Zagrożenia tąpaniami w polskim górnictwie w latach 1980-2015

• Autorzy: Rawicki Z. , Stępień A. , Rożek E. , Błaszczyk A.

Warianty tytułu

EN

The rock burst hazard in Polish mining industry between 1980 and 2015

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zagrożenie tąpaniami należy od wielu lat do najniebezpieczniejszych zagrożeń naturalnych, występujących w polskim górnictwie. Wielkość tego zagrożenia uzależniona jest od warunków prowadzenia działalności górniczej - zarówno naturalnych, jak głębokość zalegania złoża czy występowanie zaburzeń geologicznych, a także górniczych - wynikających z dokonanej wcześniej eksploatacji, zastosowanej technologii lub koordynacji robót. W latach 2014-2015 zagrożenie tąpaniami występowało w 22 z 30 czynnych kopalń węgla kamiennego oraz we wszystkich trzech kopalniach rud miedzi, a wspomnieć należy również o aktywności sejsmicznej generowanej odkrywkową eksploatacją węgla brunatnego. O tym, że jest to nadal zagrożenie realne, świadczy występowanie w latach 2013 - 2015 tąpnięć, w wyniku których pracownicy zatrudnieni pod ziemią ulegli wypadkom, w tym śmiertelnym. W artykule przedstawiono dane statystyczne dotyczące rejestrowanych w latach 1980-2015 wysokoenergetycznych zjawisk sejsmicznych, zaistniałych tąpnięć oraz towarzyszących im wypadków, w korespondencji z uzyskanym wydobyciem. Omówiono wykorzystywane w podziemnych zakładach górniczych metody oceny stanu zagrożenia tąpaniami, jak również stosowane środki profilaktyki aktywnej i pasywnej, obejmującej już fazę projektowania eksploatacji górniczej lub poprzez działania organizacyjne stosowane w fazie prowadzenia eksploatacji. Integralną część artykułu stanowi opis niektórych działań organów nadzoru górniczego w celu ograniczenia zagrożenia tąpaniami w zakładach górniczych. Przedstawiono wnioski zespołu doradczo-opiniodawczego powołanego przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego do analizy niektórych zagadnień związanych ze wstrząsem o energii 4x109 J i tąpnięciem, zaistniałym w dniu 18 kwietnia 2015 r. w KHW S.A. KWK „Wujek" w Katowicach Ruch „Śląsk". We wnioskach artykułu przedstawiono podstawowe kierunki działań zmierzających do dalszej poprawy w zakresie rozpoznania i zwalczania zagrożenia tąpaniami w przyszłości.

EN

For many years rock burst hazard has been among the most dangerous natural hazards encountered in Polish mining industry. This hazard's size depends on the conditions in which mining operations take place - may they be natural, like the deposit's depth or existing geological fault, or mining-related - resulting from previous extraction, technology used or the coordination of works. In 2014 rock burst hazard occurred in 22 out of 30 active hard coal mines and in all three copper ore mines. The fact that this is still a real threat is evidenced by the rock bursts that occurred between 2013 and 2015 and resulted in accidents, including fatal ones among underground workers. This paper presents statistical data of high-energy seismic tremors, rock bursts and accidents accompanying them in relation to the level of extraction recorded between 1980 and 2015. It discusses the methods for assessing rock burst hazard used in underground mines as well as active and passive preventive measures applied either in the design phase of mining operations, or used as organizational actions in the extraction phase. An integral part of the paper is the description of some of the mining supervision authorities' actions that have been taken in order to reduce the risk of rock burst hazard in mines. Furthermore, it presents the conclusions of the advisory-consultative panel appointed by the President of the State Mining Authority to examine certain issues related to the high-energy tremor of 4x109 J magnitude and the rock burst which occurred on 18 April 2015 in KHW SA „Wujek" hard coal mine in Katowice. This paper concludes with the description of the basic lines of action to be taken for further improvement of the identification of and prevention from rock burst hazard in the future.

Słowa kluczowe

PL

tąpania; wstrząs; profilaktyka; nadzór górniczy

EN

rock burst; tremor; prevention; mining supervision

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2016
• Tom: T. 72, nr 4
• Strony: 38--47
• Opis fizyczny: Bibliogr. 5 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Rawicki Z.

• Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach

autor

Stępień A.

• Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach

autor

Rożek E.

• Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach

autor

Błaszczyk A.

• Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach

Bibliografia

• 1. Lipiński A.: Prawo geologiczne i górnicze. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, seria: Skrypty Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1996.
• 2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych (Dz. U. Nr 139, poz. 1169, z późn. zm.).
• 3. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 czerwca 2002 r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych (Dz. U. Nr 94, poz. 841 z późn. zm.).
• 4. Sprawozdanie Zespołu doradczo-opiniodawczego powołanego zarządzeniem nr 19 Prezesa WUG z dnia 30.04.2015 r. w celu dokonania analizy niektórych zagadnień związanych ze wstrząsem wysokoenergetycznym, zaistniałym w dniu 18 kwietnia 2015 r. w Katowickim Holdingu Węglowym S.A. KWK „Wujek" w Katowicach Ruch „Śląsk", Katowice 2015.
• 5. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2015 r., poz. 196 z późn. zm.).