Nasiona chia – charakterystyka i znaczenie w technologii żywności

• Autorzy: Rutyna Aleksandra , Galus Sabina

Identyfikatory

DOI

10.15199/65.2025.4.3

Warianty tytułu

EN

Chia seeds – characteristics and importance in food technology

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Salvia hispanica L. (Chia), czyli szałwia hiszpańska jest rośliną jednoroczną i rośnie w klimacie suchym lub półpustynnym. Nasiona chia są częścią ludzkiego pożywienia od około 5500 lat, a ich wartość odżywcza wynika z istotnej zawartości białka, błonnika pokarmowego i zdrowych lipidów. Większość ostatnich badań fitochemicznych nad szałwią hiszpańską skierowana jest głównie na jej nasiona oraz ich różnorodne zastosowanie. W pracy przedstawiono charakterystykę i wartość odżywczą nasion chia oraz zastosowanie w technologii żywności.

EN

Salvia hispanica L. (Chia), or Spanish sage, is an annual plant that grows in arid or semi-arid climates. Chia seeds have been part of the human diet for about 5,500 years, and their nutritional value results from their significant content of protein, dietary fiber, and healthy lipids. Most recent phytochemical studies on Spanish sage focus mainly on its seeds and their various uses. This paper presents the characteristics and nutritional value of chia seeds and their use in food technology.

Słowa kluczowe

PL

chia; szałwia hiszpańska; wartość odżywcza

EN

chia; spanish sage; nutritional value

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Spożywczy
• Rocznik: 2025
• Tom: T. 79, nr 4
• Strony: 46--49
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz.

Twórcy

autor

Rutyna Aleksandra

• Katedra Inżynierii Żywności i Organizacji Produkcji, Instytut Nauk o Żywności, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

autor

Galus Sabina

• Katedra Inżynierii Żywności i Organizacji Produkcji, Instytut Nauk o Żywności, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0000-0002-2352-5307

Bibliografia

• [1] Chiang J.H., D.S.M. Ong, F.S.K. Ng, X.Y. Hua, W.L.W. Tay, and C.J. Henry. 2021. Application of chia (Salvia hispanica) mucilage as an ingredient replacer in foods. Trends in Food Science & Technology, 115, 105-116
• [2] Dąbrowski G., M. Skrajd. 2015. Nasiona szałwii hiszpańskiej (Salvia hispanica L.) jako źródło składników wykazujących dobroczynny wpływ na ludzki organizm. Journal of Education, Health and Sport, 5(9), 337-350.
• [3] Decyzja Komisji 2009: Decyzja Komisji z dnia 13 października 2009 r. zezwalająca na wprowadzenie do obrotu nasion szałwii hiszpańskiej (Salvia hispanica) jako nowego składnika żywności zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 258/97 Parlamentu Europejskiego i Rady (notyfikowana jako dokument nr C (2009) 7645) (Dz.U. L 294 z 11.11.2009, p. 14-15)
• [4] Dick M., T.M.H. Costa, A. Gomaa, M. Subirade, A.D.O. Rios, and S.H. Flôres. 2015. Edible film production from chia seed mucilage: Effect of glycerol concentration on its physicochemical and mechanical properties. Carbohydrate Polymers, 130, 198-205.
• [5] Din Z., M. Alam, H. Ullah, D. Shi, B. Xu, H. Li, C. Xiao. 2021. Nutritional, phytochemical and therapeutic potential of chia seed (Salvia hispanica L.). A mini-review. Food Hydrocolloids for Health, 1, 100010.
• [6] Ekiert K., M. Dochniak. 2015. Superfoods – idealne uzupełnienie diety czy zbędny dodatek? Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 5 (4), 401-408.
• [7] Fan M., D. Luo, L.-Y. Peng, X.-N. Li, X.-D. Wu, X. Ji & Q.-S. Zhao. 2019. Neo-clerodane diterpenoids from aerial parts of Salvia hispanica L. and their cardioprotective effects. Phytochemistry, 166, 112065.
• [8] Feizi R., K.K.T. Goh, A.N. Mutukumira. 2021. Effect of chia seed mucilage as stabiliser in ice cream. International Dairy Journal, 120, 105087.
• [9] Ferreira D.M., M.A. Nunes, L.E. Santo, S. Machado, A.S.G. Costa, M. Álvarez-Ortí, J.E. Pardo, M.B.P.P. O liveira and R.C. Alves. 2023. Characterization of chia seeds, cold-pressed oil, and defatted cake: An ancient grain for modern food production. Molecules, 28, 723.
• [10] Grimes S.J., F. Capezzone, P.M. Nkebiwe & S. Graeff-Hönninger. 2020. Characterization and evaluation of salvia hispanica L. and salvia columbariae Benth. Varieties for their cultivation in southwestern Germany. Agronomy, 10(12), 2012.
• [11] Hernández-Pérez T., M.E. Valverde, D. Orona-Tamayo & O. Paredes-Lopez. 2020. Chia (Salvia hispanica): Nutraceutical properties and therapeutic applications. Proceedings, 53(1), 17.
• [12] Karbowska J., Z. Kochan. 2018. Szałwia hiszpańska (chia) jako bogate źródło kwasów wielonienasyconych n-3 o działaniu przeciwmiażdżycowym i kardioprotekcyjnym. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 72, 307-317.
• [13] Khodaman E., H. Barzegar, A. Jokar and H. Jooyandeh. 2022. Production and evaluation of physicochemical, mechanical and antimicrobial properties of chia (Salvia hispanica L.) mucilage-gelatin based edible films incorporated with chitosan nanoparticles. Journal of Food Measurement and Characterization, 16, 3547-3556
• [14] Knez Hrnčič M., M. Ivanovski, D. Cör & Ž. Knez. 2019. Chia seeds (Salvia hispanica L.): An overview-phytochemical profile, isolation methods, and application. Molecules, 25(1).
• [15] Kulczyński B., J. Kobus-Cisowska, M. Taczanowski, D. Kmiecik, A. Gramza-Michałowska. 2019. The chemical composition and nutritional value of chia seeds – current state of knowledge. Nutrients, 11, 1242.
• [16] Motyka S., H. Ekiert, A. Szopa. 2021. Skład chemiczny, aktywność biologiczna i zastosowanie nasion chia (Salviae hispanicae semen). Farmakognozja, 77 (11), 651-661.
• [17] Motyka S., K. Koc, H. Ekiert, E. Blicharska, K. Czarnek & A. Szopa. 2022. The current state of knowledge on Salvia hispanica and Salviae hispanicae semen (chia seeds). Molecules, 27, 1207.
• [18] Muñoz-Tébar N., M. Carmona, G. Ortiz de Elguea-Culebras, A. Molina and M.I. Berruga. 2022. Chia seed mucilage edible films with origanum vulgare and satureja montana essential oils: Characterization and antifungal properties. Membranes, 12, 213
• [19] Rauf M.A., M. Sharif, T. Naz, M. Razzak, F. Shahid, T. Aslam, R. Ali and T. Ahmad. 2024. Utilization of chia seed mucilage to reduce the fat contents in muffins. Journal of Survey in Fisheries Sciences 11, 56-61
• [20] Rozporządzenie 2015: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego I Rady (UE) 2015/2283 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie nowej żywności, zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 258/97 Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie Komisji (WE) nr 1852/2001 (OJ L 327, 11.12.2015, p. 1–22)
• [21] Rozporządzenie 2021: Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) 2021/668 z dnia 23 kwietnia 2021 r. zezwalające na zmianę w warunkach stosowania nasion szałwii hiszpańskiej (Salvia hispanica) jako nowej żywności zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2283 oraz zmieniające rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2017/2470 (Dz.U.UE.L.2021.141.3)