Morfodynamika i tempo erozji klifu w Trzęsaczu (1997–2017)

• Autorzy: Łabuz T. A.

Identyfikatory

DOI

10.12657/landfana-034-003

Warianty tytułu

EN

Morphodynamics and rate of cliff erosion in Trzęsacz (1997–2017)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na podstawie pomiarów morfologicznych klifu i plaży oraz dokumentacji fotograficznej ustalono współczesne tempo erozji klifu w miejscowości Trzęsacz w latach 1997-2017. Zarejestrowane zmiany geodynamiczne klifu powiązano z cyklicznymi czynnikami sprawczymi: spiętrzeniami sztormowymi i opadami deszczu. Ponadto przedstawiono historyczne zmiany morfodynamiczne klifu i niszczenia kościoła w oparciu o dostępne publikacje, mapy i fotografie. Od 2003 r. ruinę chroni ścianka szczelna z gabionów – klif w tym miejscu jest nieaktywny. Od 2010 r. podnóże klifu Wybrzeża Trzebiatowskiego od Niechorza do Trzęsacza osłonięte jest opaską, to zatrzymało znaczną erozję rejestrowaną na całym odcinku do 2009 r. Ustalono, że zabieg ten nie chroni przed cofaniem krawędzi klifu, wynoszącym do 0,1 m a–1 tuż przy ruinie kościoła. Na ostatnim 200-stu metrowym odcinku bez opaski średnie tempo cofania krawędzi wynosi 0,4 m a–1.

EN

In the article it has been presented historical and present morphodynamic change the of the morainic cliff in the region of Trzęsacz on the west Polish Baltic coast. Historical cliff and church erosion have been described basing on available publications, maps and photographs. On the basis of field morphological measurements, current rate of cliff erosion was determined for period 1997–2017. The recorded geodynamical cliff changes of the have been related to the periodic impact factors: storm surges and precipitation. Since 2003, the ruin has been protected by a wall made of gabions – the cliff is inactive. Since 2010, the foot of the cliff of the Trzebiatów Highland from Niechorze to Trzęsacz is shielded with a rocky band. This protection has stopped significant cliff erosion recorded until 2009. It was found that this treatment does not protect against the cliff edge retreat, that is up to 0.1 m per year near the church ruin. Along the last 200 m long cliff section without band, the average cliff edge retreat is 0.4 m annually.

Słowa kluczowe

PL

morenowe wybrzeże klifowe; osuwisko; tempo erozji klifu; spiętrzenia sztormowe; opady; Wybrzeże Trzebiatowskie

EN

moraine cliff shore; landslide; cliff erosion rate; storm surges; precipitation; Trzebiatów highland shore

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 34
• Strony: 29--50
• Opis fizyczny: Bibliogr. 48 poz., rys.

Twórcy

autor

Łabuz T. A.

• Instytut Nauk o Morzu, Uniwersytet Szczeciński

Bibliografia

• Bohdziewicz L., 1963. Przegląd budowy geologicznej i typów polskich wybrzeży. W: A.Mielczarski (red.), Materiały do monografii polskiego brzegu morskiego, 5. Geologia i zagadnienia pokrewne, IBW PAN, Gdańsk–Poznań: 10–41.
• Boniecka H. (red.), 2013. Monitoring i badania dotyczące aktualnego stanu brzegu morskiego – ocena skuteczności systemów ochrony brzegu morskiego zrealizowanych w okresie obowiązywania wieloletniego: Programu ochrony brzegów morskich, IBW PAN, Gdańsk: 1–250.
• Dobracka E., Dobracki R., 1995. Geology and geodynamic of the cliff coast between Niechorze-Trzęsacz. W: K.Rotnicki (red.), Polish coast: past, present, future. Journal of Coastal Research Special Issue 22: 283–285.
• Dobracka E., Ruszała M., 1988. Charakterystyka geologiczna i geomorfologiczna strefy przymorskiej na odcinku Międzyzdroje–Trzęsacz–Niechorze. Prace Naukowe Pomorsko-Szczecińskie 378: 17–52.
• Dobracki R., 1995. Geology and geodynamic of the cliff coast between Niechorze-Trzęsacz. W: K.Rotnicki (red.), Polish coast: past, present, future, Journal of Coastal Research Special Issue 22: 283–285.
• Dobracki R., 1999. Rozwój brzegu i geologia klifu okolic Trzęsacza. W: R.K.Borówka, Z.Młynarczyk, A.Wojciechowski (red.), Ewolucja geosystemów nadmorskich południowego Bałtyku. Bogucki wydawnictwo Naukowe, Poznań–Szczecin: 69–71.
• Dobracki R., Racinowski R., 1989. Czwartorzędowe powierzchnie morfogenetyczne wysoczyzny rejonu Rewala. Studia i Materiały Oceanologiczne 56: 151–161.
• Dubrawski R., Zawadzka E., 2006. Przyszłość ochrony polskich brzegów morskich. Wydawnictwo Naukowe Instytutu Morskiego w Gdańsku, Gdańsk: 1–302.
• Dudzińska-Nowak J., Furmańczyk K., 2005. Zmiany położenia linii brzegowej Zatoki Pomorskiej (w latach 1938–1996). W: R.K.Borówka, S.Musielak (red.), Środowisko przyrodnicze wybrzeży zatoki Pomorskiej i Zalewu Szczecińskiego. Wybrane aspekty. PTG, Instytut Nauk o Morzu US, Wyd. Oficyna In Plus, Szczecin: 72–78.
• Dudzińska-Nowak J., Wężyk P., 2014. Volumetric changes of a soft cliff coast 2008–2012 based on DTM from airborne laser scanning (Wolin Island, southern Baltic Sea). Journal of Coastal Research Special Issue 70: 59–64.
• Florek W., Kaczmarzyk J., Majewski M., Olszak I.J., 2008. Zmiany rzeźby klifu w rejonie Ustki jako efekt warunków litologicznych oraz procesów ekstremalnych i przeciętnych. Landform Analysis 7: 53–68.
• Frydel J.J., Mil L., Szarafin T., Koszka-Maroń D., Przyłucka M., 2017, Zmienność czasowa i zróżnicowanie przestrzenne wielkości i tempa erozji klifu Zatoki Usteckiej w rejonie Orzechowa, Landform Analysis 34: 3–14.
• Girjatowicz J.P., 1999. Structural variability of near-shore ice and its abrasive effects in sheltered and exposed areas. Late Glacial, Holocene and present-day evolution of the coastal geosystems of the Southern Baltic. W: R.K.Borówka (red.), Late Glacial, Holocene and present-day evolution of the coastal geosystems of the Southern Baltic. Quaternary Studies in Poland Special Issue: 103–107.
• Hartnack W., 1926. Die Küste Hinterpommerns unter besonderer Berücksichtigung der Morphologie. Jahrbuch der Geographischen Gesellschaft 43/44.
• Kolander R., 2013. Zastosowanie skaningu laserowego w pomiarach ilościowych abrazji na klifowym odcinku wyspy Wolin. W: A.Kostrzewski, Zb.Zwoliński, M.Winowski (red.), Geoekosystem wybrzeży morskich 2, Wyd. UAM, Poznań–Biała Góra: 53–58.
• Kolander R., Morche D., Bimböse M., 2013. Quantification of moraine cliff erosion on Wolin Island (Baltic Sea, northwest Poland). Baltica 26(1): 37–44.
• Kopczyńska-Lamparska K., 1974. Geneza i stratygrafia glin zwałowych klifu okolic Rewala. Zeszyty Naukowe UAM Geografia 10: 167–176.
• Kostrzewski A., Zwoliński Zb., 1987. Formy erozyjnej i akumulacyjnej działalności wód na wybrzeżu klifowym wyspy Wolin (propozycja klasyfikacji). Sprawozdania PTPN 104: 72–75.
• Kostrzewski A., Zwoliński Zb., 1988. Morphodynamics of cliffed coast, Wolin Island. Geographia Polonica 55: 69–81.
• Kostrzewski A., Zwoliński Zb., 1995. Present-day morphodynamics of the cliff coasts of Wolin Island. W: K.Rotnicki (red.), Polish coast: past, present, future, Journal of Coastal Research Special Issue 22: 293–303.
• Kostrzewski A., Zwoliński Zb., Winowski M., Tylkowski J., Samołyk M., 2015. Cliff top recession rate and cliff hazards for the sea coast of Wolin Island (Southern Baltic). Baltica 28(2): 109–120.
• Kowalewska-Kalkowska H., Kowalewski M., 2005. Operational hydrodynamic model for forecasting extreme hydrographic events in the Oder Estuary. Nordic Hydrology 36(4–5): 411–422.
• Krzyszkowski D., Dobracka E., Dobracki R., Czerwonka J.A., Kuszell T., 1999. Stratigraphy of Weichselian deposits in the cliff sections between Łukęcin and Niechorze, Baltic coast, northwestern Poland. Quaternary Studies in Poland 16: 27–45.
• Łabuz T.A., 2012a. Klify nadmorskie na wybrzeżu Bałtyku. W: W.Mróz (red.), Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część II. GIOŚ, Warszawa: 40–58.
• Łabuz T.A., 2012b. Coastal response to climatic changes: Discussion with emphasis on southern Baltic Sea. Landform Analysis 21: 43–55.
• Łabuz T.A., 2013. Sposoby ochrony brzegów morskich i ich wpływ na środowisko przyrodnicze polskiego wybrzeża Bałtyku. Wyd. Fundacja WWF, Warszawa: 1–178.
• Łabuz T.A., 2014. Zastosowanie naziemnego skaningu laserowego w badaniach morfografii klifowych i wydmowych nadbrzeży morskich. W: II Sympozjum Morskiej Geomorfologii. Poziom Morza, linia brzegowa, 24.10.2014. Instytut Morski w Gdańsku.
• Łabuz T.A., 2015. Environmental impacts – Coastal erosion and coastline changes. W: BACC II Team (eds.), Second Assessment of Climate Change for the Baltic Sea Basin. Springer: 381–396.
• Malinowska M., Filipiak J., 2013. Wybrane ekstremalne zjawiska meteorologiczne w strefie brzegowej Południowego Bałtyku w latach 2001–2011 W: A.Kostrzewski, Zb.Zwoliński, M.Winowski (red.), Geoekosystem wybrzeży morskich 2, Wyd. UAM, Poznań–Biała Góra: 72–79.
• Musielak S., 1995. Shoreline dynamics between Niechorze and Świnoujście. W: K.Rotnicki (red.), Polish coast: past, present, future. Journal of Coastal Research Special Issue 22: 289–291.
• Musielak S., Łabuz T.A., Wochna S., 2005. Współczesne procesy brzegowe na Wybrzeżu Trzebiatowskim. W: R.K.Borówka, S.Musielak (red.), Środowisko przyrodnicze wybrzeży zatoki Pomorskiej i Zalewu Szczecińskiego. Wybrane aspekty. PTG, Instytut Nauk o Morzu US, Wyd. Oficyna In Plus, Szczecin: 61–71.
• Racinowski R., 1990. Uwagi o wpływie cech hydrogeologicznych podłoża na rozwój strefy brzegowej w rejonie Rewala. Przegląd Geologiczny 11: 492–495.
• Racinowski R., 1996a. Tentative dynamic interpretation of lithological study of nearshore deposits between Niechorze and Trzęsacz. W: Z.Meyer (red.), Lithodynamics of Seashore. Technical University of Szczecin, Zapol Print, Szczecin: 5–26.
• Racinowski R., 1996b. Remarks on influence of hydrogeological properties of the undershore on shore zone development in the Rewal region. W: Z.Meyer (red.), Lithodynamics of Seashore. Technical University of Szczecin, Zapol Print, Szczecin: 39–46.
• Racinowski R., Dobrzyński S., Coufal R., 1993. Wybrane aspekty geologiczne planowania i realizacji osadnictwa w rejonie nadmorskim. Słupskie Prace Matematyczno-Przyrodnicze 9c, Geografia, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku: 21–41.
• Racinowski R., Pozlewicz A., 2000. Geologiczno-geotechniczne aspekty wyznaczania stref ochronnych w geosytemie nadmorskim wybrzeża szczecińskiego. W: W.Florek (red.), Geologia i geomorfologia Pobrzeża i południowego Bałtyku, WSP Słupsk, 5: 215–229.
• Racinowski R., Seul C., Cedro B., 1995, Niektóre cechy litologiczne osadów klifu w Śliwinie. W: W. Florek (red.), Geologia i geomorfologia Pobrzeża i południowego Bałtyku, WSP Słupsk, 2: 257–268.
• Rotnicki K., 1995. Ruins of the Mediaeval church at Trzęsacz and the intensity of cliff abrasion over the last few hundred years. W: K.Rotnicki (red.), Polish coast: past, present, future. Journal of Coastal Research Special Issue 22: 287–295.
• Subotowicz W., 1982. Litodynamika brzegów klifowych wybrzeża Polski. Ossolineum, Gdańsk: 1–153.
• Subotowicz W., 1995. Geologiczno-inżynierskie aspekty rozwoju i ochrony brzegów klifowych w Polsce. W: W.Florek (red.), Geologia i geomorfologia Pobrzeża i południowego Bałtyku, WSP Słupsk, 2: 281–284.
• Suchocki Cz., Damięcka-Suchocka M., Jerzakowska A., Gawron W., 2016. Ocena dynamiki zmian brzegu klifowego położonego w pobliżu miejscowości Pleśna w latach 2006–2015. Biuletyn WAT LXV(2): 155–166.
• Szopowski Z., 1961. Zarys historycznych zniszczeń polskich morskich brzegów klifowych. Materiały do monografii polskiego brzegu morskiego 1.
• Tomczak A., 1995. Geological structure and Holocene evolution of the Polish coastal zone, W: K.Rotnicki (red.), Polish coast: past, present, future, Journal of Coastal Research Special Issue 22: 15–31.
• Uścinowicz G., Kramarska R., Kaulbarsz D., Jurys L., Frydel J., Przezdziecki P., Jegliński W., 2014. Baltic Sea coastal erosion; a case study from the Jastrzębia Góra region. Geologos 20(4): 259–268.
• Winowski M., 2008. Geomorfologiczne skutki tajania pokrywy śniegu na wybrzeżu klifowym wyspy Wolin. Landform Analysis 9: 222–225.
• Winowski M., 2015. Aktywność procesów osuwiskowych na wybrzeżu klifowym wyspy Wolin w warunkach oddziaływania zdarzeń hydrometeorologicznych o wysokim potencjale morfogenetycznym (Zatoka Pomorska – Bałtyk Południowy). Landform Analysis 28: 87–102.
• Wolski T., 2017. Czasowa i przestrzenna charakterystyka ekstremalnych poziomów wód Morza Bałtyckiego. Uniwersytet Szczeciński Rozprawy i Studia MXXVI(952): 1–265.
• Zawadzka-Kahlau E., 1999. Tendencje rozwojowe polskich brzegów Bałtyku Południowego. IBW Gdańsk: 1–147.
• Zeidler R.B., Wróblewski A., Miętus M., Dziadziuszko Z., Cyberski J., 1995. Wind, wave, and storm surge regime at the Polish Baltic coast. W: K.Rotnicki (red.), Polish coast past, present, and future, Journal of Coastal Research Special Issue 22: 33–54