Panorama miasta zabytkowego: między nieuniknioną potrzebą rozwoju a imperatywem ochrony dziedzictwa kulturowego

• Autorzy: Kadłuczka Andrzej , Kołodziejczyk Katarzyna , Stala Klaudia

Identyfikatory

DOI

10.37705/PUA/2/2022/06

Warianty tytułu

EN

Panorama of the historic city: between the inevitable need for development and the imperative of protecting cultural heritage

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule został omówiony współcześnie występujący na szeroką skalę problem ochrony dziedzictwa kulturowego w świetle dynamicznego rozwoju obszarów zurbanizowanych. Horyzontalna struktura murów obronnych i bram wielowiekowej zabudowy miejskiej jest ważnym źródłem dokumentacji. Wykorzystanie zabytkowych terenów pod wysokie budownictwo, prestiż i wartość renty gruntowej przyczyniają się do powstawania nowych akcentów przestrzennych, które często niszczą lub zniekształcają historyczne panoramy miast.

EN

This article discusses the contemporary large-scale problem of cultural heritage protection in light of the dynamic development of urbanised areas. The horizontal structure of the defensive walls and gates of centuries-old urban development is an important source of documentation. The use of historic areas for high-rise construction and the prestige and value of land rent contribute to the emergence of new spatial accents, which often destroy or distort historical city panoramas.

Słowa kluczowe

PL

panorama historyczna; ochrona dziedzictwa; badania archeologiczne; projekt konserwatorski

EN

historical panoramic view; heritage protection; archaeological research; conservation project

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: PUA Przestrzeń Urbanistyka Architektura
• Rocznik: 2022
• Tom: Vol. 2
• Strony: 88--110
• Opis fizyczny: Bibliogr. 44 poz., il., tab.

Twórcy

autor

Kadłuczka Andrzej

• Wydział Architektury, Politechnika Krakowska

• https://orcid.org/0000%E2%80%930001%E2%80%937009%E2%80%935330

autor

Kołodziejczyk Katarzyna

• Wydział Architektury, Politechnika Krakowska

• https://orcid.org/0000-0001-5921-4861

autor

Stala Klaudia

• Wydział Architektury, Politechnika Krakowska

• https://orcid.org/0000%E2%80%930001%E2%80%937222%E2%80%938504

Bibliografia

• 1. Alt und Neues Preussen, Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu Pol.7.III.138, Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa. Pobrane z: http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=45366 (dostęp: 25.10.2022)
• 2. Arnheim, R. (2013). Sztuka i percepcja wzrokowa. Psychologia twórczego oka. Łódź: Officyna.
• 3. Biskup, M. (1997). Toruń i miasta Ziemi Chełmińskiej na rysunkach Jerzego Fryderyka Steinera z pierwszej połowy XVIII wieku (tzw. Album Steinera). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• 4. Bukowska, W., Krawczyk, J. (red). (2015). Karta Wenecka 1964–2014. Toruń: Wydział Sztuk Pięknych UMK.
• 5. Chudziak, W., Bojarski, J. (2015). Chełmno i Toruń. Początki miast na ziemi chełmińskiej. Archaeologia Historica Polona. T. 23 (s. 83–105). Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
• 6. Chudziakowa, J. (1983). Toruń najdawniejszy i wczesnośredniowieczny. W: M. Biskup (red.), Toruń dawny i dzisiejszy. Zarys dziejów (s. 11–30). Warszawa–Poznań–Toruń: PWN.
• 7. Chudziakowa, J. (1999). Średniowieczy Toruń (w świetle źródeł archeologicznych). W: M. Biskup (red.), Historia Torunia. T. 1 (do roku 1454) (s. 58–99). Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu i Instytut Historii PAN w Warszawie.
• 8. Chudziakowa, J., Kola, A. (1974). Źródła archeologiczne z terenu zamku krzyż ackiego w Toruniu (Badania 1958–1966 r.). Prace Archeologiczne nr 6. Warszawa–Poznań: Toruńskie Wydawnictwo Naukowe.
• 9. Czaja, R., Golba, R. (2019). Historia, rozwój przestrzenny i społeczeństwo miasta Torunia, (Średniowiecze i czasy nowożytne 1231–1793, K. Mikulski). W: R. Czaja (red.), The Historical Atlas of Polish Towns. T. 1: Royal Prussia and Ermland (s. 15–41). Toruń: Towarzystwo Naukowe Toruniu.
• 10. Dokument z La Valletty (2011). Pobrane z: https://civvih.icomos.org/wp-content/uploads/2022/03/Valletta-Principles-Polish-language.pdf (dostęp: 31.10.2022).
• 11. Górzyński, T., Kaźmierczak, R. (2015). Stan i perspektywy badań archeologicznych nad socjotopografią Torunia, Archaeologia Historica Polona, 23, 107–120.
• 12. Gutowski, B. (2009). Genius loci wobec toż samości miast współczesnych. W: B. Gutowski (red.), Fenomen genius loci. Toż samość miejsca w kontekście historycznym i współczesnym (s. 35–41). Warszawa: Muzeum Pałac w Wilanowie.
• 13. Hryszko, R. (2016). Sacrum w późnośredniowiecznej koncepcji miasta idealnego Francesca Eiximenisa. W: D. Quirini-Popławska, Ł. Burkiewicz (red.), Sacrum w mieście. T. 1: Średniowiecze i wczesna epoka nowoż ytna. Wymiar religijny, kulturalny i społeczny (s. 41–33). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
• 14. Ingarden, R. (1958). O dziele architektury. W: R. Ingarden, Studia z estetyki. T. 2 (s. 115–160). Warszawa: PWN.
• 15. Jankowski, J. (1973). Mosty w Polsce i Mostowcy polscy (od czasów najdawniejszych do końca I wojny światowej). Wrocław: Wyd. PAN.
• 16. Jarosz, M. (2001). Słownik wyrazów obcych. Wrocław: Wyd. Europa.
• 17. Jasiński, T. (1982). Początki Torunia na tle osadnictwa średniowiecznego. Zapiski Historyczne, 46, 5–34.
• 18. Jasiński, T. (1999a). Przedmieścia średniowiecznego Torunia i Chełmna. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• 19. Jasiński, T. (1999b). Toruń XIII–XIV wieku – lokalizacja miast toruńskich i początki ich rozwoju (1231–około 1350). W: M. Biskup (red.), Historia Torunia. T. 1: W czasach średniowiecza (do roku 1454) (s. 100–166). Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu i Instytut Historii PAN w Warszawie.
• 20. Kalinowski, K. (2013). Historia toruńskich mostów, cz. I. Pobrane z: https://torun.wyborcza.pl/torun/7,48723,14922563,historia-torunskich-mostow-cz-i-archiwalne-zdjecia.html (dostęp: 15.11.2022).
• 21. Karta Wenecka. (1996). W: M. Konopka, K. Pawłowski (red.), Vademecum Konserwatora Zabytków. Międzynarodowe normy ochrony dziedzictwa kultury. Warszawa: Biuletyn PKN ICOMOS.
• 22. Kołodziejczyk, K. (2020). Rekonstrukcja figury Madonny z Kościoła Zamkowego Najświętszej Maryi Panny. Przyczynek do genezy jej symbolicznej roli w strukturze przestrzennej Malborka. Wiadomości Konserwatorskie, 62, 149–157.
• 23. Królikowski, J.T. (2011). Chrześcijańska interpretacja ducha miejsca. Niematerialne wartości krajobrazów kulturowych. Prace Komisji Krajobrazu kulturowego, 15, 29–37.
• 24. Krupa, M. (2009). Panoramy miast zabytkowych – ochrona i kształtowanie. Czasopismo Techniczne, 3-A(13), 80–96.
• 25. Krupska, K., Łyczak, B. (2013). Nieznana panorama Torunia z 1793 roku i jej autor Ernst Friedrich Kussmahly. Zapiski Historyczne, LXXVIII(1), 102–114.
• 26. Mistewicz, M. (2010). Toruńskie mosty przez Wisłę na XVII-wiecznych rycinach. Drogownictwo, 12, 424–429.
• 27. Norberg-Schulz, Ch. (1990). Architektura jako obraz świata. Kultura, twórczość, krytyka, 2(2), 8–9.
• 28. Strzemiński, W. (1958). Teoria widzenia. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• 29. Superczyński, M. (2018). Przedmieście portowe w Toruniu – przyczynek do badań nad ludnością flisaczą i rybacką od XIII do XVIII w. w świetle zachowanych źródeł z Archiwum Państwowego w Toruniu. Argumenta Historica. Czasopismo Naukowo-Dydaktyczne, 5, 113–125.
• 30. Ustawę z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. 2003 nr 162 poz. 1568).
• 31. Uziembło, R. (2003). Rejestr stanowisk archeologicznych i znalezisk z terenu Torunia. Toruń: Muzeum Okręgowe w Toruniu.
• 32. Uziembło, R. (2013). Rejestr stanowisk archeologicznych i znalezisk z terenu Torunia, cz. 2 za lata 1999–2011. Toruń: Muzeum Okręgowe w Toruniu.
• 33. Żórawski, J. (1961). O budowie formy architektonicznej. Warszawa: Wyd. Arkady.
• 34. http://adventum.com.pl/2020/02/25/frankfurt (dostęp: 25.10.2022).
• 35. https://www.itinari.com/pl/milan-s-skyline-torre-velasca-jkog (dostęp: 25.10.2022).
• 36. https://mediolan.pl/mediolan-widziany-z-gory (dostęp: 25.10.2022).
• 37. https://dziendobry.tvn.pl/podroze/swiat/wieza-eiffla-wysokosc-ciekawostki-informacje-i-zwiedzanie-dzien-dobry-tvn-da490 (dostęp: 25.10.2022).
• 38. https://pl.wikipedia.org/wiki/Smog (dostęp: 25.10.2022).
• 39. https://www.worldatlas.com/articles/5-buildings-that-were-never-finished.html (dostęp: 25.10.2022).
• 40. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=45366 (dostęp: 25.10.2022).
• 41. https://toruntour.pl/4755/torun-nad-wisla (dostęp: 26.10.2022).
• 42. https://torun.wyborcza.pl/torun/ (dostęp: 26.10.2022).
• 43. https://polska-org.pl/7125436,Torun,Panoramy_Torunia.html?photoOffset=0 (dostęp: 25.10.2022).
• 44. https://www.torun.pl/pl/pomysl-na-torunski-bulwar (dostęp: 25.10.2022).

Uwagi

1. Sekcja "Historia architektury i sztuki piękne w architekturze"

2. Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).