Ładunki wybranych związków biogennych wnoszone i wynoszone ze Zbiornika Dobczyckiego z wodami rzeki Raby w latach 1999-2002

• Autorzy: Krzanowski S. , Spytek M. , Wałęga A.

Warianty tytułu

EN

Charges of chosen biogenic compounds carried in and carried out from the Dobczyce reservoir with the Raba river water in the years 1999-2002

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań nad wielkością ładunku związków biogennych (azotu amonowego –NH4, azotynowego –NO2, azotanowego –NO3 i fosforanów –PO4) wnoszonych i wynoszonych ze Zbiornika Dobczyckiego wraz z wodami rzeki Raby w latach 1999-2002. Z różnicy wielkości ładunku w dopływie (przekrój Osieczany) i w odpływie ze zbiornika (przekrój Dobczyce) określono wielkość retencji analizowanych związków biogennych w czaszy zbiornika przy normalnym poziomie piętrzenia. Stosując kryterium Vollenweidera, stwierdzono, że ładunki związków fosforu zdeponowane w zbiorniku są przekroczone o 28% w stosunku do wielkości dopuszczalnej, co pozwala wnioskować o groźbie eutrofizacji wód zmagazynowanych w zbiorniku. Powyższe zjawisko związane jest z wadliwym użytkowaniem zlewni zbiornika przejawiającym się znaczną przewagą gruntów ornych (44,7%) nad użytkami zielonymi (8,6%), co w konsekwencji zwiększa eksport mineralnych form azotu i fosforu do wód powierzchniowych oraz dopływem związków biogennych wraz ze ściekami z punktowych źródeł zanieczyszczeń.

EN

The results of investigations on biogenic compounds charges (ammonium nitrogen -NH4, nitrite nitrogen –NO2, nitrate nitrogen –NO3, and phosphates –PO4) carried in and carried out from the Dobczyce reservoir with the Raba river water in the years 1999-2002 were presented in the work. Retention of analysed biogenic compounds in the reservoir bowl at normal water damming level was determined taking into account difference in charges at inflow (the Osieczany section) and outflow (the Dobczyce section). Using the Vollenweider criterion it was stated that charges of phosphorus compounds deposited in the reservoir are exceeded by 28 percent in relation to permissible value, what testify to water eutrofication threat. The above phenomenon is connected with defective reservoir basin use consisting in excellent majority of arable lands (44,7%) in comparison to grasslands (8,6%), what increases in consequence exportation of mineral forms of nitrogen and phosphorus to surface water. It is also connected with inlow of biogenic compounds with sewage from point emission sources.

Słowa kluczowe

PL

substancje biogenne; retencyjny zbiornik wodny; eutrofizacja

EN

biogenic compounds; retention water reservoir; eutrofication

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Rolniczej
• Czasopismo: Inżynieria Rolnicza
• Rocznik: 2003
• Tom: R. 7, nr 3, t. 2
• Strony: 207--219
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Krzanowski S.

• Katedra Gospodarki Wodnej i Ochrony Wód, Akademia Rolnicza w Krakowie

autor

Spytek M.

• Urząd Gminy w Raciechowicach

autor

Wałęga A.

• Katedra Gospodarki Wodnej i Ochrony Wód, Akademia Rolnicza w Krakowie

Bibliografia

• Adamczyk B., Tokaj J. 1957. Studia nad glebami górskimi na terenie gromady sieniawa. Rocz. Gleb. VI.
• Bochnia T. 2001. Ocena skażenia wody dla miasta Krakowa toksynami produkowanymi przez sinice.Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska, AGH Kraków. Praca doktorska (maszynopis).
• Kaczorowska Z. 1962. Opady w Polsce w przekroju wieloletnim. Prace geograficzne, z. 33, IG PAN.
• Kajak Z. 2001. Hydrobiologia - Limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
• Klimat i mikroklimat dorzecza Raby, 1995. Praca zbiorowa wykonana w IMGW pod kierunkiem prof. Dr. hab. Tadeusza Niedźwiedzia, IMGW, Kraków (maszynopis).
• Kopeć S. 1997. Rolnictwo w zlewni rzeki Raby a jakość wód. IV Konferencja Naukowa nt „Infrastruktura Techniczna Wsi - Nauka w Praktyce”, Osieczany, s. 95-103.
• Kostuch R. 1993. Przyrodnicze i gospodarcze znaczenie trwałych użytków zielonych w dorzeczu Raby ze szczególnym uwzględnieniem Zbiornika Dobczyckiego [w:] Zlewnia Raby jako obszar alimentacii wód i zanieczyszczeń dla zbiornika retencyjnego w Dobczycach. Polit. Krak., monografia 45. Kraków, s. 73-86.
• Krzanowski S. 2002. Wpływ zbiornika wodnego ,,Dobczyce” na zmienność charakterystyki hydrologicznej rzeki Raby. Zeszyty Naukowe Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku Białej. Inżynieria Włókiennicza i Ochrona Środowiska. Seria 3. Materiały konferencyjne „Zapobieganie zanieczyszczeniu środowiska”, z. 7, Bielsko Biała.
• Materek E. 2000. Hydrologia dopływów i zbiornika [w:] Zbiornik Dobczycki, Ekologia - Eutrofizacja - Ochrona. Zakład Biologii Wód im. Karola Starmacha PAN, Kraków, s. 15-31.
• Mazurkiewicz-Boroń G. 2000a. Eutrofizacja - przyczyny i skutki [w:] Zbiornik Dobczycki, Ekologia - Eutrofizacja - Ochrona. Zakład Biologii Wód im. Karola Starmacha PAN, Kraków, s. 225-231.
• Mazurkiewicz-Boroń G. 2000b. Charakterystyka zlewni zbiornika [w:] Zbiornik Zbiornik Dobczycki, Ekologia - Eutrofizacja - Ochrona. Zakład Biologii Wód im. Karola Starmacha PAN, Kraków, s. 35-38.
• Mazurkiewicz-Boroń G. 2000c. Źródła biogenów w zlewni zbiornika [w:] Zbiornik Dobczycki. Ekologia - Futrofizacja - Ochrona. Zaklad Biologii Wód im. Karola Starmacha PAN, Kraków, s. 43-54.
• Pawlik-Dobrowolski J. 1993, Ocena stanu czystości wód powierzechniowych rzeki Raby, na tle źródeł zanieczyszczenia [w]. Zlewnia Raby jako obszar alimentacji wód i zanieczyszczeń dla zbiornika retencyjnego w Dobczycach. Polit Krak. Monografia 45, Kraków, s. 131-154.
• Spytek M. 2002. Retencja naturalnych form azotu i fosforu oraz materii organicznej w retencyjnym zbiorniku wodnym (na przykładzie Zbiornika Dobrzyckiego na rzece Rabie). Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt, AR w Krakowie. Praca dyplomowa-magisterska wykonana w Katedrze Gosp. Wodnej i Ochrony Wód AR w Krakowie (maszynopis).
• Vollenweider R.A. 1968. Scientific Fundamentals of yhe eutrophication of lakes and flowing Walters, witj particular reference to nitro gen and phosphorus as factors in eutrophication. OECD, Directorate for Sci. Affairs, Paris, DAS/CSI/68, 27.