Ryzyko pogodowe w funkcjonowaniu przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych w Polsce

• Autorzy: Rak Janusz , Wartalska Katarzyna , Kaźmierczak Bartosz

Identyfikatory

DOI

10.36119/15.2021.1.4

Warianty tytułu

EN

Weather risk in the functioning of water-sewage companies in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne są podmiotami szczególnie wrażliwymi na wahania czynników pogodowych. Problem ten jest szczególnie istotny w obliczu postępujących zmian klimatu. W artykule przedstawiono dotychczasowy stan wiedzy o analizie i ocenie ryzyka pogodowego. Zaproponowano 3 nowe indeksy pogodowe dla systemów wodociągowych i kanalizacyjnych w Polsce, aby przedsiębiorstwa te mogły skutecznie przystąpić do zarządzania ryzykiem pogodowym: indeks opadów dobowych, indeks dób mroźnych i indeks dób bardzo ciepłych. Zweryfikowano również częstość ich występowania na podstawie danych z 19 stacji meteorologicznych z okresu 1970-2019. Wykazano, że analizowane indeksy pogodowe przekraczane były w przeszłości średnio raz na 6 lat. Szczególną uwagę należy zwrócić na indeks dób bardzo ciepłych, które występują stosunkowo najrzadziej, jednak można zauważyć wyraźny trend częstości ich występowania. Analiza wykazała również, że ocieplenie klimatu nie wpływa póki co na częstość osiągania indeksu dób mroźnych.

EN

Water and sewage companies are entities particularly sensitive to fluctuations in weather factors. This problem is particularly important in the face of progressive climate change. The article presents the current state of knowledge on the analysis and assessment of weather risk. Three new weather indexes for water supply and sewage systems in Poland were proposed so that these enterprises could effectively start managing the weather risk: daily precipitation index, frost day index, and hot day index. Their frequency was also verified based on data from 19 meteorological stations from the period 1970-2019. It has been shown that the analyzed weather indices were exceeded in the past once every 6 years, on average. Particular attention should be paid to very hot days and nights, which occur relatively rarely, but there is a clear trend in their frequency. The analysis also showed that global warming does not affect the frequency of reaching the frost day index.

Słowa kluczowe

PL

ryzyko pogodowe; zmiany klimatu; wodociągi; kanalizacja; indeksy pogodowe

EN

weather risk; climate change; water supply; sewage systems; weather indexes

• Wydawca: Ośrodek Informacji "Technika instalacyjna w budownictwie''
• Czasopismo: Instal
• Rocznik: 2021
• Tom: nr 1
• Strony: 39--42
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., rys.

Twórcy

autor

Rak Janusz

• Katedra Zaopatrzenia w Wodę i Odprowdzania Ścieków, Wydział Budownictwa, Inżynierii Środowiska i Architektury, Politechnika Rzeszowska

• https://orcid.org/0000-0001-7713-5841

autor

Wartalska Katarzyna

• Katedra Wodociągów i Kanalizacji, Wydział Inżynierii Środowiska, Politechnika Wrocławska

• https://orcid.org/0000-0002-5855-3607

autor

Kaźmierczak Bartosz

• Katedra Wodociągów i Kanalizacji, Wydział Inżynierii Środowiska, Politechnika Wrocławska

• https://orcid.org/0000-0003-4933-8451

Bibliografia

• [1] Michalak D. (2011). Derywaty pogodowe jako instrument efektywnego zarządzania ryzykiem pogodowym. Acta Innovations, (1), 41-47.
• [2] Preś J. (2014). Zarządzanie ryzykiem pogodowym. CeDeWu, Warszawa 2007, s. 17.
• [3] Blachowski D. (2011). Ryzyko pogodowe i pogodowe instrumenty pochodne w przedsiębiorstwach energetycznych. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, (38), 639-648.
• [4] Clemmons L.: Introduction to Weather Risk Management, [w:] Weather Risk Management. Markets, products and applications, red. E. Banks, Palgrave 2002, Nowy Jork, s. 3
• [5] Wieczorek-Kosmala M. (2020). Weather Risk Management in Energy Sector: The Polish Case. Energies, 13(4), 945.
• [6] Aaron Ray, Llewelyn Hughes, David M. Konisky, Charles Kaylor. Extreme weather exposure and support for climate change adaptation. Global Environmental Change, 2017, vol. 46, 104-113.
• [7] Guthrie G. Real options analysis of climate-change adaptation: investment flexibility and extreme weather events. Climatic Change 156, 231-253 (2019).
• [8] Campbell S. D., & Diebold F. X. (2005). Weather forecasting for weather derivatives. Journal of the American Statistical Association, 100(469), 6-16.
• [9] Alaton P., Djehiche B., & Stillberger D. (2002). On modelling and pricing weather derivatives. Applied mathematical finance, 9(1), 1-20.
• [10] Štulec I., Baković I, & Hruśka D. (2012, January). Weather risk management in energy sector. In 23rd International DAAAM Symposium Intelligent Manufacturing & Automation: Focus on Sustainability.
• [11] Czekaj Z. (2016). Derywaty pogodowe jako instrument zarządzania ryzykiem pogodowym. Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny, 78(1).
• [12] Liu X. (2006) Weather derivatives: a contemporary review and its application in China, Master Thesis, University of Nottingham
• [13] Brockett P. L., Wang M., Yang C. (2005) Weather derivatives and weather risk management, Risk Management and Insurance Review, Vol. 8, No. 1, pp. 127-139.
• [14] Burchard-Dziubińska M. (2016). Ryzyko pogodowe na rynku ubezpieczeń. Ekonomia XXI wieku, (12), 46-56.
• [15] Wartalska K., Kaźmierczak B., Nowakowska M., Kotowski A. Precipitation patterns for modeling land drainage in Poland Urban Water Journal, 2020, 17(4), pp. 333-343.
• [16] Pieniaszek A. Przepustowość istniejącego układu kanalizacyjnego a metody wyznaczania natężeń deszczy miarodajnych. Instal 2018, nr 2, 46-49.
• [17] Żywiec J., Piegdoń I., Tchórzewska-Cieślak B. Failure analysis of the water supply network in the aspect of climate changes on the example of the Central and Eastern Europe region. Sustainability (Switzerland), 2019, 11(24), 6886.
• [18] Kutyłowska M. Forecasting failure rate of water pipes. Water Science and Technology: Water Supply, 2019, 19(1), pp. 264-273.
• [19] Dawidowicz J., Czapczuk A., Piekarski J. The application of artificial neural networks in the assessment of pressure losses in water pipes in thee design of water distribution systems. Rocznik Ochrona Środowiska, 2018, 20, pp. 292-308.
• [20] Rak J., Tchórzewska-Cieślak B., Szpak D. Paradygmaty analizy ¡ oceny ryzyka w systemach wodociągowych. Instal 2019, nr 10, 47-51 DOI 10.36119/15.2019.1

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).