Ochrona zasobów kopalin – droga trudnego kompromisu

• Autorzy: Radwanek-Bąk B. , Nieć M.

Warianty tytułu

EN

The protection of mineral resources – a way of a difficult compromise

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Złoża kopalin stanowią składnik nieodnawialny środowiska przyrodniczego. Konieczność ochrony i racjonalnego wykorzystania ich zasobów wynika z zasad zrównoważonego rozwoju. W artykule przedstawiono podstawowe problemy związane z ochroną niezagospodarowanych złóż kopalin oraz obszarów rokujących perspektywy surowcowe, ze szczególnym uwzględnieniem rodzajów konfliktów, w których stronami są: właściciele terenu, potencjalni inwestorzy, władze samorządowe i administracyjne różnych szczebli, tzw. „ekologiczne” (zielone) organizacje pozarządowe oraz poszczególni obywatele. Osiągnięcie kompromisu, gwarantującego zabezpieczenie dostępności terenów złożowych, jest trudne i wymaga zrozumienia celów działań i dobrej woli wszystkich uczestników procesu decyzyjnego. Zdaniem autorów, dla poprawy efektywności działań w tym zakresie niezbędne są odpowiednie regulacje prawne. Przeprowadzona analiza SWOT dotycząca wprowadzenia takich regulacji, której tok i wyniki zaprezentowano w niniejszej publikacji, pozwala na identyfikację źródeł konfliktów i trudności związanych z ich rozwiązaniem. Wskazano, że filarami kompromisu są: właściwa edukacja społeczeństwa w zakresie potrzeb surowcowych i warunków niezbędnych dla ich zaspokojenia, pełna i dostępna informacja w tym zakresie oraz rzeczowe, pozbawione emocji, konsultacje zarówno wśród decydentów, jak i społeczności lokalnych.

EN

Mineral deposits constitute a non-renewable component of the natural environment. The necessity of their protection and rational use of their resources results from the principles of sustainable development. The article presents basic problems connected with the protection of undeveloped mineral deposits and areas promising raw materials perspectives, with particular regard to conflicts where the parties are: ground owners, potential investors, self-government and administrative authorities of various levels, so-called “ecological” (green) non-government organisations and individual citizens. The achievement of a compromise, ensuring the protection of accessibility of deposit grounds, is difficult and requires understanding of aims of actions and goodwill of all participants of the decision-making process. According to the opinion of the authors, for the improvement of action effectiveness in this field necessary are appropriate legal regulations. The SWOT Analysis carried out, concerning the introduction of such regulations, the course and results of which have been presented in this publication, allows to identify the sources of conflicts and difficulties regarding their solution. It has been indicated that the pillars of a compromise are: suitable education of the society with respect to raw materials needs and necessary conditions for their fulfilling, complete and accessible information in this field and objective, free of emotion, consultations both among decision-makers and local societies.

Słowa kluczowe

PL

górnictwo; zasoby surowców; zagospodarowanie złóż; ochrona środowiska; efekt gospodarczy; uregulowania prawne

EN

mining industry; raw materials resources; deposit management environmental protection; economic effects; legal regulations

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2011
• Tom: T. 67, nr 10
• Strony: 7--15
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz.

Twórcy

autor

Radwanek-Bąk B.

• PIG-PIB

autor

Nieć M.

• IGSMiE PAN Kraków

Bibliografia

• 1. Badera J.: Opinie i postawy społeczności lokalnej wobec projektu górniczego na przykładzie Zawiercia. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, t.24, z.4/4, ss. 23÷40, 2008.
• 2. Badera J.: Konflikty społeczne – nowy aspekt zagospodarowania złóż kopalin, [w]: Materiały XIX Konf. „Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi”, Wyd. IGSMiE PAN, ss. 23÷36, 2009.
• 3. Badera J.: Społeczno-środowiskowe uwarunkowania zagospodarowania złóż kruszywa naturalnego w Polsce. Górnictwo i Geologia XIII. Prace Nauk. Inst. Górnictwa Politech. Wrocławskiej, nr 130, seria Studia i Materiały nr 37, ss. 3÷16, 2010a.
• 4. Badera J.: Konflikty społeczne na tle środowiskowym związane z udostępnieniem złóż kopalin w Polsce, Gospodarka Surowcami Mineralnymi, t.26, z.1, ss.105÷125, 2010b.
• 5. Badera J., Jakson M.: Rola środków masowego przekazu w konfliktach społeczno-środowiskowych związanych z działalnością górnictwa, Górnictwo i Geologia XV. Prace Nauk. Inst. Górnictwa Politech. Wrocławskiej, nr 132, seria Studia i Materiały nr 39, ss. 3÷9, 2011.
• 6. Bide T., Chloe W.: Mineral resource maps and safeguarding areas:a Welsh case study., [w:] Roberts & Marie (ed.), Q & M:quarries and mines. Macclesfield. UK. Ten Alps, ss. 25÷26, 2011.
• 7. COMMUNICATION from the Commission to the European Parliament and the Council – The Raw material initiative – meeting our critical needs for growth and jobs in Europe, 2008. Com.699 final. SEC. 2741.
• 8. Górecki J., Sermet E., Kotowski M.: Kopalnia odkrywkowa w służbie ochrony dziedzictwa geologicznego?, Karpniki- studium przypadku. Górn. Odkrywk. Nr 2-3, ss. 31÷37, 2009.
• 9. Jurys L.: Podstawy racjonalnej gospodarki małymi złożami kruszywa naturalnego, Górn. Odkrywk. r. 50, nr 2-3, ss.70÷73, 2009.
• 10. Kasztelewicz Z., Kaczorowski Z., Mazurek S., Orlikowski D., Żuk S.: Stan obecny i strategia rozwoju branży węgla brunatnego w połowie XXI w. w Polsce, VI Międzynarodowy Kongres Górnictwo Węgla Brunatnego, Kwartalnik AGH. Górnictwo i Geoinżynieria, nr 33, z. 2, 2009.
• 11. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju. KPZK, 2010.
• 12. Kulczycka J. , Wirth H.: Społeczna odpowiedzialność w strategiach firm górniczych w Polsce, [w:] Materiały XX Konf. „Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi”, Wyd. IGSMiE PAN, ss. 147÷159, 2010.
• 13. Kulczycki Z., Trzcionka P.: Niektóre aspekty gospodarki przestrzennej na terenach występowania złóż kopalin. Bezp. Pracy i Ochrona Środ.w Górnictwie, nr 11 (183), ss. 29÷33, 2009.
• 14. Malewski J.: Społeczne i technologiczne aspekty racjonalnej gospodarki złożem na przykładzie górnictwa rud miedzi. Mieś. WUG nr 5, ss. 3÷9, 2008.
• 15. Lloyd R., Hill R., Miller R.: Mineral land classification in California, 29 Forum on the Geology of Industrial Minerals. Proceedings. ss. 101÷111, 1995.
• 16. Nieć M.: Stulecie idei ochrony złóż kopalin, Gosp. Sur. Min. t. 24, z. Spec, 2007.
• 17. Nieć M.: Wiedza fachowa, prawo geologiczne i górnicze i racjonalna gospodarka złożem, [w:] Materiały XX Konf. „Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi”, Wyd. IGSMiE PAN, ss. 31÷43, 2010.
• 18. Nieć M., Radwanek-Bąk B.: Wykorzystanie złóż kopalin w Polsce, przyszłość i zagrożenia dla bezpieczeństwa surowcowego kraju, Przegl. Geol., vol. 57, nr 7, ss. 591÷599, 2009.
• 19. Nieć M., Radwanek-Bąk B.: Recent and future utilization of mineral deposits in Poland and threats to security of mineral raw material supply, AIMS. RWTH, Aachen, ss. 137÷149, 2010.
• 20. Nieć M., Radwanek-Bąk B.: Propozycja ustawowej ochrony niezagospodarowanych złóż kopalin, Bezp. Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, nr 7, ss. 12÷17, 2011.
• 21. Nieć M., Radwanek-Bąk B.: Potrzeby modyfikacji przepisów prawa w zakresie rekultywacji i zagospodarowania terenów pogórniczych, Bezp. Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie [w druku], 2011.
• 22. Obłój K.: Strategia organizacji, PWE, Wrocław, 2001.
• 23. Radwanek-Bąk B.: Gospodarka zasobami kopalin skalnych w Karpatach Polskich w warunkach zrównoważonego rozwoju, Prace PIG, CLXXXIII, 2005.
• 24. Radwanek-Bąk B.: Kierunki i bariery ochrony złóż kopalin, [w:] Sympozja i konf. 71, XVII Konferencja z cyklu „Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi, Zakopane, 2007.
• 25. Radwanek-Bąk B.: Dostępność terenów złożowych jako priorytet ochrony zasobów złóż kopalin, Górn. Odkrywk., nr. 47, nr 2-3, ss. 19÷24, 2008.
• 26. SMARA. Surface mining and reclamation act of 1975, Calif. Dep. Of Conservation, Div. Mines and Geology, 1975.
• 27. SAATY. Decision making for leaders. The analytic process for decision, RWS. Publ, 2001.
• 28. Solar S. Shields D.J.: Reporting on local scale minerals sustainability: a case of too much and too little information, [w:] Aachen International Mining Symposia –SDIMI late edition), RWTH Aachen University, Band 4, ss. 61÷72, 2005.
• 29. Stefanowicz J., Szamałek K.: Analiza skutków regulacji prawa geologicznego i górniczego, [w:] Materiały XX Konf. „Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi”, Wyd. IGSMiE PAN, ss. 43÷57, 2010.
• 30. STUDIUM kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Jaworzno w obrębie 7 terenów położonych w granicach administracyjnych miasta, Opr. zbior. pod kier. R. Wyszyńskiego, 2010.
• 31. Uberman R.: Problemy zagospodarowania i eksploatacji złóż surowców skalnych wynikające z przepisów prawa o planowaniu przestrzennym, Górnictwo i Geologia XIII, Prace Nauk. Inst. Górnictwa Politech. Wrocławskiej, nr 130, seria Studia i Materiały nr 37, 2010.