Cykloheksyloamina : dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

• Autorzy: Sapota A. , Ligocka D.

Warianty tytułu

EN

Cyclohexylamine

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cykloheksyloamina (CHA) jest cieczą dobrze mieszającą się z wodą i z większością rozpuszczalników organicznych. Jest stosowana głównie jako surowiec do syntezy oraz w obiegach ciepłowniczych jako inhibitor korozji. Do Polski jest importowana głównie jako półprodukt w syntezie leków w zakładach „Polfa" w Starogardzie Gdańskim oraz w Dolnośląskich Zakładach Chemicznych „Organika" w Żarowie. Cykloheksyloamina działa silnie drażniąco na drogi oddechowe, oczy i skórę. W doświadczeniu podchronicznym i chronicznym związek ten podawany w postaci chlorowodorku lub siarczanu wykazuje słabe działanie układowe. Nie stwierdzono jego działania mutagennego, teratogennego i embriotoksycznego. CHA w badaniach na zwierzętach doświadczalnych nie wykazuje działania kancerogennego. Za podstawę proponowanej wartości NDS przyjęto następujące dane: podczas narażenia pracowników na działania CHA o stężeniu od 16 do 40 mg/m3 nie zaobserwowano żadnych objawów działania związku najmniejsza wartość stężenia CHA w powietrzu, przy której u myszy nastąpiło obniżenie częstości oddechu o połowę (RD5U), wynosi 210 mg/m3. Stężenie to można przyjąć za wartość LOAEL. Zgodnie z zasadą przyjętą dla związków działających drażniąco, współczynnik bez¬pieczeństwa wynosi 5 (6). Jeżeli wartość LOAEL (210 mg/m3) podzielimy przez współczynnik 5 uzyskamy wartość około 40 mg/m3. Jest to górna wartość stężenia CHA w powietrzu (również 40 mg/m3), przy której u badanych pracowników nie zaobserwowano żadnych objawów działania (NOEL). Wartość ta powinna zabezpieczyć pracowników przed drażniącym działaniem CHA. Powyższa propozycja jest obarczona dużą dozą niepewności, ze względu na brak danych dotyczących toksyczności podchronicznej po inhalacyjnym narażeniu zwierząt doświadczalnych oraz danych epidemiologicznych. Proponuje się także ustalenie wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) na poziomie dwukrotnie przewyższającym wartość NDS. Biorąc pod uwagą fakt, że CHA wchłania się w znaczącym stopniu przez skórę, wartość NDS należy opatrzyć literami Sk (substancja wchłania się przez skórę).

EN

Cyclohexylamine is a liquid with a strong, fishy, amine odour. It is used as a corrosion inhibitor in boiler feed water and has important applications as an intermediate in chemical synthesis. It is also used in the manufacture of insecticides, plasticizers, drycleaning soaps, rubber chemicals, dyestuffs, and gaś absorbents. Cyclohexylamine is a strong irritatant to the eyes, skin and respiratory system. In animals,acute and subacute exposure to cyclohesylamine produces weight loss and development of some unspecified pathologies. The International Agency for Research on Cancer (IARC) classifles cyclohexylamine (listed as cyclamate) as a Group 3 carcinogen, "not classifiable asits carcinogenicity to humans," since the evidence that cancer risk is increased among theusers of artificial sweeteners is inconsistent. IARC also states that the cvidence forcarcinogenicity to animals is limited. -In view of the pronounced toxic and irritant effccts of cyclohexylamine, the concentration of 210 mg/m3 was adopted as the LOAEL (lowest observed adyerse effcct level) value. In setting the MAC value the safety factor 5, for irritant chemicals, was adopted. Accordingly, the MAC of 40 mg/m3 and MAC-STEL of 80 mg/m3 were recommended for cyclohexylamine with the following notations: C, Ft and Sk.

Słowa kluczowe

PL

cykloheksyloamina; narażenie zawodowe; wartość NDS; toksykokinetyka

EN

cycloheksylamine; occupational exposure; MAC values; toxycokinetics

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2000
• Tom: Nr 1 (23)
• Strony: 101--114
• Opis fizyczny: Bibliogr. 37 poz., tab.

Twórcy

autor

Sapota A.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof, dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

autor

Ligocka D.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof, dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

Bibliografia

• 1. Brewen J.G., Pearson F.C., Jones KP.: Nature (New Biol.) 1971, 230, 15. (cyt. za 35).
• 2. Buselmaier W., Röhrbrunn G., Popping P.: Biol. Zbl. 1972, 91, 311 (cyt. za 35).
• 3. Calandra J.C.: Two-year chronic oral toxicity of cyklohexylamine. Sulfate - beagle dogs 1969, Report IBT No. J 5234, 26.8.1969, Induatrial Bio Test Laboratories, Inc., Northbrook, Iii. 60062, USA (cyt. za 35).
• 4. Cheminfo. Canadian Centre for Occupational Health and Safety 1993.
• 5. Cattanach B.M., Pollard C.E.: Mutat. Res. 1971, 12, 472 (cyt. za 35).
• 6. Czerczak S. i in.: Ogólne zasady wyprowadzania zalecanych limitów ekspozycji na substancje chemiczne o działaniu progowym. W: Metodologia ustalania zawodowych i środowiskowych normatywów higienicznych. Medycyna Pracy 1994 XLV, 3, supl. 2, 4 1-46.
• 7. Documentation of the threshold limit values and biological exposure indices. 5th ed. Cincinnati, Ohio, ACGIH Inc. 1986, 5, 161-162.
• 8. Ganaire F. i in.: Sensory and pulmonary irritation of aliphatic amines in mice: a structure-activity relationship study. Journal of Applied Toxicology. 1993, 13(2), 129-135 (cyt. za 4).
• 9. Gaut I.F. i in.: Food Cosmet. Toxicol. 1976, 14, 255 (cyt. za 35).
• 10. Gaut I.F. i in.: Food Cosmet. Toxicol. 1974, 12, 609 (cyt. za 35).
• 11. Gondry E.: J. Europ. Toxicol. 1972,5,227 (cyt. za 35).
• 12. Green S., Palmer K.A., Legator M.S.: Food Cosmet. Toxicol. 1970, 8, 617 (cyt. za 35).
• 13. Green S., Palmer K.A., Legator M.S.: Food Cosmet. Toxicol. 1972, 10, 29 (cyt. za 35).
• 14. Hardy J. i in.: Food Cosmet. Toxicol. 1976, 14, 269 (cyt. za 35).
• 15. Hills B., Lushniak B., Sinks T.: Workplace exposures to the corrosion-inhibiting chemicals from a stream humidification system. Appl. Occup. Environ. Hyg. 1990, 5 (10), 672-673.
• 16. HSDB. Hazardous Substances Date Bank. Bethesde, National Library of Medicine, 1994.
• 17. Industrial hygiene and toxicology. [Red.] Patty F.A. 3-th ed., vol. 2. John Wiley and Sons 1981, 3135, 3169-3173.
• 18. James R.W., Heywood R., Crook D.: Testicular responses of rats and dogs to cyklohexylamine overdosage. Fd. Cosmet. Toxicol. 1981, 19, 291-296.
• 19. Knap A.G., Kramers P.G., Sobels F.H.: Mutat. Res. 1973, 21, 342 (cyt. za 35).
• 20. Kroes R. i in.: Toxicology. 1977, 8, 285 (cyt. za 35).
• 21. L D., Machemer L.: Toxicology. 19”74, 2, 231 (cyt. za 35).
• 22. L D., Machemer L.: Humangenetik. 1975, 26, 199 (cyt. za 35).
• 23. Machemer L., Lorke D.: Mutat. Res. 1975, 29, 209 (cyt. za 35).
• 24. Mallette F.S., von Haam E.: Studies on the toxicity and skin effects of compounds used in the rubber and plastics industries. Arch. Ind. Hyg. Occup. Med. 1952,5(4)311-317.
• 25. Mason P.L., Thompson G.R.: Toxicology 1977, 8, 143 (cyt. za 35).
• 26. Occupational exposure limits for airborne toxic substances. 3th ed. Geneva, International Labour Office 1991.
• 27. Oser B.L. i in.: Toxicology. 1976, 6, 47 (cyt. za 35).
• 28. Petersen K W., Legator M.S., Figge F.H.J.: Mutat. Res. 1972, 44, 126 (cyt. za 35).
• 29. Petersen KW. i in.: Anat. Rec. 19”70, 166, 362 (cyt. za 35).
• 30. Pliss G.B.: Vop. Onkol. 1958, 3(6), 659 (cyt. za 35).
• 31. Price J.M. i in.: Science 1970, 167, 1131 (cyt. za 35).
• 32. Roudabush R.L.: Personal communication to TLV Committee 1971 (cyt. za 7).
• 33. Schmähl D.: Arzeneimittel-Forsch. 1973, 23, 1466 (cyt. za 35).
• 34. Stoltz D.R. i in.: Science. 1970, 16”7, 1501 (cyt. za 35).
• 35. Toxikologisch-arbeitsmedizinisch Begründung von MAK-Werten. Weinheim, Verlag-Chemie GmbH 1984.
• 36. Wartrous R.M., Schutz H.N.: Ind. Med. Surg. 1950, 19, 137 (cyt. za 7).
• 37. Vogel E., Chandler J.L.R.: Experientia (Basel). 1970, 30, 621 (cyt. za 35).