacji i zagospodarowania – sposoby wyboru, klasyfikacja i przykłady. Górn. Geoinż., 34 (4): 445–461.
• 14. STRZAŁKOWSKI P., KAŹMIERCZAK U. 2014 – Zakres prac rolnego i leśnego kierunku rekultywacji w kopalniach górnictwa skalnego. Mining Sci. – Miner. Aggregates, 21 (1): 203–213.
• 15. SZUFLICKI M., MALON A. & TYMINSKI M. (RED). 2018 – Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2017 r. Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
• 16. http://www.geoportal.gov.pl

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).