Konrad Gesner jako czytelnik „Carmen de bisonte” Mikołaja Hussowskiego. Perspektywy badawcze

Choptiany, M.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Konrad Gesner jako czytelnik „Carmen de bisonte” Mikołaja Hussowskiego. Perspektywy badawcze

Autorzy

Choptiany M.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

http://www.ejournals.eu/KHNT/

Identyfikatory

Warianty tytułu

Conrad Gesner as the reader of “Carmen de bisonte” by Nicolaus Hussovianus: research perspectives

Języki publikacji

Abstrakty

This article is dedicated to the preliminary analysis of marginalia left by Conrad Gesner (1516-1565) in his personal copy of Carmen de bisonte by a Polish neo-Latin poet, Nicolaus Hussovianus. Gesner received this small volume from his former disciple, Anton Schneeberger, who had settled down in Krakow in the late 1550s, and he immediately annotated this volume, using it as an additional source of information for his zoological works, Historia animalium and Icônes animalium. Until the publication of the catalogue of Gesner’s private library, the copy of Hussovianus’s Carmen remained unknown to Polish historians of literature and science. The essay presents an outline of research perspectives related to this document and the rest of Gesner’s Nachlass. The article is followed by two appendices, one providing the bibliographical information on the Zurich copy of Carmen, the other giving a sample of Hussovianus’s text accompanied by Gesner’s notes and interventions.

Słowa kluczowe

historia nauki Gesner Konrad Schneeberger Anton Hussowski Mikolaj zoologia literatura neołacińska

history of science Gesner Konrad Schneeberger Anton Hussowski Mikolaj zoology neo-Latin literature

Wydawca

Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk

Czasopismo

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

Rocznik

2013

Tom

R. 58, nr 2

Strony

111--137

Opis fizyczny

Bibliogr. 88 poz., il.

Twórcy

autor

Choptiany M.

Uniwersytet Jagielloński, Kraków

Bibliografia

Silvio A. Bedini: The Pope ‘s Elephant: An Elephant’s Journey from Deep India to the Heart of Rome. New York 1997.
L. Ranke: Dzieje papiestwa wXVI-XIXwieku. Przeł. J. Zarański i Z. Żabicki, wstępem opatrzył M. H. Serejski, Warszawa 1974.
J. Burckhardt: Kultura Odrodzenia we Włoszech. Próba ujęcia. Przeł. M. Kreczowska, wstępem opatrzył M. B rahm er. Warszawa 1965 s. 117-118; a także - z nowszych prac: P.Burke: Kultura i społeczeństwo w renesansowych Włoszech, przeł. W. K. Siwierski. Warszawa 1991.
J.W. O‘Malley SJ: Historia papieży. Przeł. M. Zmuda. Kraków 2011.
N. Hussovianus: Carmen [...] de statura, feritate ac venatione Bisontis, bm. bd. [Cracoviae: Hieronymus Vietor, 1523].
M. Hussowski: Carmina, wyd. J. Pelczar, Kraków 1894.
M. Hussowski: Poemat o żubrze, w: J. Kasprowicz, Dzieła, t. 20, Warszawa 1931.
J. Pelczar: Mikołaj Hussowski, jego życie i dzieła. Ustęp z dziejów humanizmu w Polsce. Kraków 1900.
J. Krokowski: Mikołaja Hussowskiego Carmen de bisonte. Wrocław 1959.
C. Backvis: Szkice o kulturze staropolskiej. Warszawa 1975.
Nowy Korbut. T. II. Warszawa 1994.
Staropolskie poematy myśliwskie. Antologia. Wrocław 2007 (Biblioteka Klasyki Łowieckiej, 4).
A. Nowicka-Jeżowa: Adam and the Animals. From Hussovius to Brach-Czaina [w:] Birthday Beasts ‘Book. Where Human Roads Cross Animal Trails... Cultural Studies in Honour of Jerzy Axer. Ed. by K. Marciniak, Warsaw: Institute for Interdisciplinary Studies „Artes Liberales” 2011 s. 241-250.
M. Mejor: Historia naturalna w dziełach polsko-łacińskich poetów humanistycznych. Zarys problemu [w:] Człowiek wobec natury - humanizm wobec nauk przyrodniczych. Red. J. Sokolski. Warszawa 2010 (Humanizm. Idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze polskiej. Syntezy, 9).
A. Brzozowska: «Carmen de statura, feritate ac venatione bisontis» Mikołaja Hussowskiego - poemat epicki?, „Classica Wratislaviensia” 2010, t. 30.
A. Brzozowska: «Carmen de bisonte» Mikołaja Hussowskiego, czyli ostatnia mowa polityczna Erazma Ciołka, referat wygłoszony podczas zebrania Centrum Badań nad Humanizmem i Renesansem Wydziału Polonistyki UJ, Kraków, 11 stycznia 2012, Pałac Biskupa Erazma Ciołka - Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie; abstrakt: http://humanitas.filg.uj.edu.pl/?dzial=projekt&modul=aktualnosci &id=58 (dostęp: 20 marca 2013).
S. Estreicher: Bibliografia staropolska. T. XVIII, s. 320-321 oraz Jerzy Axer: Slavic Bison or European Beast? Thoughts on Nicolas Hussovianus ‘ «Song of the Bison» [w:] Nel mondo degli Slavi. Incontri e dialoghi tra culture. Studi in onore di Giovanna Brogi Bercoff. A cura di M. G. DiSalvo, G. Moracci, G. Siedina, Firenze 2008 vol. I s. 3-12.
http://fbc.pionier.net.pl/id/oai:www.dbc.wroc.pl:3100; (dostęp: 20 marca 2013)
M. Hussovianas: Raštai. - Opera. lš lotynu kalbos verte - transtulerunt B. Kazlauskas i in., Vilnius 2007.
U. B. Leu, R. Keller, S. Weidmann: Conrad Gessner ‘s Private Library, Leiden-Boston 2008 (History of Science and Medicine Library, 5).
Libri Annotati Scaligerani [w:] R. Smitskamp, The Scaliger collection: A collection of over 200 antiquarian books by and about Josephus Justus Scaliger, with full descriptions, with a checklist of all known Scaliger publications, with a checklist of the Scaliger „annotati”, with a full index to Bernays ‘Scaliger biography (1855). Pref. by A. Hamillon, Leiden 1993 s. 103-110.
C. Gesnerus: De rerum foss ilium, lapidum et gemmarum maxime figuris et similitudinibus Liber non solum medicis, sed omnibus rerum naturae ac philologiae studiosis utilis et iucundus futurus. Tiguri: [apud Andreám Gessnerum] 1565 k. Aa2r.
C. Gesnerus: Historiae animalium, lib. I-IV. Tiguri: apud Christophorum Froschouerum 1551-1558, lib. V - edycja pośmiertna, Tiguri: in Officina Froschoviana 1587.
C. Gesnerus: Historia plantarum et vires ex dioscoride, Paulo Aegineta, Theophrasto, Plinio et recentioribus Graecis, iuxta elementorum ordinem [...], Basileae: apud Robertum Wynter 1541.
B. W. Ogilvie: The Science of Describing: Natural History in Renaissance Europe. Chicago-London 2008.
J. Simmler: Vita clarissimi philosophi et medici excellentissimi Conradi Gesneri Tigurini. Tiguri, excudebat Froschoerus 1566.
http://dx.doi.org/10.3931/e-rara-4179 (dostęp: 20 marca 2013).
W. Pawlak: De eruditione comparanda in humaniori-bus. Studia z dziejów erudycji humanistycznei w XVII wieku. Lublin 2012 (Studia iMateriały zDziejów Literatury Wczesnonowożytnej, 1).
C. Gesnerus: Bibliotheca Universalis, sivé Catalogus omnium scriptorum locupletissimus, in tribus Unguis, Latina, Grœca, et Hebraica: extantium et non extantium, veterum et recentiorum in hune usque diem, doctorum et indoctorum, publicatorum et in Bibliothecis latentium [...], Tiguri: apud Christophorum Froschouerum, 1545.
H. Fischer: Conrad Gessner (1516-1565) as Bibliographer and Encyclopedist. „The Library” 1966 Vol. 21 No. 4 s. 269-281.
P. Burke: A Social History of Knowledge: From Gutenberg to Diderot. Cambridge 2008.
C. Vasoli: Encyklopedyzm w XVII wieku. Przeł. A. Aduszkiewicz. Warszawa 1996 (Renesans i Reformacja, 4).
A. Grafton: The World of Polyhistors: Humanism and Encyclopaedism. „Central European History” 1985 Vol. 18 s. 31-47.
P. Vakkari: Roots of Library Science in Historia Literaria. „Wolfenbütteler Notizen zur Buchgeschichte” 1986 Jahrgang 11 Heft 1 s. 72-81.
Mapping the world of learning: The «Polyhistor» of Daniel Georg Morhof. Ed. by F. Waquet. Wiesbaden 2000 (Wolfenbütteler Forschungen, 91).
http://www.livesandletters.ac.uk (dostęp do wszystkich stron: 20 marca 2013).
http://www.history.ox.ac.uk/cofk (dostęp do wszystkich stron: 20 marca 2013).
https://republicofletters.stanford.edu (dostęp do wszystkich stron: 20 marca 2013).
http://dantis-cus.ibi.uw.edu.pl; (dostęp do wszystkich stron: 20 marca 2013).
W. Urban: Polonica w «Liber amicorum» Konrada Gesnera. „Res Historica” 2000 z. 10 s. 217-220.
A. Serrai: Conrad Gesner. Roma 1990.
J. Simmler: Epitome Bibliothecae Conradi Gesneri, conscripta primum a Conrado Lycosthene Rubeaquensi, nunc denuorecognita et plus quam bis mille authorum accessione (qui omnes asterisco signati sunt) locupletata [...]. Tiguri: apud Christophorum Froschouerum, 1555.
C. Gesnerus: Bibliotheca instituta et collecta primum a Conrado Gesnero, deinde in epitomen redacta et novorum librorum accessione locupletata, iam vero postremo recognita et in duplum post priores editiones aucta. Tiguri: apud Christophorum Froschouerum, mensę Martio, anno 1574.
C. Gesnerus: „Nicolai Hussoviani Poloni, de Bisonte et eius venatione carmen, Cracoviae, anno 1523.
E. W. Gudger: The Five Great Naturalists of the Sixteenth Century: Belon, Rondelet, Salviani, Gesner and Aldrovandi: A Chapter in the History oflchtyology. „Isis” 1934 Vol. 22 No. 1 s. 21-40.
C. M. Pyle: The art and science of Renaissance natural history: Thomas of Cantimpré, Pier Candida Decembrio, Conrad Gessner, and Theodor Ghisi in Vatican Libra ry MS Urb. Lat. 276. „Viator” 1996 Vol. 27 s. 265-321.
K. A. E. Enenkel: Zur Konstituierung der Zoologie als Wissenschaft in der Frühen Neuzeit: Diskursanalyse zweier Großprojekte (Wotton, Gesner) [w:] Early Modern Zoology: The Construction of Animals in Science, Literature and the Visual Arts. Ed. by K. A. E. Enenkel and P. J. Smith, Leiden-Boston 2007 (Intersections. Yearbook for Early Modern Studies, 7) s. 15-74.
S. Kusukawa: The sources of Gessner‘s pictures for the «Historia animalium». „Annals of Science” 2010 Vol. 67 No. 3 s. 303-328.
S. Kusukawa: Picturing the Book of Nature: Image, Text, and Argument in Sixteenth-century Human Anatomy and Medical Botany. Chicago 2012.
C. Gesnerus: Icônes animalium quadrupedum viviparorum et oviparorum, quae in Historia animalium Conradi Gesneri describuntur [...]. Tiguri: excudebat C. Froschouerus, anno 1553; wyd. II: Icônes animalium quadrupedum viviparorum et oviparorum, quae in historiae animalium Conradi Gesneri libro I. et II. describuntur. Tiguri: excudebat C. Froschouerus, anno.
M. Mencfel: Skarbce natury i sztuki. Prywatne gabinety osobliwości, kolekcje sztuki i naturaliów na Śląsku w wiekach XVII i XVIII. Warszawa 2010.
K. Pomian: Zbieracze i osobliwości. Paryż-Wenecja, XVI-XVII wiek. Przeł. A.Pieńkos. Gdańsk 2012.
J. Glomsky: Book collecting and bookselling in the seventeenth century: Notions of rarity and identification of value. „Publishing History” 1996 Vol. 39 s. 5-21.
N. Kenny: Curiosity in Early Modern Europe: Word Histories. Wiesbaden 1998 (Wolfenbütteler Forschungen, 81).
C. Gesnerus: Historiae animalium lib. I. de quadrupedibus viviparis. Tiguri: apud Christophorum Froschouerum 1551.
A. Moss: Printed Commonplace-Books and the Structuring of Renaissance Thought. Oxford 1996.
F. H. Herrick: Durer‘s „ Contribution „ to Gesner ‘s Natural History. „Science. New Series” Vol. 30 No. 764 (Aug. 20, 1909) s. 232-235.
U. Eco: Kant, Peirce i dziobak [w:] tegoż, Kant a dziobak. Przeł. B. Baran. Warszawa 2012 s. 59-121.
D. Margocsy: The Camel ‘s Head: Representing unseen animals in sixteenth-century Europe. „Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek” 2011 Vol. 61 s. 62-85.
http://dx.doi.org/10.3931/e-rara-1668 (dostęp: 20 marca 2013).
S. Herberstein: Rerum Moscoviticarum commentarii Sigismundi liberi baronis in Herberstain, Neyperg, et Guettenhag, in his commentariis sparsim contenta habebis, candide lector, Russiae, et quae nunc eius metropolis est, Moscoviae, brevissimam descriptionem. Basileae, per Ioannem Oporinum 1551.
A. Blair: Too Much To Know: Managing Scholarly Information before the Modern Age. New Haven-London 2010.
M. Jaglarz: Księgarstwo krakowskie XVI wieku. Kraków 2004 (Biblioteka Krakowska, 147).
Maciej Włodarski: Dwa wieku kulturalnych i literackich powiązań polsko-bazylejskich 1433-1632. Kraków 2001.
L. Hajdukiewicz: Biblioteka Macieja z Miechowa. Wrocław 1960 (Monografie z Dziejów Nauki i Techniki, 16).
L. Hajdukiewicz: Księgozbiór i zainteresowania bibliofilskie Piotra Tomickiego na tle jego działalności kulturalnej. Wrocław 1961 (Monografie z Dziejów Nauki i Techniki, 18).
K. Szuster: Biblioteka Łukasza Opalińskiego marszałka nadwornego koronnego (1612-1662). Wrocław 1971.
A. Kawecka-Gryczowa: Biblioteka ostatniego Jagiellona. Pomnik kultury renesansowej. Wrocław 1988.
I. Lukšaité: Biblioteka Salomona Rysińskiego. „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 1985 R. XXX; Beata Gryzio: Księgozbiór Bartłomieja Keckermanna. „Rocznik Biblioteki Narodowej” 2008 R. XXXIX-XL.
W. H. Sherman: Used Books: Marking Readers in Renaissance England. Philadelphia 2009.
Annotation and Its Texts. Ed. by S. A. Barney, New York-Oxford 1991.
H. J. Jackson: Marginalia: Readers Writing in Books. New Haven-London 2001.
Scientia in margine: Etudes sur les marginalia dans les manuscrits scientifiques du Moyen Âge à la Renaissance. Réunies par D. Jacquartet Ch. Burnett. Genève 2005.
D. Rosenberg: Early Modern Information Overload. „Journal of the History of Ideas” 2003 Vol. 64 No. 1 s. 1-9.
B. W. Ogilvie: The Many Books of Nature: Renaissance Naturalists and Information Overload. „Journal of the History of Ideas” 2003 Vol. 64 No. 1 s. 29-40.
A. Grafton, L. Jardine: «Studied for Action»: How Gabriel Harvey Read His Livy. „Past and Present” 1990 No. 129 s. 30-78.
Elżbieta Pytlarz: Jak czytał Witruwiusza polski matematyk Jan Brożek?. „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej” 1998 R. 48 nr 1/2 s. 23-41.
Michał Choptiany: Jan Brożek, czytelnik Piotra Ramusa. Rekonesans. „Rocznik Biblioteki Narodowej” 2013 R. 44 w druku.
O. Gingerich: The Book Nobody Read: In Pursuit of the Revolutions of Nicolaus Copernicus. London 2004, wyd. pol.: Książka, której nikt nie przeczytał. Przeł. J. Włodarczyk. Warszawa 2004 (Tajemnice Nauki).
P. Burke: The Fortunes of «The Courtier»: The European Reception of Castiglione’s «Cortegiano». Cambridge 1995.
C. Kallendorf: Virgil and the Myth of Venice: Books and Readers in the Italian Renaissance. New York 1999.
A. Grafton, Joanna Weinberg I have always loved the Holy Tongue»: Isaac Casaubon, the Jews, and a Forgotten Chapter in Renaissance Scholarship. Cambridge, MA-London 2011.
K. Gesner: Epistolarum medicinalium Conradi Gesneri, philosophi et medici Tigurini, libri III. His accesserunt eiusdem Aconiti primi Dioscoridis asseveratio, et de oxymelitis elleborati utriusque descriptione et usu libellus. Omnia nunc primum per Casparum Wolphium medicum Tigurinum, in lucern data. Tiguri: excudebat Christoph[orus] Froschou[erus] Anno MDLXXVII.)
A. Skolimowska: Prace nad niemieckojęzyczną częścią korespondencji Jana Dantyszka - perspektywy internetowej publikacji korpusu tekstów niemieckich Dantyszka [w:] Reformacja w dawnej Rzeczypospolitej i jej europejskie konteksty. Postulaty badawcze. Red. P. Wilczek i in. Warszawa 2010.
A. Skolimowska, M. Turska: XML SCRIPTORIUM. The XML editor as a tool for publishers of modern sources, on the example of the «Corpus of Ioannes Dantiscus’ Texts and Correspondence». http://fontes.ibi.uw.edu.pl/html/XMLScriptorium.pdf (dostęp: 20 marca 2013); tekst ukaże się w: Editing Neo-Latin Text: Polish Contribution. Ed. by P. Urbański, B. Milewska-Waźbińska. Frankfurt am Main 2012, w druku).
http://abo.annotatedbooksonline.com (dostęp: 20 marca 2013).
A. Blair: Theatrum naturae rerum Jeana Bodina, któremu to dziełu poświęciła obszerną monografię (The Theater of Nature: Jean Bodin and Renaissance Science. Princeton 1997).
http://history.fas.harvard.edu/people/faculty/documents/blair-theaterorhature.pdf (dostęp: 20 marca 2013).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-7bd6ab18-33f3-4bba-9d6c-25a0dabb92cd