Śladami mazurskich staroobrzędowców

• Autorzy: Kozieł M.

Warianty tytułu

EN

Traces of Masurian Old Believers

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Represje i prześladowania wynikające z braku akceptacji dla reform liturgicznych patriarchy Nikona, wprowadzonych w rosyjskiej cerkwi prawosławnej w II poł. XVII w., skłoniły grupę tzw. staroobrzędowców – wyznawców „starej wiary” – do poszukania dla siebie nowego miejsca i do opuszczenia Rosji. Cześć z nich, pod koniec XVIII w. dotarła na Suwalszczyznę, skąd migrując dalej na zachód dotarła w I poł. XIX w. na Mazury (Prusy), gdzie osiedlili się, zakładając kilka (sąsiadujących) wiosek. Niemal 200-letnia obecność staroobrzędowców na tych ziemiach trwale zapisała się w krajobrazie i zakorzeniła w lokalnej tradycji. Unikalna architektura, osobliwe zwyczaje, obrzędy i wierzenia, a przede wszystkim religia to trzy elementy, które wyróżniają wioski zamieszkałe przez mazurskich starowierców od sąsiednich osad. Ta niezwykła odmienność może wkrótce ulec zapomnieniu, dlatego warto zwrócić uwagę na inicjatywy i przedsięwzięcia podejmowane przez lokalną społeczność, władze samorządowe i organizacje pozarządowe, które mają na celu ochronę ginącej kultury staroobrzędowców.

EN

Repression and persecution resulting from the rejection of the liturgical reforms of Patriarch Nikon introduced in the Russian Orthodox Church in the second half of XVII century, led a group of so-called Old Believers – the followers of the "old faith" – to seek for another place and to leave Russia. Some of them, at the end of the XVIII century came to Suwalki Region, where migrating further west came in the first half of XIX century to Masuria (Prussia), where they settled, founding some (neighboring) villages. Nearly 200-year presence of the Old Believers in these lands permanently changed the landscape and local tradition. Unique architecture, quaint customs, rituals and beliefs, and most of all religion, are the three elements that distinguish the Masurian village inhabited by Old Believers from neighboring settlements. This remarkable difference may soon be forgotten, so the attention should be paid to the initiatives and projects undertaken by the local community, local authorities and non-governmental organizations, which are designed to protect the dying culture of Old Believers.

Słowa kluczowe

PL

staroobrzędowcy; prawosławie; dziedzictwo kulturowe; Mazury

EN

Old Believers; Orthodox; cultural heritage; Masuria

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2013
• Tom: nr 19
• Strony: 150--160
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., ryc., fot.

Twórcy

autor

Kozieł M.

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, Lublin, Polska

Bibliografia

• Grek-Pabisowa I., 1999: Staroobrzędowcy: szkice z historii, języka, obyczajów; wybór prac z okazji 45-lecia pracy naukowej. Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
• Iwaniec E., 1977: Z dziejów staroobrzędowców na ziemiach polskich XVII-XX w., Prace Białostockiego Towarzystwa Naukowego, 23, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Jaroszewicz-Pieresławcew Z., 1995: Starowiercy w Polsce i ich księgi, Rozprawy i Materiały Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 145, Olsztyn.
• Kurcz Z., 1997: Mniejszości narodowe w Polsce. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce. Informator. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa, 2003.
• Olczak Z., 2009: Staroobrzędowcy. Przegląd Powszechny, 126 (11): 53-62.
• Plan odnowy miejscowości Wojnowo, 2007. Dokument elektroniczny. Tryb dostępu: http://www.bip.ruciane-nida.pl/zalaczniki/prawo/080306074525.pdf, stan z dn. 16.07.2012.
• Mikołuszko W., 2007: W drodze do nieba. National Geographic, 1: 2-21.
• Snarski K., 2007: Stereotypowy i rzeczywisty wizerunek polskiego staroobrzędowca. Rocznik Augustowsko-Suwalski, 7: 101-108.
• Wańkowicz M., 1988: Na tropach smętka, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Worobiec, K.A., 2008: Starowierski Park Kulturowy [w:] Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich. Krajobraz kulturowy Warmii i Mazur (red.): St. Archemczyk Rozprawy i Materiały Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 244, Olsztyn: 106-119.