Wykorzystanie rozmytych map kognitywnych FCM, jako narzędzia wspomagającego proces podejmowania decyzji w planowaniu przestrzennym

• Autorzy: Skiba M.

Warianty tytułu

EN

The use of fuzzy cognitive maps (FCM) as an instrument facilitating the process of decision-making in spatial planning

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono narzędzie – rozmyte mapy kognitywne FCM, które może być wykorzystane do modelowania percepcji krajobrazu. Metodologia pozostawia szanse na wprowadzenie uzupełniających lub alternatywnych zasad oceny, źródeł danych i zastosowań. Narzędzie FCM nadaje się do określania różnych scenariuszy działań, w zależności od np.: przewidywanych trendów użytkowania gruntów lub celów przyjętych w strategii planowania przestrzennego. Zarządzanie krajobrazem kulturowym wymaga uczestnictwa społeczności (zwłaszcza lokalnych) w procesie kształtowania krajobrazu tak, aby możliwy był wzrost jego jakości i akceptacji przy jednoczesnym minimalizowaniu konfliktów przestrzennych. Włączenie budowy map kognitywnych FCM jako narzędzia wspomagającego proces podejmowania decyzji na jednym z etapów (np. partycypacji społeczności lokalnej) w planowaniu przestrzennym umożliwia spełnienie tych wymagań.

EN

The paper presents an instrument – fuzzy cognitive maps (FCM), which can be used to model landscape perception. The methodology provides the possibility of introducing complementary or alternative assessments, data sources and applications. The FCM instrument can be used to define different scenarios, depending on, for example, anticipated land use trends or objectives adopted in the spatial planning strategy. Managing a cultural landscape requires the participation of communities (especially local ones) in the process of landscape formation to increase the quality of the landscape and its acceptance while minimizing spatial conflicts. The incorporation of fuzzy cognitive maps (FCM) as an instrument facilitating the process of decision-making at one stage (e.g. local community participation) in spatial planning makes it possible to meet these requirements.

Słowa kluczowe

PL

jakość krajobrazu; percepcja; rozmyte mapy kognitywne; FCM

EN

fuzzy cognitive maps; FCM; landscape evaluation; perception

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie ; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie
• Rocznik: 2018
• Tom: T. 46
• Strony: 557--564
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Skiba M.

• Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska

Bibliografia

• Barroso F., Pinto-Correia T., Ramos I., Surova D., Menezes H., 2012. Dealing with landscape fuzziness in user preference studies: Photo-based questionnaires in the Mediterranean context. Landscape and Urban Planning 104, 329-342.
• Bogdanowski J., 1994. Droga od percepcji do ochrony i kształtowania krajobrazu. In: O percepcji środowiska, Praca zbiorowa. Instytut Ekologii PAN, Warsaw.
• Giabbanelli Ph., Gray S., Aminpour P., 2017. Combining fuzzy cognitive maps with agent-based modeling: Frameworks and pitfalls of a powerful hybrid modeling approach to understand human-environment interactions. Environmental Modelling & Software 95, 320–325
• Gray S., Chan A., Clark D., Jordan R., 2012. Modeling the integration of stakeholder knowledge in social-ecological system decision-making: benefits and limitations to knowledge diversity. Ecol. Model., 229, 88–96
• Gray S., de Kok J., Helfgott A., O’Dwyer B., Jordan R., Nyaki A., 2015. Using fuzzy cognitive mapping as a participatory approach to analyze change, preferred states, and perceived resilience of social-ecological systems. Ecology and Society, 20 (2), 11.
• Harary F., Gupt G., 1997. Dynamic graph models. Mathematical and Computer Modelling 25(7), 79-87.Christen B., Kjeldsen Ch., Dalgaard T., Martin-Ortega J., 2015. Can fuzzy cognitive mapping help in agricultural policy design and communication? Land Use Policy 45, 64-75.
• Harary F., Gupt G., 1997. Dynamic graph models. Mathematical and Computer Modelling 25(7), 79-87
• http://www.mentalmodeler.org, dostęp/access 15-07-2017.
• IIttelson W. H.,1973. Environment perception and contemporary perceptual theory, In: Ittelson (ed.), Environment and Cognition (pp.1-19), New York: Seminar Press.
• Kaplan S., Kaplan R., 2011. Anthropogenic/anthropogenerous: Creating environments that help people create better environments. Landscape and Urban Planning 100, 350–352
• Kearney A., Bradley G., Petrich C., Kaplan R., Kaplan S., Simpson-Colebank D., 2008. Public perception as support for scenic quality regulation in a nationally treasured landscape. Landscape and Urban Planning 87, 117–128.
• Kim S-R., Lee J., Park B., Sano Y., 2016. The competition graphs of oriented complete bipartite graphs. Discrete Applied Mathematics 201, 182-190.
• Kim S-R., Lee J., Park B., Sano Y., 2016. The competition graphs of oriented complete bipartite graphs. Discrete Applied Mathematics 201, 182-190.
• Kosko B., 1986. Fuzzy cognitive maps. International Journal of Man-Machine Studies 24 (1), 65-75.
• Özesmi U., Özesmi S., ۲۰۰٤. Ecological models based on people’s knowledge: a multi-step fuzzy cognitive mapping approach. Ecological Modelling 176, 43–64;
• Parsons R., Daniel T. C., 2002. Good looking: in defense of scenic landscape aesthetics. Landscape and Urban Planing, 60, 43-56.
• Shang H., Bishop I., 2000. Visual thresholds for detection, recognition and visual impact in landscape settings. Journal of Environmental Psychology 20, 125-140.
• Stamps A., 2004. Mystery, complexity, legibility and coherence: A meta-analysis. Journal of Environmental Psychology 24, 1–16.
• Steinitz C., 2001. Visual evaluation models: some complicating guestions regarding memorable scenes. Landscape and Urban Planning 54, 283-287.
• Zube E., Sell J. Taylor J., 1982. Landscape perception: research, application and theory. Landscape Planning 9, 1-33.
• Zube E., Simcox D., Friedman S., 1998. Desert riparian landscapes: Values and change, 1981-96. Landscape and Urban Planning 42, 81-89.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).