Możliwości modelowania systemu gospodarki odpadami medycznymi

• Autorzy: Rolewicz-Kalińska A.

Warianty tytułu

EN

Possibilities of modeling healthcare waste management system

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Odpady medyczne są trudną i niosącą liczne zagrożenia (zdrowotne i środowiskowe) grupą odpadów. Z tego względu wymagają specjalnych regulacji i rozwiązań, umożliwiających nie tylko racjonalne, ale przede wszystkim bezpieczne nimi gospodarowanie. System gospodarowania odpadami medycznymi został przedstawiony w artykule zgodnie z metodyką właściwą dla analizy systemowej. W niniejszym artykule omówione są wybrane metody, które są lub mogą być wykorzystywane w procesach wspomagania decyzji dotyczących funkcjonowania systemu gospodarki odpadami medycznymi. Należą do nich: analiza wielokryterialna (MCDA1), analiza cyklu życia (LCA2) oraz metoda sieci Bayesa (BN3). Przedstawione zostały możliwości i ograniczenia zastosowania każdej z metod w odniesieniu do odpadów medycznych. Przedstawione metody nie muszą występować samodzielnie, mogą stanowić jedno z narzędzi analizy i uzupełniać się wzajemnie. W artykule zostały również przytoczone przykłady zastosowań modeli w odniesieniu do problemów związanych z gospodarką odpadami medycznymi (lub problemów pokrewnych). Wykazano celowość stosowania narzędzi opartych na modelach matematycznych do analizy relacji zachodzących w systemie gospodarowania odpadami medycznymi i oceny wywoływanych przez te zależności efektów środowiskowych, zdrowotnych i ekonomicznych.

EN

Healthcare activities can lead to the generation of waste that might be infectious (or hazardous in other ways) and impact human health and the environment. Many factors involved in the hospital waste management system are often linked to one another, which requires a comprehensive analysis to determine the role of each factor in the system. This paper provides a review of methods that can be used in the area of healthcare waste management. The selection of methods includes: multicriteria decision analysis (MCDA), life cycle assessment (LCA) and Bayesian networks (BN). The paper presents benefi ts and limitations of each method in the field of medical waste management. The models identified above can be used separately (then they usually do not cover all aspects), or together and complement one another. For each method there are examples of practical application in healthcare waste (or similar problems) management. An analysis of tools based on mathematical models to healthcare waste management is found as an important element of making sustainable decisions in this area.

Słowa kluczowe

PL

odpady medyczne; systemy unieszkodliwiania odpadów; analiza systemowa

EN

healthcare waste; waste management; system analysis

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Inżynieria Środowiska
• Rocznik: 2010
• Tom: z. 58
• Strony: 91--104
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys.

Twórcy

autor

Rolewicz-Kalińska A.

• Wydział Inżynierii Środowiska PW

Bibliografia

• [1] Ananda J., Herath G.: A critical review of multi-criteria decision making methods with special reference to forest management and planning, Ecological Economics 68(2009), Elsevier 2009, s. 2535-2548.
• [2] de Boer J., Jager J., Szpadt E., Maćków I., Mrowiński J., Sebastian M., Szpadt R.: Zastosowanie analizy cyklu życia do modelowania rozwoju zintegrowanych strategii gospodarki odpadami dla szybko rozwijających się miast i regionów, Teczniczno-ekonomiczno-organizacyjne aspekty gospodarki odpadami, V Międzynarodowe Forum Gospodarki Odpadami, Poznań-Gniezno 2003.
• [3] Brent A., Rogers D.: Application of AHP for the development of waste management systems that minimize infection risks in developing countries: Case studies Lesotho and South Africa, Council for Scientific and Industrial Research, Ramabitsa-Siimane 2006.
• [4] Cain J.: Planning improvements In natural resources management, Centre for Ecology and Hydrology, Wallingford 2001.
• [5] Chaerul M., Tanaka M., Shekdar A.: A system dynamics approach for hospital waste management, Waste Management 28(2008), Elsevier 2008, s. 442-449.
• [6] Chang-Ju L., Ku Jai L.: Application of Bayesian network to the probabilistic risk assessment of nuclear waste disposal, Reliability Engineering and System Safety, Nrume: 91, Issue: 5, May, 2006, s.515-532.
• [7] Findeisen W.: Analiza systemowa - podstawy i metodologia. Praca zbiorowa pod red. W. Findeisena, PWN, Warszawa 1985.
• [8] Gaska K.: Modelowanie zintegrowanych systemów gospodarki odpadami z wykorzystaniem metodologii zorientowanej obiektowo, Efektywne Zarządzanie Gospodarką Odpadami, VII Międzynarodowe Forum Gospodarki Odpadami, Kalisz-Poznań 2007, s. 487-508.
• [9] Górniak-Zimroz J.: Wykorzystanie systemów wspomagania decyzji w gospodarce odpadami, Studia i Materiały Nr 33, Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej Nr 118, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2007, 25-40.
• [10] Grzesik K.: Wprowadzenie do oceny cyklu życia (LCA) - nowej techniki w ochronie środowiska, Zeszyty Naukowe AGH Inżynieria Środowiska, tom 11, zeszyt 1, Kraków 2006.
• [11] Kowalski Z., Kulczycka J., Góralczyk M.: Ekologiczna ocena cyklu życia procesów wytwórczych (LCA), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
• [12] Linkov, I., Ramadan, A.: Comparative Risk Assessment and Environmental Decision Making, Kluwer, 2004, s. 15-54.
• [13] Moberg A.: Environmental systems analysis tools - differences and similarities, Master Degree thesis in Natural Resources Management, Department of Systems Ecology Stockholm University, Stockholm 1999.
• [14] Morrissey A., Browne J.: Waste management models and their application to sustainable waste management, Waste Management 24(2004), Elsevier 2004, s. 297-308.
• [15] PN-EN ISO 14040: Zarządzanie środowiskowe. Ocena cyklu życia. Zasady i struktura. PKN, Warszawa 2000.
• [16] PN-EN ISO 14041: Zarządzanie środowiskowe. Ocena cyklu życia. Określenie celu i zakresu oraz analiza zbioru. PKN, Warszawa 2002.
• [17] PN-EN ISO 14042: Zarządzanie środowiskowe. Ocena cyklu życia.
• [18] Ocena wpływu cyklu życia. PKN, Warszawa 2002.
• [19] MEN ISO 14043: Zarządzanie środowiskowe. Ocena cyklu życia. Interpretacja cyklu życia. PKN, Warszawa 2002.
• [20] Ribeiro-Neto B., Baeza-Yates R.: Modern Information Retrieval, Addison Wesley 1999.
• [21] Rolewicz-Kalińska A.: Koncepcja Krajowej Strategii Zarządzania Odpadami Medycznymi, praca dyplomowa magisterska, Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Środowiska, Warszawa 2007.
• [22] Rolewicz-Kalińska A.: Odpady medyczne w liczbach, Recykling nr 100-2009/4, Abrys 2009, s. 16-17.
• [23] Roy B.: Wielokryterialne wspomaganie decyzji, WNT, Warszawa 1990.
• [24] Stachowiak K.: Wielokryterialna analiza decyzyjna w badaniach przestrzenno-ekonomicznych, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2002.
• [25] Zhao W., van der Voet E., Huppes G.: Comparative life cycle assessments of incineration and non-incineration treatments for medical waste, International Journal of Life Cycle Assessment (2009) 14, Springer 2009, s. 114-121.
• [26] http://www.healthcarewaste.org/en/730_fin_large.html
• [27] http://www.iwar.bauing.tu-darmstadt.de/abft/Lcaiwm/main.htm