Wpływ rozwoju infrastruktury drogowej na historyczne układy urbanistyczne małych miejscowości i „miast zdegradowanych”. Analiza i ocena problemu na wybranych przykładach z Mazowsza

• Autorzy: Krawiec Iwona

Identyfikatory

DOI

10.21008/j.2658-2619.2022.11.9

Warianty tytułu

EN

The influence of the development of road infrastructure on historical urban plans of small towns and “degraded cities”. Analysis and evaluation of the problem on selected examples from Mazovia

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Od ponad stulecia trwa proces niwelacji dysproporcji w sieci połączeń drogowych pomiędzy terenami kraju, które przez ponad 120 lat znajdowały się pod trzema zaborami i rozwijały się w różnym tempie. W wyniku przeprowadzonych w XX i XXI w. prac modernizacyjnych istniejących dróg lub wytyczenia nowych tras niejednokrotnie modyfikacji ulegały układy przestrzenne, zarówno dużych aglomeracji, jak i mniejszych miejscowości oraz wsi o tradycji miejskich. W przypadku tych ostatnich jakiekolwiek ingerencje mogły mieć znaczący wpływ na całą strukturę osady. W niniejszym tekście przedstawiono autorską systematykę i ocenę wpływu rozbudowy sieci dróg krajowych na historyczne układy urbanistyczne małych miejscowości i tzw. „miast zdegradowanych” z terenu Mazowsza Wschodniego i Południowego. Zaproponowana systematyka została oparta na analizie 20 miast, z których dokładniej w tekście omówione zostały cztery. Na podstawie wybranych przykładów przedstawiono różne skale bezpośredniej ingerencji w historyczną strukturę miejscowości oraz ich konsekwencje.

EN

For over a century, the process of reducing the disproportions in the network of road connections between the territories of the country, which over 120 years ago was under three different partitions and developed at a different pace, has been constantly ongoing. As a result of the modernization works on existing roads or the marking out of new routes carried out in the 20th and 21st centuries, the spatial arrangements of large agglomerations as well as smaller towns and villages with urban traditions were modified many times. In the case of the latter, any interference could have significantly impacted the entire structure of the settlement. This text presents the original systematics and assessment of the impact of the expansion of the national road network on the historical urban layouts of small towns and the so-called cities degraded in eastern and southern Mazovia. The proposed systematics was based on the analysis of 20 cities, of which 4 examples were discussed in more detail in the text, presenting various scales of direct interference in the historical structure of the city and the impact they had on it.

Słowa kluczowe

PL

system drogowy; Mazowsze; historyczny układ urbanistyczny; obszar zdegradowany; degradacja; miasta

EN

road system; Mazovia; historical urban layout; degraded area; degradation; city

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz
• Rocznik: 2022
• Tom: Z. 11
• Strony: 147--161
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., rys.

Twórcy

autor

Krawiec Iwona

• Politechnika Warszawska, Wydział Architektury, Zakład Architektury Polskiej

• https://orcid.org/0000-0002-9765-8014

Bibliografia

• 1. Benko M., 1955, Cegłów - renesansowe miasteczko mazowieckie i jego zagadnienia konserwatorskie, „Ochrona Zabytków”, z. 8/2 (29), s. 89-101.
• 2. Chlebowski B., 1883, Kuflew, w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. IV: Kęs - Kutno, red. F. Sulimierski, W. Walewski, Warszawa, s. 848-849.
• 3. Chlebowski B., 1886, Okuniew, w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VII: Netrebka - Perepiat, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa, s. 441.
• 4. Chlebowski B., 1892, Tarczyn, w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VII: Szlurpkiszki - Warłynk, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa, s. 166.
• 5. Jasiewicz K., 1989, Transport i łączność, w: Problemy gospodarcze II Rzeczypospolitej, red. K. Kozłowski, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, s. 206-215.
• 6. Juśkiewicz K., Nowik A. M., Sekular J., 2018, Zarys dziejów ziemi kuflewskiej, Kuflew.
• 7. Kaliński J., 2014, Motoryzacja a infrastruktura drogowa w Polsce po 1918 roku, w: Na lądzie, w wodzie i w powietrzu... Z dziejów transportu i komunikacji na ziemiach polskich na przestrzeni wieków, red. T. Głowiński, R. Klementowski, Wydawnictwo Gajt 1991, Wrocław, s. 137-154.
• 8. Kołodziejczyk R., 1961, Zamiana miast na osady w Królestwie Polskim, „Kwartalnik Historyczny”, nr 1, s. 191-200.
• 9. Krzysztofik R., 2007, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• 10. Krzysztofik R., Dymitrow M., 2015, Miasta zdegradowane i restytuowane. Istota problemu i zakres badań, w: Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy, red. R. Krzysztofik, M. Dymitrow, University of Gothenburg, School of Business, Economics and Law, Gothenburg, s. 1-5.
• 11. Pazyra S., 1959, Geneza i rozwój miast mazowieckich, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• 12. Rutkowski H., 1973, Osadnictwo, w: Atlas Historyczny Polski - Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, red. W. Pałucki, opr. A. Dunin-Wąsowiczowa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 64-103.