Ftalan dimetylu – frakcja wdychana

• Autorzy: Szymańska J. A , Bruchajzer E.

Warianty tytułu

EN

Dimethyl phathalate – inhable fraction

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ftalan dimetylu (DMP) jest bezbarwną, oleistą cieczą o słabym zapachu aromatycznym, którą stosuje się w przemyśle chemicznym (np.: do produkcji barwników, lakierów) i kosmetycznym (np.: perfumy, płyny do kąpieli) oraz jako plastyfikator (np. dla octanu celulozy) i środek owadobójczy. Według danych Głównego Inspektora Sanitarnego ani w 2007 r., ani w 2010 r. nie odnotowano zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których ftalan dimetylu przekraczał najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) - 5 mg/m czy najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) - 10 mg/m Estry ftalanów są łatwo wchłaniane z: przewodu pokarmowego, jamy otrzewnej, płuc i skóry. Ftalan dimetylu po wchłonięciu jest metabolizowany do monometylowej pochodnej i wolnego kwasu ftalowego, które są wydalane głównie z moczem. Pomimo powszechnego stosowania ftalanu dimetylu (głównie jako repelent), w dostępnym piśmiennictwie, poza pojedynczymi przypadkami, nie ma informacji na temat toksycznego działania tego związku na ludzi. Na podstawie wyników badań toksyczności ostrej na zwierzętach wykazano dużą rozpiętość w wartościach median dawek śmiertelnych. Na podstawie tych danych ftalan dimetylu jest uważany za związek o malej toksyczności ostrej. Najczęstszymi objawami, występującymi po wielo krotnym narażeniu różnych gatunków zwierząt na ftalan dimetylu podawany różnymi drogami, były: zmniejszenie przyrostu masy ciała, zwiększenie względnej i bezwzględnej masy wątroby, uszkodzenie wątroby i nerek. Wyniki testów przeprowadzonych w warunkach in vitro i in vivo wskazują, że ftalan dimetylu nie wykazuje działania rnutagennego i genotoksycznego. Prenatalne narażenie zwierząt na ftalan dimetylu podawany różnymi drogami wykazało w większości przypadków, że związek ten nie działa embriotoksycznie. Również na podstawie wyników uzyskanych w doświadczeniach dotyczących działania rakotwórczego ftalan dimetylu nie jest uważany za substancję o działaniu kancerogennym. Wartość TLV-TWA ftalanu dimetylu na poziomie 5 mg/m3 ma, wg ACGIH, zapewnić dostateczną ochronę ludzi przed potencjalnymi ogólnoustrojowymi skutkami narażenia. W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono informacji dających podstawę do zmiany obowiązującej wartości najwyższego dopuszczalne- go stężenia (NDS) ftalanu dimetylu, również brak jest danych uzasadniających istnienie wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh).Zaproponowano, aby stężenie 5 mg/m ftalanu dimetylu przyjąć za wartość NDS dla frakcji wdychalnej substancji. Ze względu na słabe wchłanianie ftalanu dimetylu przez skórę oraz słabe jej działanie fetotoksyczne nie ma podstaw do oznakowania substancji literami: „Sk” - substancja wchłania się przez skórę oraz „Ft” - substancja działająca toksycznie na płód. Nie ma także podstaw do wyznaczenia wartości NDSCh oraz dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) ftalanu dimetylu.

EN

Dimethyl phthalate (DMP) is a colorless, oily liquid with a faint arornatic odor.It is used in the chemical industry (manufacture of dyes, varnishes) and cosmetics (perfume, bubble bath, etc.) as a plasticizer (e.g., cellulose acetale) and an insecticide. According to the Chief Sanitary Inspector in 2010, nobody was employed at workstations where phthalate concentrations exceeded 5 mg/m (TWA) and 10 mg/m (STEL). Phthalate esters are readily absorbed horn the gastrointestinal tract, peritoneal cavity, lung and skin. DMP after absorption is metabolized to a monomethyl derivative and free phthalic acid, which are excreted mainly in the urine. Despite the wide use of DMP (mainly as a repellent), in the available literature, there are only few reports on the toxic effects of this com pound on humans. Acute toxicity studies in animals show a large spread in the values of DMP lethal doses. Based on these data, DMP is considered to be a compound of low acute toxicity. The most common symptoms that occur after repeated exposure of animals to DMP are I reduced weight gain, increased relative and absolute liver weight, liver and kidney damage. The results of experiments carried out in vitro and in vivo indicate that DMP does not show genotoxicity. Prenatal exposure of animals re veiled that DMP is not embryo toxic. Also on the basis of results obtained frorn experiments on carcinogenicity, DMP is not regarded as a carcinogenic substance.

Słowa kluczowe

PL

ftalan dimetylu; narażenie zawodowe; toksyczność; frakcja wdychalna; NDS

EN

dimethyl phthalate; occupational exposure; toxicity; inhalable fraction; MAC (TWA)

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 4 (78)
• Strony: 47--67
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz., tab.

Twórcy

autor

Szymańska J. A

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi 90-151 Łódź ul. J. Muszyńskiego 1

autor

Bruchajzer E.

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi 90-151 Łódź ul. J. Muszyńskiego 1

Bibliografia

• 1.ACGII-1. American Conference of Governmental Indus trial Hygienists (2006) Dimethyl phthalate.
• 2.Albro P.JJ Moore B. (1974) Identification of the metabolites of simple phtalate diesters in rats urine. J. Chromatogr. 94, 209—2 18.
• 3.Bell F.P., Patt C.S., Brundage B., Gillies P., Phillips WA. (1978) Studies on lipid biosynthesis and cholesterol content of liver and serum lipoproteins in rats fed various phthalate esters. Lipids 13, 66—274.
• 4.CCRIS (2010) komputerowa baza danych].
• 5.DMP Hazard Assessment (2007) Dimethyl phthalate (DMP)CASN 131-11-3.
• 6.Draize J., Alvarez E., Whitesell MF. i in. (1948) Toxicological investigations of compounds proposed for use as insect repellants. J. Pharmacol. Exp. Ther. 93. 26—39.
• 7.Elsisi A.E., Carter D.E., Sipes J.G. (1989) Dermal absorption of phthalate diesters in rats. Fundam. Appl. Toxicol. 12. 70—277.
• 8.Field El.. Price Ci., Sleet RB., George J D., Marr AI. C., Myers C. B., Schwetz: B A. Morrissey R. E. (1993) Developmental toxicity evaluation of diethyl and dimethyl phthalate in rits. Teratology 48, 33—44.
• 9.Foster P M.. Thomas L. V „ Cook M. W., Gangolli S.D. (1980) Study of the testicular effects and changes in zinc excretion produced by some n-alkyl phthalates in the rat. Toxicol. Appl. Pharmacol. 54. 392—398.
• 10.Gray L.E., Ostby J Furr J. (2000) Perinatal exposure to the phthalates DEHP. BBP. and DINP, but not DEP, DMP. or D0TP. alters sexual differentiation of the male rat. Toxicol. Sci. 58. 350—365.
• 11.Hardin B.D.. Schuler R.L., Burg JR., Booth G. M.. Hazelden K P., Mackenzie K. M., Piccirillo V J ., Smith K. N (1987) Evaluation of 60 chemicals in a preliminary developmental toxicity test. Teratogen Carcinog. Muta gen. 7. 29—48.
• 12.Harris C..4., Henttu P., Parker M. G., Sumpler J. P. (1997) The estrogenie aclivity of phthalate esters in vitro. Environ. Health Perspect. 105. 802—811.
• 13.Hauser R., Calafat A. lf (2005) Phthalates and human health. Occup. Enyiron. Med. 62. 806—818.
• 14.Hilton J., Woollen BH., Scott R.C., Auton T R., Trebiloch KL., Wilks MF. (1994) Vehicle effects on in vitro percutaneous absorption through rat and human skin. Pharm. Res. 11, 1396—1400.
• 15.HSDB (2012) [ baza danych
• 16.IUCLID. Dimethyl phthalate (2000).
• 17.Kaneshima H., Yamaguchi T. Okui T (1978) Studies on the effects of phthalate esters on the biological system (part 2) in vitro rnetabolism and biliary excretion of phtalate esters in rats. Bull Environ. Contam. Toxicol. 20, 502--509.
• 18.Kluwe W M (1982) Oyeryiew of phthalate ester pharmacokinetics in mammalian species. Environ. Health Perspec. 45. 3—10.
• 19.Kozumbo W J., Kroll R., Rubin R.J. (1982) Assessment of the mutagenicity of phthalate esters. Environ. Health Perspect. 45. 103—109.
• 20.Kozumbo W.J., Rubin R.J (1991) Mutagenicity and metabolism of dimethyl phthalate and its binding to epidermal and hepatic macromolecules. J. Toxicol. Environ. 1-lealth 33, 29—46.
• 21.Kwack S.J., Kim K B., Kim H.S. (2009) Comparative toxicological evaluation of phthalate diesters and metabolites in Sprague-Dawley male rats for risk assessment. J. Toxicol. Environ. Health A 72, 1446—1454.
• 22.Lake B.G., Phillips J.C., Linnell J C., Gangolli SD. (1977) The in vitro hydrolysis of some phthalate diesters by hepatic and intestinal preparations from various species. Toxicol. Appl. Pharmacol. 39, 239—248.
• 23.Lehman –A J. (1955) lnsect repellants. Q Bull. Assoc. Food Drug 0ff US 19, 87—99.
• 24.Liu K., Lehmann K P., Sar M Young SS., Gaido K W”. (2005) Gene expression profiling following in utero exposure to phthalate esters reveals new gene targets in the etiology of testicular dysgenesis. Bio. Repro. 73, 180-192.
• 25.Lowekamp T N ,Davis Bi. (2001) Mono-(2-ethyl- hexyl)phthalate suppresses aromatase transcript levels and estradiol production in cultured rat granulosa cells. Toxicol. Appl. Pharmacol. 172, 2 17—224.
• 26.McLaughlin R.S. (1946) Chemical burns of the human cornea. Am. J. Ophthal. 29. 1355—1362 [ za DMP 20071.
• 27.Milkov L. E., Aldyreva M. J „ Popova T. B., Lopukhova KA., Makarenko Yu.L., Malyar LM., Shakhoya TK (1973) Health status of workers exposed to phthalate plasticizers in the manufacture of” artificial leather and films based on PVC Resins. Environ. Health Perspect. 175—178.
• 28.Nakai .M., Tabita Y., Asai D., Yakabe Y Shimyozu T, Noguchi .11., Takatsuki M.. Shimohigashi Y. (1999) Binding characteristics of dialkyl phthalates for the estrogen receptor. Biochem. Biophys. Res. Comm. 254. 311—3 14.
• 29.NTP, National Toxicology Program. Chemical Repository (1991) Dimethyl phthalate. Radian Corporation.
• 30.NTP, National Toxicology Program (1995) Toxicolog) and carcinogenesis studies of diethylphthalate (Cas nr 84-66-2) in F344/N rats and B6C3F1 mice with dermal inhalatio/promotion study of diethylphthalate and dime thylphthalate (Cas nr 13 l-1 1-3) in male s (CD-1) mice. Technical Report Series nr 429.
• 31.Oishi S., Hiraga K. (1980) Testicular atrophy induced by phthalic acid esters: effect on testosterone and sine concentrations. Toxicol. Appl. Pharmacol. 53, 35—41.
• 32.Okamoto Y, Ueda K., Kojima N. (2011) Potential risks of phthalate esters: acquisition of endocrine-disrupting activity Turing environmental and metabolic processing. J. Health Sci. 57, 497—503.
• 33.Provisional peer reviewed toxicity values for dimethyl phthalate (2007). CASRN 131-l 1-3. National Center for Environmental Assessment Office of Research and Development I S. Environmental Protection Agency, Cincinnati.
• 34.Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16.12. 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/WSG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006.
• 35.RTECS (2012) [ baza danychl.
• 36.Scott R. C., Dugard P. H., Ramsey J. D., Rhodes C. (1987) In vitro absorption of some o-phthalate diesters through human and rat skin. Environ. Health Perspec. 74, 223— 228.
• 37.The MerckIndex (1983) En encyclopedia of chemicals, drugs, and biologicals. 10. ed.. Merck 8L Co.. Inc., Rah way. New York, USA.
• 38.TimoJieyskaya L.A. i in. (1976) [W:] Mąjor problems of remote after-effects of remote after-effects of exposure to occupational poisons. Collected scientific works [ A.K. Plyasunov. M. Pashkova. 40—43 [ za DMP 2007].
• 39.Toda C., Okamoto Y., Ueda K., Hashizume K., Ipoh K., Kojima N. (2004) Unequivocal estrogen receptor binding affinity of phthalate esters featured with ring hydroxylation and proper alkil chain size. Arch. Bio chem. Biophys. 431, 16—21.
• 40.Toxicity review for dimethyl phthalate (2011) DMP, CASRN 131-11-3.
• 41.White P. D., Carter D. E., Earnest D., Mueller J. (1980) Absorption and metabolism of three phthalate diesters by the rat small intestine. Food Cosmet. Toxicol. 18. 383—386.