Maciej Nowicki: architekt, urbanista, wizjoner i jego Chandigarh

• Autorzy: Urbańska M. A.

Warianty tytułu

EN

Maciej Nowicki: an architect, urbanist, visionary and his Chandigarh

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

26 VI 2010 roku upłynęło 100 lat od urodzin Macieja Nowickiego, wybitnego polskiego architekta i humanisty. Nowicki przyszedł na świat w klasycznej rodzinie “wysadzonych z siodła” - w Czycie w Kraju Zabajkalskim. 31 VIII tego samego roku minęło 60 lat od tragicznej, przedwczesnej śmierci Nowickiego w katastrofie lotniczej - także z dala od kraju, nad deltą Nilu, w drodze z Indii do Ameryki. Te dwie rocznice przyczyniły się do zainteresowania zjawiskiem twórczości Nowickiego; ukazało się kilka publikacji, a w listopadzie 2010 zorganizowano konferencję naukową w Warszawie (ZG SARP, W Arch. PW, Wydawnictwo RAM). Jednak, z uwagi na rozproszenie spuścizny, dekady programowego milczenia po jego wyjedzie z kraju w 1945 r., trudne do niedawna kontakty z USA i Indiami, gdzie działał przez ostatnie lata życia - Maciej (znany także jako Matthew) Nowicki, fenomenalnie utalentowany “architekt dla architektów”, jak trafnie go kiedyś nazwano z racji wyrafinowania i nowatorstwa jego projektów - pozostaje nadal nieznany. Autorka niniejszego eseju poświęciła Nowickiemu dysertację doktorską (Politechnika Krakowska, 2000) i szereg publikacji po polsku i angielsku. Tu - porusza kwestię rozwoju twórczości Nowickiego, tak teoretycznej jak i projektowej. Omawia pokrótce powstałą w Polsce wizję odbudowy śródmieścia Warszawy (1945), jak i projekt pierwszego dachu wiszącego (hiperboloidy parabolicznej) dla Areny w Raleigh w Karolinie Północnej (1949). Następnie, dyskutuje szerzej „marzenie architekta”: plan i koncepcję architektoniczno-urbanistyczną Chandigarh, nowej stolicy Pendżabu (Indie, 1950) autorstwa Nowickiego ( przy współpracy Alberta Mayera). Po przedwczesnej śmierci Polaka projekt przejęty został przez zespół Le Corbusiera, z którego osobą jest powszechnie i wyłącznie kojarzone Chandigarh…

EN

The 26th of June 2010 saw the passing of the 100th anniversary of the birth of Maciej Nowicki, an outstanding Polish architect and humanist. Nowicki was born in the classic example of a family "cast out of the saddle" - members of the intelligentsia and the gentry left landless - in Chita, Siberia, in the Zabaykalsky Krai. On the 31st of August of that same year, sixty years have passed since the tragic, untimely death of Nowicki in an airplane crash - which also happened far away from his homeland, above the Nile river delta, on his way from India to America. These two anniversaries have raised interest in the phenomenon that is Nowicki's oeuvre; a number of publications have been published and November 2010 saw the organizing of an academic conference in Warsaw (Warsaw branch of the SARP, Faculty of Architecture of the Warsaw University of Technology, RAM). However, due to the dispersal of his legacy, a decade of forced silence regarding his work after his departure from the country in 1945 and the previously difficult communication with the US and India, which were the sites of the last of his activity - Maciej (also known to some as Matthew) Nowicki, a phenomenally talented "architect for architects", as he was once aptly called by Frei Otto himself due to the refinement and ingenuity of his designs - still remains largely a mystery. The authoress of this essay has devoted her doctoral dissertation and several publications, published in both Polish and English, to Nowicki (doctorate, Kraków University of Technology, 2000). Here - she illustrates the course of the development of Nowicki's body of work - in the fields of both theory and design. Another topic, which is briefly discussed, is the concept of the reconstruction of the city center of Warsaw, developed in 1945, as well as the design of the first suspended roof (in the shape of a parabolic hyperboloid) for the Arena in Raleigh, South Carolina (1949). Finally, a wider discussion regarding the "architect's dream" is presented: that of the master plan and the architectural and urban concept of Chandigarh, the new capital of Punjab (India, 1950), developed by Nowicki (with the cooperation of Albert Mayer). After the tragic death of the Polish architect, the commission was taken over by a design team headed by Le Corbusier, who is, alas! considered by the general population as the only author of Chandigarh...

Słowa kluczowe

PL

arena; Raleigh; Chandigarh; Nowicki Maciej; architekt

EN

Nowicki Maciej; Polish architect; Raleigh Arena; Chandigarh

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie ; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie
• Rocznik: 2014
• Tom: T. 42
• Strony: 133--155
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., rys., zdj.

Twórcy

autor

Urbańska M. A.

• Politechnika Krakowska, Instytut Historii Architektury i Konserwacji Zabytków

Bibliografia

• 1. Architects Dream, "Time Magazine", 6/19/1950
• 2. Evenson Norma, From Chandigarh, University of California Press, Berkeley, 1966
• 3. Florencja i Kraków, miasta partnerskie w Europie. Wspólne dziedzictwo kultury (wydanie polsko-angielsko-włoskie), red. A. Kadłuczka, przekład M.A. Urbańska, S. Santoliquido, Universitas, Kraków 2010
• 4. Frei Otto, Dachy wiszące. Forma i konstrukcja. Arkady, Warszawa 1959
• 5. Frei Otto, Raleigh Arena, Bautechnik nr 10/1951; Bauwelt, nr 40/1952; Bauwelt nr 5/1953;
• 6. Gutschow Niels, Klain Barbara, Zagłada i Utopia. Urbanistyka Warszawy, Warszawa 1995
• 7. Le Corbusier, City of Tomorrow, 1949
• 8. Mumford Lewis, The Life, the Teachings and the Architecture of Matthew Nowicki. Part IV. Nowicki's Work in India. "Architectural Record", Sept. 1954
• 9. Nowicki M., On Exactitude and Flexibility, "Student Publications of the SOD NCSC", Raleigh, v.6, 1951,
• 10. Nowicki M., Praca architektoniczna -śródmieście Warszawy, “Skarpa warszawska”, 2/1945
• 11. Planning Perspectives 19 (2004), http://web.bsu.edu/perera/
• 12. Urbańska M. A., Maciej Nowicki – humanista, wizjoner i architekt „ARCH“, 2/2010, http://www.sarp.org.pl/pliki/arch-02.pdf
• 13. Urbańska Marta A., Maciej Nowicki – humanista i wizjoner architektury. Osobowość twórcza na tle epoki. Rozprawa doktorska, Politechnika Krakowska, 2000.