Mobilność chromu w strukturze artezyjskiej doliny Krynki w świetle wyników modelowania pola filtracji

• Autorzy: Małecki J.J. , Gruszczyński T.

Warianty tytułu

EN

Mobility of chromium in the Krynka valley artesian structure in the light of hydrodynamical field modelling

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Skażenie środowiska chromem, podobnie jak innymi metalami ciężkimi, ze względu na adsorpcję metali na koloidach próchniczych i minerałach ilastych, najdłużej utrzymuje się w glebach. W wodach w warunkach utleniających chrom może występować w formach sześciododatnich, głównie anionowych CrO42– i Cr2O72–, a w warunkach redukcyjnych i w środowisku kwaśnym dominują formy trójdodatnie, przede wszystkim kationy CrOH2+ i Cr3+. Interesującym poligonem badawczym do prześledzenia migracji chromu w środowisku gruntowo-wodnym jest zlewnia rzeki Krynki, zlokalizowana we wschodniej części województwa podlaskiego. Przez wiele lat ścieki z licznych zakładów garbarskich zanieczyszczały środowisko, czego efektem jest nagromadzenie ponadnormatywnych ilości metali ciężkich, w tym przede wszystkim chromu, w glebach i osadach dennych. Ponadto górna część zlewni Krynki stanowi unikatowy w obrębie utworów czwartorzędowych przykład występowania wód pod ciśnieniem artezyjskim. Aktualny układ ciśnień w niecce sprawia, że wody te nie są bezpośrednio narażone na zanieczyszczenie metalami z poziomu przypowierzchniowego. Jednak w efekcie ich zbyt intensywnej eksploatacji, w wyniku odwrócenia ciśnień, powstałoby realne zagrożenie migracji zanieczyszczeń z osadów dennych i gleb do wód poziomu artezyjskiego. Jednym z podstawowych celów badawczych było określenie możliwości migracji chromu w strukturze artezyjskiej w wyniku zmian ciśnień.

EN

Environmental contamination with chromium, as well as by other heavy metals, remains the longest in soils due to the adsorption of metals on humic colloids and clay minerals. In the water, in oxidizing conditions, chromium may be present in a heptavalent, mainly anionic forms of CrO42–, Cr2O72–, and under reducing conditions and in an acidic environment, trivalent chromium dominates, mainly CrOH2+ and Cr3+ cations. An interesting testing area for investigations of chromium migration in the soil-water environment is the Krynka River drainage basin located in the eastern part of Podlasie Voivodeship. For many years, sewage from a number of tanning plants polluted the environment, resulting in accumulation of abnormal amounts of heavy metals, including in particular chromium, in soils and bottom sediments. Furthermore, the upper part of the Krynka drainage basin is a unique example of, the presence of artesian water within the Quaternary deposits. Due to the current pressure system in the basin, the water is presently not directly exposed to metal pollution from the near-surface. However, as a result of their excessive exploitation, due to a reversal of pressures, there would be a real threat of migration of pollutants from bottom sediments and soils through the groundwater to the artesian water level. One of the primary purposes of the research was to determine the possibility of chromium migration in the artesian system due to changes in the pressure.

Słowa kluczowe

PL

zanieczyszczenie odpadami garbarskimi; chrom(III); chrom(VI); ciśnienie artezyjskie; badanie modelowe pola filtracji; migracja zanieczyszczeń; zlewnia rzeki Krynki

EN

tanning industry sewage pollution; chromium(III); chromium(VI); artesian pressure; percolation field modeling; pollution migration; Krynka River drainage basin

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 452
• Strony: 167--180
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., il., tab.

Twórcy

autor

Małecki J.J.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

autor

Gruszczyński T.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

Bibliografia

• [1] ADAMCZYK A.F., WITCZAK S., 1985 — Warunki migracji chromu w utworach żwirowo-piaszczystych na przykładzie tarasu rzeki Ropy. W: Materiały III Ogólnopolskiego Sympozjum Aktualne Problemy Hydrogeologii: 443-452. Wyd. AGH, Kraków.
• [2] ANASIEWICZ-SAMPOR E., 1995 — Projekt technologiczny mechaniczno-chemicznego oczyszczania ścieków chromowych z Zakładu Produkcyjnego nr 3 Krisbut w Krynkach. Soman, Lublin.
• [3] BEDIENT PH.B., RIFAI H.S., NEWELL CH.J., 1999 — Ground water contamination – transport and remediation. Prentice Hall PTR, Englewood Cliffs, New Jersey.
• [4] BOJAKOWSKA I., GLIWICZ T., MAŁECKA K, 2006 — Wyniki geochemicznych badań osadów wodnych Polski w latach 2003 2005. Bibl. Monit. Środ., Insp. Ochr. Środ., Warszawa.
• [5] DOBEK P., BOJAKOWSKA I., WOŁKOWICZ S., 2011 — Pierwiastki śladowe w osadach rzeki Brdy w Bydgoszczy. W: Materiały konferencyjne. XI Konferencja Analityka w Służbie Hydrogeologii, Geologii i Ochrony Środowiska. Warszawa, 25-26 maja, 2011 r. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [6] DOMAŃSKI W, SURGIEWICZ J., 2001— Zagrożenia chemiczne w przemyśle garbarskim. Bezp. Pracy – Nauka i Praktyka, 4: 6-9.
• [7] GRUSZCZYŃSKI T., MAŁECKI J.J., 2010 —Identyfikacja systemu krążenia wód w artezyjskim poziomie wodonośnym na obszarze zlewni Krynki (Wysoczyzna Białostocka) na podstawie regionalnego modelu pola filtracji. Biul. Państw. Inst. Geol., 442: 49-60.
• [8] KABATA-PENDIAS A., PENDIAS H., 1999 — Biogeochemia pierwiastków śladowych. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• [9] KONDRACKI J., 2002 — Geografia regionalna Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• [10] LIS J., PASIECZNA A., 1995 — Atlas geochemiczny Polski 1:2 500 000. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [11] LOON G.W. VAN, DUFFY S.J., 2008 — Chemia środowiska. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• [12] MAŁECKA D., 1997 — Wody artezyjskie zlewni rzeki Krynki. W: Współczesne Problemy Hydrogeologii. T. 8: 365-369. Wyd. WIND, Wrocław.
• [13] MAŁECKA D., MAŁECKI J.J., MICHALAK J., 1998 — Dokumentacja hydrogeologiczna ustalenia dyspozycyjnych zasobów wód podziemnych czwartorzędowego piętra wodonośnego zlewni rzeki Krynki. Arch. Wydz. Geol. UW, Warszawa.
• [14] MAŁECKA D., MAŁECKI J.J., POROWSKA D., 2005 — Wpływ przemysłu garbarskiego na zanieczyszczenia wód podziemnych doliny Krynki. W: Hydrogeologia obszarów zurbanizowanych i uprzemysłowionych. 30 lat hydrogeologii w Uniwersytecie Śląskim. Pr. Wydz. Nauk o Ziemi UŚl., 37: 106-112.
• [15] MAŁECKI J.J., 1998 — Rola strefy aeracji w kształtowaniu składu chemicznego płytkich wód podziemnych wybranych środowisk hydrogeochemicznych. Biul. Państw. Inst. Geol., 381: 1 219.
• [16] NOWICKI A.J., 1965 — Czwartorzęd okolic Sokółki. W: Z badań czwartorzędu w Polsce. T. 11. Biul. Inst. Geol.,187: 253-292.
• [17] PASIECZNA A., 2003 — Atlas zanieczyszczeń gleb miejskich w Polsce. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [18] RAPORT WIOŚ, 2002 — Stan środowiska województwa podlaskiego w latach 2000 2001. WIOŚ, Białystok.
• [19] ROZPORZĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 28 stycznia 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. DzU 2009 nr 27, poz. 169.
• [20] SZYMAŃSKI K., 2009 — Związki chromu w osadach ściekowych z przemysłu garbarskiego. Monogr. Kom. Inż. Środ. PAN, 58: 321-329.
• [21] WITCZAK S., ADAMCZYK A., 1995 — Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników zanieczyszczeń wód podziemnych i metod ich oznaczania. T. 2. Bibl. Monit. Środ., Warszawa.
• [22] http://www.krynka.pl