Możliwości optymalizacji procesów wytwarzania trudnopalnych wyrobów tekstylnych

• Autorzy: Machnowski Waldemar

Warianty tytułu

EN

Flame retardant textiles - possibilities of optimizing the manufacturing processes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zagrożenia pożarowe powodowane przez wyroby tekstylne, zarówno w odległych okresach historycznych, jak i obecnie, wynikają z szerokiego zakresu ich stosowania oraz łatwopalności wszystkich powszechnie wykorzystywanych włókien. W artykule dokonano przeglądu środków chemicznych stosowanych do przeciwpalnego wykończania wyrobów z włókien naturalnych (bawełny, wełny) oraz włókien chemicznych. Badania wykazały, że niektóre środki, stosowane powszechnie przed kilkoma laty do przeciwpalnego wykończania wyrobów tekstylnych (np. związki zawierające brom), stanowią zagrożenia zdrowotne dla użytkowników tych wyrobów oraz dla środowiska naturalnego. Przedstawione zostały możliwości zastąpienia halogenowych związków przeciwpalnych, np. przez stosowanie klasycznych fosforoorganicznych środków przeciwpalnych domieszkowanych nano-dodatkami (montmorylonit, nanorurki węglowe). Omówione zostały najważniejsze parametry charakteryzujące właściwości palne wyrobów tekstylnych - zapalność, prędkość rozprzestrzeniania płomienia, emisja substancji toksycznych, wydzielanie ciepła i dymu. Przeanalizowano dwa główne czynniki wpływające na palność wyrobów włókienniczych, tj. właściwości termiczne włókien i parametry strukturalne tkanin. Dokonując tej analizy, szczególną uwagę zwrócono na zachowanie się wyrobów dwuskładnikowych z włókien celulozowych i termoplastycznych (np. poliester/bawełna, poliamid/bawełna) podczas badania ich zapalności i rozprzestrzeniania płomienia.

EN

The high fire hazards posed by textile products, both in historical times and to the present day, are a consequence of a wide range of their applications in many sectors and a highly flammability of commonly used fibers. The flame retardant chemicals for reduce the flammability of the natural (cotton, wool) and man-made textile fibres are briefly reviewed.It is now known that some flame retardants (e.g. bromine containing substances) are unsafe for humans and the environment. The possibility of replacing tbese halogen-based systems with new methods, e.g. the association of nano-dimensional materiols, such as Montmorillonite, CNT, with conventional phosphorus-based flame retardants have been described. The most essential parameters which defined the flammability performance of textiles - easy of ignition, rate of spread of flame, toxic substances emission, heat and smoke release - have also been discussed. Two main factors affecting the burning behaviour of textiles (fibers thermal properties and fabrics structural parameters) have been analyzed too. In carrying out this anaiysis, particular attention was given to common type of fabric from blends of cellulosic and thermoplastic fibres (e.g. PET/cotton, Nylon/cotton) in terms of the ignition and flame spread properties.

Słowa kluczowe

PL

trudnozapalny wyrób włókienniczy; optymalizacja; proces wytwarzania

EN

flame retardant textiles; optimization; manufacturing processes

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przegląd Włókienniczy - Włókno, Odzież, Skóra
• Rocznik: 2019
• Tom: nr 4
• Strony: 24--31
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Machnowski Waldemar

• Katedra Materiałoznawstwa, Towaroznawstwa i Metrologii Włókienniczej Politechniki Łódzkiej

Bibliografia

• [1] https://www.history.com/this-day-in-history/theater-fire-kills-hundreds- in-vienna (dostęp w dniu 16.08.2018 r.).
• [2] Troitzsch J. H. 2016. "Fires, statistics, ignition sources, and passive fire protection measures". Journal of Fire Sciences 34, 171-198.
• [3] Adair P. 2000. "Flammability Issues for Home Furnishing Textiles in the United States,". Inernational Man-Made Fibres Congress, 13-15 September 2000, Dornbirn.
• [4] https://www.gov.uk/government/statistics/firestatistics-2012 (dostęp w dniu 2.08.2018 r.).
• [5] Dane statystyczne KG PSP (www.kgpsp.gov.pl, dostęp w dniu 10.08.2018 r.).
• [6] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie środków ochrony indywidualnej oraz uchylenia dyrektywy Rady 89/686/EWG.
• [7] PN-EN 469:2014 Odzież ochronna dla strażaków - Wymagania użytkowe dotyczące odzieży ochronnej przeznaczonej do akcji przeciwpożarowej.
• [8] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz.690 z dnia 15.06.2002 r. z późn. zm.).
• [9] https://www.imperiumromanum.edu.pl/wojsko (dostęp w dniu 23.07.2018 r.).
• [10] Downs A. J. 1993. Chemistry of Aluminum, Gallium, Indium and Thallium. Londyn: Blackie Academic & Professional.
• [11] Sabbatini Niccolo. "Praktyka budowania scen i machin teatralnych" (ebook). Słowo/obraz terytoria, ISBN: 9788374533553.
• [12. Gunther R. T. 1925. Early Science in Oxford. Oxford: The Philosophical Society.
• [13] Seymour R.1987. History af Polymeric Composites. Utrecht: VNU Science Press.
• [14] LeBlanc R. B. 2001. "The history of flammability and flame resistance of textiles". AATCC Review 2, 27-31.
• [15] Toxicological Risks of Selected Flame-Retardant Chemicals. 1999. Washington: National Research Council, National Academy Press.
• [16] Horrocks A. R. 2011. "Flame retardant challenges for textiles and fibres: New chemistry versus innovatory solutions". Polymer Degradation and Stability 96, 377-392.
• [17] https://www.oeko-tex.com/media/init_data/downloads (dostęp w dniu 11.08.2018 r.)
• [18] TSCA Work Plan for Chemical Assessments. U.S. Environmental Protection Agency, Office of Pollution Prevention and Toxics, October 2014.
• [19] Urbańczyk G. 2002. Fizyka Włókna. Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej.
• [20] Jackiewicz-Kozanecka L. 1985. Chemiczne podstawy apretur szlachetnych. Warszawa: WNT.
• [21] Handbook of fire resistant textiles pod red. F. S. Kilinc. Woodhead Publishing Limited, 2013.
• [22] Advances in fire retardant materials pod red. A. R. Horrocks and D. Price, Woodhead Publishing Limited, 2008.
• [23] Benisek L. 1971. "Use of titanium complexes to improve natural flame retardancy of wool". Journal of the Society of Dyers and Colourists 87, 277-278.
• [24] Giraud S. 2002. "Microencapsulation of phosphate application to flame retarder coated cotton". Polymer Degradation and Stability 77, 285-297.
• [25] Reti C. i inni 2009. "Intumescent Biobased-Polylactide Films to Flame Retard Nonwovens". Journal of Engineered Fibers and Fabrics 4, 33-39.
• [26] Modern Polymeric Materials for Environmental Applications pod red. K. Pielichowskiego. Kraków: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne TEZA, 2013.
• [27] Fangrat J., W. Machnowski. 2003. "Włókiennicze wyroby wyposażenia wnętrz a bezpieczeństwo pożarowe budynków". Przegląd Włókienniczy nr 10, 16-18.
• [28] Fangrat J., W. Machnowski. 2004. "Normalizacja metod badania palności włókienniczych wyrobów wyposażenia wnętrz". Normalizacja 7, 13-17.
• [29] Machnowski W. 2011. "Wpływ składu surowcowego i struktury włókienniczych wyrobów wyposażenia wnętrz na ich właściwości palne". Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Służby Pożarniczej 42, 141-156.
• [30] Florjańczyk Z., S. Pęczek. 1998. Chemia Polimerów, tom III. Polimery naturalne i polimery o specjalnych właściwościach. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.
• [31] Janowska G., W. Przygodzki, A. Włochowicz. 2007. Palność polimerów i materiałów polimerowych. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne