Przyrodnicze i kulturowe uwarunkowania krajobrazów winiarskich wyspy Pico (Azory)

• Autorzy: Makowski Jerzy , Miętkiewska-Brynda Joanna

Identyfikatory

DOI

10.30450/202016

Warianty tytułu

EN

Environmental and cultural determinants of the wine-growing landscapes of Pico Island (Azores)

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Krajobrazy winiarskie wyspy Pico* swoją unikatowością kuszą i przyciągają, w równiej mierze badaczy i turystów. Wśród europejskich krajobrazów z winnicami nie sposób znaleźć podobnych. Również w dostępnej literaturze, w folderach turystycznych, różnych źródłach internetowych niewiele jest wzmianek o krajobrazach winiarskich choćby zbliżonych fizjonomią, podobnie wykształconych, jak te z azorskiej wyspy Pico. Walor ich unikatowości, historia i miejsce w kulturze regionu były podstawą uznania przez UNESCO za dziedzictwo kulturowe ludzkości, co być może zapewnia im ochronę i przetrwanie dzięki zainteresowaniu turystów. Przedmiotem szczególnego zainteresowania i celem autorów artykułu było poznanie przyrodniczych i kulturowych uwarunkowań uprawy winorośli na wyspie Pico oraz powstania tam unikatowych krajobrazów winiarskich. Analizie tych uwarunkowań poświęcono zasadniczą część pracy. Krótki pobyt na Pico umożliwił przeprowadzenie jedynie prostych obserwacji terenowych oraz ograniczonej liczby nieustrukturyzowanych wywiadów z pracownikami miejscowych instytucji kulturalnych i mieszkańcami wyspy. Koniecznym uzupełnieniem informacji zebranych w terenie były kameralne studia literatury przedmiotu oraz konsultacje z innymi badaczami już po opuszczeniu wyspy Pico.

EN

The unique wine-growing landscapes of the island of Pico* in the Azores tempt and attract researchers and tourists in equal measure. Among Europe’s wine-growing landscapes it is impossible to find similar ones. Moreover, in the available literature, tourist brochures and various internet sources there are few mentions of vineyard landscapes that even vaguely resemble those of the Azorean island of Pico in physiognomy. Their uniqueness, history and place in the culture of the region were the basis for their being recognised by UNESCO for a place on the Cultural Heritage of Humanity list, which perhaps ensures their protection and survival thanks to the interest of tourists. The subject of particular interest to the authors and their aim in writing the article was to get to know the natural and cultural conditions of grape cultivation on Pico Island and how the unique wine-growing landscapes there are formed. The main body of the paper is devoted to an analysis of these conditions. Our short stay on Pico only allowed for simple field observations and a limited number of unstructured interviews with staff from local cultural institutions and islanders. Information gathered in the field was complemented by in-depth studies of the subject literature and consultations with other scholars after leaving Pico Island.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz kulturowy; krajobraz winiarski; pokrywy lawowe; currais; wyspa Pico; Azory

EN

cultural landscape; wine-growing landscape; flood basalts; currais; Pico Island; Azores

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2020
• Tom: nr 44 (2)
• Strony: 163--190
• Opis fizyczny: Bibliogr. 46 poz., ryc., fot.

Twórcy

autor

Makowski Jerzy

• The University of Warsaw, Poland, The Faculty of Geography and Regional Studies

autor

Miętkiewska-Brynda Joanna

• The University of Warsaw, Poland, The Faculty of Geography and Regional Studies

Bibliografia

• Arnfield A. J., 2014: Köppen climate classification, [online] https://www.britannica.com/science/Koppen-climate-classification [access: 27.11.2020].
• Azory. Mapa png. Wikimedia Commons, the free media repository, [online] https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1222128 [access: 8.03.2021]
• Basso M., 2018: From daily land-use practice to global phenomenon. On the origin and recent evolution of prosecco’s wine landscape (Italy), Miscellanea Geographica. Regional Studies on Development vol.22, no.2, ss. 109-115, Warszawa
• Catástrofes naturais nos Açores, Instituto de Investigação em Vulcanologia e Avaliação de Riscos [online] https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=ultima+erupci%C3%B3n+-del+volcan+Pico+en+Azores [access: 10.11.2020].
• Clima dos Açores, 2009: [online] http://www.portugal-live.com/pt/portugal/a%C3%A7ores/clima.html [access: 11.11.2020].
• Clima e Diferenciação Climática das Ilhas dos Açores 2017 (PDF) [online] http://www.climaat.angra.uac.pt, [access: 10.11.2020].
• Cordeiro A. (SJ), 2007: História Insulana das Ilhas a Portugal Sugeitas no Oceano Occidental (2ª ed., facsimilada da edição princepsde 1717). Angra do Heroísmo, Presidência do Governo Regional dos Açores / Direção Regional da Cultura.
• Couto A., 2020: História e Memória, O coleccionismo como fonte histórica e cultural. [online] https://philangra.blogspot.com/2013/01/culturada-vinha-no-pico.html [access: 15.11.2020].
• Curral de Atlantis - Sociedade Vitivinícola, Lda [online] https://gb.kompass.com/c/curral-de-atlantis-sociedade-vitivinicola-lda/pt046813/ [access: 10.03.2021].
• Dadlez R., W. Jaroszewski, 1994: Tektonika, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Da Silva J.-G., 1987: Morskie dzieje Portugalczyków. Morze ongiś żywiące, dzisiaj zbrukane…, z franc. przełożyła V. Soczewińska (ed.): J. Kieniewicz, Wydawnictwo Morskie – Gdańsk.
• Descubre el patrimonio vitivinícola de las Islas Azores [online] https://www.catadelvino.com/blog-cata-vino/descubre-el-patrimonio-vitivinicola-de-las-islas-azores/ [access: 5. 04. 2016].
• Dias E., 1996: Vegetação Natural dos Açores: Ecologia e Sintaxonomia das Florestas Naturais, Tese de Doutoramento, Universidade dos Açores, Angra do Heroísmo, [online] http://www.ibigbiology.com/fotos/publicacoes/publicacoes_Dias_Cadernos%20de%20Botnica3.pdf [access: 25.11.2020].
• Dias E., C. Araújo, J.F. Mendes, R. Elias, C. Mendes, C. Melo (s.a.l.), Açores. Especies florestais das ilhas, [online] https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=floresta+da+nuvem+de+ilha+de+Pico; http://eduardodias.com.pt/4_Florestas_vol_VI.pdf
• Długosz Z., 2001: Historia odkryć geograficznych i poznania Ziemi, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Dominé A., 2009: Wino, Wydawnictwo Olesiejuk, Ożarow Mazowiecki.
• Dyrektywa Rady 97/62/WE z dnia 27 października 1997 r. dostosowująca do postępu naukowo -technicznego dyrektywę 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.
• Estimativas da População Média, Serviço Regional de Estatistica dos Açores 2019 [online] https://srea.azores.gov.pt/ReportServer/Pages/ReportViewer.aspx?%2FDemografia%2FEstimativas+da+Popula%C3%A7%C3%A3o+M%C3%A-9dia&rs:Command=Render [access: 18.12.2020].
• Foronda Robles, C., 2020: Region winiarski Sherry – metamorfoza krajobrazu winiarskiego (Hiszpania) [in:] Krajobrazy winiarskie Europy (eds): J. Makowski, J. Miętkiewska-Brynda, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa.
• França Z., V. Forjaz, R.I. Tilling (eds.), 2009: Volcanic History of Pico and Faial Islands, Azores. An Overview, Secretaria Regional da Ciência, Tecnologia e Equipamentos and Direcção Regional da Ciência e Tecnologia [online] https://www.researchgate.net/publication/236213423_volcanic_history_of_pico_and_faial_islands_azores_an_overview [access: 27.11.2020].
• García Rodríguez, J.-L., 2020: Tradycja I nowoczesność w uprawie winorośli na Wyspach Kanaryjskich [in:] Krajobrazy winiarskie Europy (eds): J. Makowski J. Miętkiewska-Brynda, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa.
• Krzysztof, Azory mapa.png, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1222128 [access: 8.03.2021].
• Landscape of the Pico Island Vineyard Culture 2004, [online] http://whc.unesco.org/en/list/1117,[access: 10.12.2020].
• Las Islas Azores, 2019, [online] https://geografia.laguia2000.com/geografia-regional/las-islas-azores[access: 7.11.2020].
• Makowski J., J. Miętkiewska-Brynda, 2020: Krajobrazy winiarskie: (długie) trwanie i zmienność [in:] Krajobrazy winiarskie Europy (eds): J. Makowski J. Miętkiewska-Brynda, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa.
• Marques da Silva, H., Carqueijeiro, E., 2004: (Coord.), Paisagem da Cultura da Vinha da Ilha do Pico, Edição da Secretaria Regional do Ambiente, Horta, Açores, [online] http://siaram.azores.gov.pt/patrimonio-cultural/vinhas-pico/Paisagem-Cultura-Vinha-Ilha-Pico.pdf. [access: 25.11.2020].
• Marler, P., Boatman, D. J., 1952: An analysis of the vegetation of the northern slopes of Pico-the Azores, Journal of Ecology 40 (1) 143-55.
• Martyn, D. 2000: Klimaty kuli ziemskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Montanha do Pico, 2012, [online] http://www.eccn.edu.pt/ap/turismo/montanha.htm [access: 20.11.2020].
• Monteiro J. (o.), 1985: Descoberta dos Açores... já no Século XIV?. Angra do Heroísmo (Açores).
• Myga-Piątek U., 2012: Krajobrazy kulturowe. Aspekty ewolucyjne i typologiczne. Uniwersytet Śląski, Katowice
• Myga-Piątek U., Chmielewski T.J., Solon J., 2015: Rola cech charakterystycznych, wyróżników i wyznaczników krajobrazu w klasyfikacji i audycie krajobrazów aktualnych. Problemy Ekologii Krajobrazu. Tom XL: 177-18
• Myga-Piątek U., O. Rahmonov, 2020: Historia i rozwój krajobrazów winiarskich [in:] Krajobrazy winiarskie Europy (eds): J. Makowski, J. Miętkiewska- Brynda, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa.
• Nita, J., 2015: Znaczenie wyznaczników i wyróżników w badaniach krajobrazu, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego Nr 30/2015: 59-79
• Nunes J.C., 1999, A actividade vulcânica na ilha do Pico do Plistocénio Superior ao Holocénio: Mecanismo eruptivo e hazard vulcânico. Tese de doutoramento no ramo de Geologia, especialidade de Vulcanologia , Ponta Delgada: University of the Azores, p. 357.
• Oliwa D., 2012: Żydzi, konwertyci, nowi chrześcijanie, marrani – dylematy wiary, tożsamości i egzystencji społeczności żydowskiej w Portugalii po przymusowej konwersji w 1497 r. „Studia Historyczne”, Kraków.
• Oliveira Garcia, N., 2019: Ilha do Pico, toda a frescura do Atlântico, [online] https://grandesescolhas.com/ilha-do-pico-toda-a-frescura-do-atlantico/ [access: 22.12.2020]
• O segredo das vinhas do Pico, 2009, [online] https://ensina.rtp.pt/artigo/patrimonio-mundial-portugues-ilha-do-pico/, [access:
• Penín J., 2017: Viñedos de viento y arena, [online] http://jpenin.guiapenin.wine/blog/art%C3%ADculos/2017/agosto/colares-viC3%B1edos-del-viento-y-arena/, [access: 6.02.2020].
• Plit F., 2020: Krajobrazy winiarskie – czy rzeczywiście istnieją? [in:] Krajobrazy winiarskie Europy (eds): J. Makowski, J. Miętkiewska-Brynda, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa.
• Relief map of Pico, Azores, 2010 [Modified by Dr. Blofeld] [online] http://www.maps-for-free.com/;http://www.maps-for-free.com/html/about.html; Plik Pico Island, Azores.png znajduje się w Wikimedia Commons – repozytorium wolnych zasobów, https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Pico_Island,_Azores.png [access: 15.11.2020].
• Seabra Lopes, L., 2003: Sistemas Legais de Medidas de Peso e Capacidade, do Condado Portucalense ao Século XVI, Portugalia, Nova Série, XXIV, Faculdade de Letras, Porto, p. 113-164, [online] https://www.academia.edu/25638705/_Sistemas_Legais_de_Medidas_de_Peso_e_Capacidade_do_Condado_Portucalense_ao_S%C3%A9culo_XVI_Portugalia_Nova_S%C3%A9rie_vol_24_2003_p_113_164 [access: 25.12.2020].
• Silva, N. M., 2018: Vinho dos Açores, [online] https://www.clubevinhosportugueses.pt/turismo/vinho-dos-acores-2/, [access: 28.12.2020].
• Silveira Garcia S. C., 2012: Os Alambiques da Ilha do Pico, Açores. Sistemas Técnicos, Património e Museologia, Universidade Dos Açores, Departamento de História, Filosofia e Ciências Sociais, Ponta Delgada.
• Sousa I., 2015: Cais do Pico [online] https://www.caisdopico.pt/2015/09/evolucao-da-populacao-na-ilha-do-pico.html [access: 14.12.2020].
• Volcano Hazards Program 2015, U.S. Geological Survey, [online] https://volcanoes.usgs.gov/vsc/glossary/aa.html, [access: 7.12.2020]