Regulacje prawne dotyczące genezy i kształtowania się statusu służb pożarnictwa oraz ochrony przeciwpożarowej na ziemiach polskich na przestrzeni XIV–XIX w.

• Autorzy: Witczak Damian

Warianty tytułu

EN

Legal regulations concerning the genesis and development of fire Service and Fire safety in Poland over the 14–19 centuries

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Autor podejmuje próbę dokonania analizy kształtowania się statusu jednostek pożarniczych, jak również organizowania ochrony przeciwpożarowej na ziemiach polskich na przestrzeni XIV–XIX w. W pracy ujęto także zagadnienia organizacji ochrony przeciwpożarowej poprzez analizę aktów prawnych. Warto wskazać, że w przedmiotowej tematyce brak jest kompleksowych, zarówno ogólnych, jak i regionalnych, badań z tejże dziedziny. Podejmując jednak próbę przybliżenia statusu organizacji pożarniczych na ziemiach polskich w tak obszernym okresie, warto oprzeć się na dostępnych źródłach bibliograficznych, monografiach, zapiskach muzealnych, zakonnych, a także specjalistycznej prasie traktującej o bezpieczeństwie pożarowym. Zaznaczyć należy, iż działania związane z gaszeniem pożarów były rożnie nazywane na przestrzeni lat. Były to m.in.: akcje ratownicze, akcje ratunkowe, działania ratownicze czy też działania ratowniczo-gaśnicze. Wynikało to z braku legalnej definicji tych pojęć. W artykule szczególną uwagę poświęcono reformie ochrony przeciwpożarowej proponowanej przez Andrzeja Frycza Modrzewskiego.

EN

The author tries to analyze the development of the status of fire units and fire safety in Poland over the 14‒19 century. The paper describes the problems of establishing the fire protection by analyzing the legal acts concerning it. It is worth seeing that there is a lack of complex, both general and regional research in this field. When taking a closer look at the fire organizations operating in Poland in such an extensive range, it is worth relying on the available bibliographic sources, monographs, museum and monastic notes as well as specialist literature about fire safety. It should be noted that fire fighting activities were named differently over the years. They were called, among others, rescue operations, saving operations or rescue and firefighting activities. It resulted from the lack of legal definition of these terms. The article focuses on the reform of fire protection proposed by Andrzej Frycz Modrzewski.

Słowa kluczowe

PL

straż; pożar; ogień; Modrzewski Andrzej Frycz; rozbiory Polski

EN

fire service; fire; blaze; Modrzewski Andrzej Frycz; partitions of Poland

• Wydawca: Szkoła Główna Służby Pożarniczej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe SGSP / Szkoła Główna Służby Pożarniczej
• Rocznik: 2019
• Tom: Nr 72 (tom 4)
• Strony: 79--94
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz.

Twórcy

autor

Witczak Damian

• Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej

Bibliografia

• [1] Burzyński E., Radwański Z., Cykl I Ogólny. Organizacja i zakres działalności ochrony przeciwpożarowej. Dzieje ochrony przeciwpożarowej w Polsce, Warszawa 1964.
• [2] Szaflik J.R., Z dziejów Ochotniczych Straży Pożarnych, „Zeszyty Historyczne Ochotniczych Straży Pożarnych” 1985, Warszawa.
• [3] Boguszewski J., Dzieje pożarnictwa Polskiego. Materiał na prawach rękopisu, Centralne Muzeum Pożarnictwa.
• [4] Popis J., Historia Pożarnictwa w Polsce [w:] Boshytskyi Y., Durkech B., Piwowarski J., Schelle K. (red.), Kultura Bezpieczeństwa. Nauka – Praktyka – Refleksje, „Security Forum Wydanie Specjalne” 2013, nr 14, Kraków.
• [5] Wysznacki K., Bezpieczeństwo ogniowe w Polsce, współczesne zabudowanie Polski: palność, stan obrony przeciwpożarowej i środki skutecznego zwalczania klęski ogniowej, Warszawa 1924.
• [6] Prokopp M.I., Historja bezpieczeństwa ogniowego w Królestwie Polskim w latach 1831–1855, Warszawa 1934.
• [7] Turska H., Wybrane zagadnienia z dziejów ochrony przeciwpożarowej w Polsce, Warszawa 1985.
• [8] Chełchowski K., Pożary w Królestwie Polskiem, Warszawa 1912.
• [9] Chmiel A., Obrona ogniowa w Krakowie przed stu laty [w:] Jubileuszowa księga pamiątkowa Krakowskich Straży Ogniowych 1865–1925, 1873–1925, Kraków 1925.
• [10] Zaleski Z., Walka z pożarami w Poznaniu. 50 lat pracy Zawodowej Straży Pożarnej w Poznaniu 1877–1927, Poznań 1928.
• [11] W. Pilawski, Chronologia powstawania Ochotniczych Straży na ziemiach polskich w latach 1845–1890: OSP ponad stuletnie, Warszawa 1998.
• [12] Zasada Z. J., Straż pożarna królewskiego miasta, 100 lat Ochotniczej Straży Pożarnej w Kowalu (1902‒2002), Kowal 2002.
• [13] Giedroyć F., Porządki ogniowe w Warszawie do roku 1836, Warszawa 1912.
• [14] Olejnik T., Andrzej Frycz Modrzewski – prekursor polskiego pożarnictwa, PP 1985, nr 7.
• [15] Olejnik T., Towarzystwa Ochotniczych Straży Ogniowych w Królestwie Polskim, Warszawa 1996.
• [16] Modrzewski A.F., O poprawie Rzeczypospolitej, Warszawa 1953.
• [17] Chuchla A., Ochrona przeciwpożarowa na ziemiach polskich zaboru austriackiego. Ujęcie prawno-administracyjne, Rzeszów 2014.
• [18] Pilawski W., Polska prasa pożarnicza 1882–2002, Warszawa 2002.
• [19] Doerman A. (red.), Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych w Krakowie 1861–1911. Księga Pamiątkowa półwiekowej działalności, Kraków 1911.
• [20] Olejnik T., Strażackie związki pożarnicze w Królestwie Polskim [w:] Muzealny Rocznik Pożarniczy 1990, t. 1, Warszawa–Łódź 1990.
• [21] Olejnik T., Rozwój organizacyjny stowarzyszeń ochotniczych straży pożarnych w Łódzkim Okręgu Przemysłowym w latach 1874–1911, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1979, z. 43.
• [22] Olejnik T., Rozwój wiejskich stowarzyszeń ochotniczych straży ogniowych w Królestwie Polskim (do 1914 roku), Rocznik Łódzki 1986.
• [23] Boss E., Dzieje Warszawskiej Straży Ogniowej (1836–1936), Warszawa 1937.
• [24] Olejnik T., Towarzystwa Ochotniczych Straży Ogniowych w Królestwie Polskim, Warszawa 1996.
• [25] Pilawski W., Polska prasa pożarnicza 1882‒2002, Warszawa 2002.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).