Zasady funkcjonowania systemu wykrywania zagrożeń, ostrzegania, powiadamiania i alarmowania ludności o zagrożeniach

• Autorzy: Michailiuk Bogdan

Identyfikatory

DOI

10.34752/2025-1-2

Warianty tytułu

EN

Principles of operation of the system for detecting, warning, notifying and alerting the public on hazards

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zagrożenia są stałym elementem rzeczywistości, ich wielorakość oraz ewolucyjny charakter wymagają ciągłego efektywnego monitorowania, ujawniania i stosownego podejścia do nich. System wykrywania zagrożeń, ostrzegania, powiadamiania i alarmowania o nich stanowi fundament realnych przygotowań ludności cywilnej do zachowania się w trakcie niebezpieczeństwa. Bez ustawicznego monitoringu oraz klarownych, przejrzystych (znanych) komunikatów ostrzegawczych i sygnałów alarmowania społeczeństwo nie jest w stanie zachować się tak, by podjąć dalej adekwatne zachowania, by ustrzec się przed konsekwencjami rzeczywistych zagrożeń dla jego egzystencji. Jasno określone zasady funkcjonowania systemu oraz oczekiwanej reakcji pozwolą na stosunkowo szybkie i właściwe podjęcie zachowań w odpowiedzi na zaistniałe zagrożenia, a tym samym na możliwie najbardziej efektywne reagowanie na nie. Kwestia ta stanowi istotne ogniwo ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej, na który to dokument polskie społeczeństwo oczekuje od maja 2009 roku. Ustawa ma niebawem wejść do polskiego porządku prawnego, dlatego warto mówić o szczegółowych jej zapisach. Dotyczy bowiem zarówno zabezpieczenia ludzi, zwierząt, mienia, środowiska w różnych stanach funkcjonowania państwa. Świadomość obywateli ma kluczowe znaczenie. Ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej nakłada obowiązek na organy ochrony ludności dotyczący organizacji systemów monitorowania zagrożeń oraz powiadamiania, ostrzegania i alarmowania ludności w przypadku wystąpienia zagrożeń. W kontekście poruszanego problemu (system wykrywania zagrożeń, ostrzegania, powiadamiania i alarmowania o zagrożeniach) nie sposób nie podjąć rozważań wokół znowelizowanego rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach. Dokument ten określa organizację i warunki przygotowania oraz sposób funkcjonowania systemów obserwacji, pomiarów, analiz, prognozowania i powiadamiania o skażeniach na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz właściwość organów w tych sprawach.

EN

Threats are a permanent feature of reality, their multiplicity and their evolving nature require continuous effective monitoring, disclosure and an appropriate approach to them. A system of threat detection, warning, notification and alerting of threats is the foundation of viable preparations of the civilian population to behave during an emergency. Without continuous monitoring and clear, transparent (known) warning messages and alert signals, the public is unable to behave in such a way as to take further adequate behaviour to guard against the consequences of real threats to its existence. Clearly defined rules for the operation of the system and the expected response will allow behaviour to be taken relatively quickly and appropriately in response to the threats that arise, and thus to respond to them as effectively as possible. This issue is an important link in the Law on Civil Protection and Civil Defence, which Polish society has been waiting for since May 2009. The Act is about to enter the Polish legal order, so it is worth talking about its detailed provisions. This is because it concerns both the security of people, animals, property and the environment in the various states of the state. Citizen awareness is of key importance. The Law on Civil Protection and Civil Defence imposes an obligation on civil protection authorities to organise systems for monitoring threats and notifying, warning and alerting the population in case of threats. In the context of the issue at hand (threat detection, warning, notification and alarming system for threats), it is impossible not to take up considerations around the amended regulation of the Council of Ministers on systems for the detection of threats and notification of their occurrence and the competence of authorities in these matters. This document defines the organisation and conditions for the preparation and functioning of systems of observation, measurement, analysis, forecasting and notification of contamination on the territory of the Republic of Poland and the competence of the authorities in these matters.

Słowa kluczowe

PL

Krajowy System Wykrywania Skażeń i Alarmowania; ochrona ludności; obrona cywilna; powiadamianie; ostrzeganie; alarmowanie

EN

National System for Detection of Dangers and Alerting; civil protection; civil defence; notification; warning; alerting

• Wydawca: Towarzystwo Wiedzy Obronnej
• Czasopismo: Wiedza Obronna
• Rocznik: 2025
• Tom: Nr 1
• Strony: 29--47
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., rys.

Twórcy

autor

Michailiuk Bogdan

• Akademia Sztuki Wojennej, Warszawa, Polska

• https://orcid.org/0000-0003-0985-1840

Bibliografia

• Buchalik, K., Śliwakowski, M., Zwierzyński, K., (2016). Wsparcie Centralnego Ośrodka Analizy Skażeń przez Instytut Przemysłu Organicznego w zakresie doskonalenia systemu wykrywania skażeń i alarmowania [w:] Kot, B., Barański, J. (red.), Funkcjonowanie Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania w świetle aktualnych zagrożeń skażeniami, Warszawa: Centralny Ośrodek Analizy Skażeń, s. 236-249.
• Harmata, W., (2022). Wykrywanie skażeń – nowe wyzwania, Biuletyn WAT, Vol. LXXI, Nr 4.
• Krynojewski, F.R., (2012). Obrona cywilna Rzeczpospolitej Polskiej. Warszawa: Difin.
• Michailiuk B., (2015). Funkcjonowanie budowli ochronnych w aspekcie ochrony ludności [w:] Kopczewski, M., Kurkiewicz, A., Mikołajczak, S. (red.), Paradygmaty badań nad bezpieczeństwem. Jednostki, grupy i społeczeństwa, T. 2, Poznań: Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa.
• Michailiuk, B., (2014). Miejsce Krajowego Systemu Skażeń i Alarmowania w Systemie Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Kitler, W., Drabik, K., Szostek, I. (red. nauk.), System Bezpieczeństwa Narodowego RP. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, s. 371-392.
• Michailiuk, B., (2017). Ochrona ludności. Wybrane problemy. Warszawa: Akademia Sztuki Wojennej.
• Michailiuk, B., (2016). Ostrzeganie i prognozowanie o zaistniałych zagrożeniach dla ludności oraz o sposobach postępowania na każdym etapie rozwoju sytuacji kryzysowej [w:] Sobolewski G., Majchrzak D., Sobejko Z. (red. nauk.), Organy administracji publicznej i instytucje w zarządzaniu kryzysowym, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2016, s. 331-351.
• Szczęśniak, M., (1976). Obrona cywilna na czas pokoju i wojny. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej.
• Kleszcz, S., (2017). Rola krajowego systemu wykrywania skażeń i alarmowania w systemie obronnym państwa w dobie aktualnych zagrożeń, Przegląd Nauk o Obronności, nr 4, s. 91-109.
• Parapura, H., Kowalewski, M., Kowalczuk, B., (2011). Ostrzeganie i alarmowanie ludności w niebezpieczeństwie, Telekomunikacja i Techniki Informacyjne, nr 1-2, s. 74-83.
• ŹRÓDŁA
• Protokół dodatkowy do konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r., dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych (protokół I), Genewa, 8 czerwca 1977 r. (Dz.U. z 1992 r. Nr 41, poz. 175, załącznik).
• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz.U. z 2009 r. Nr 31 poz. 206 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2013 roku, poz. 1232 z późn. zm),
• Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. 2007 Nr 89, poz. 590 z późn. zm.).
• Ustawa o ochronie ludności z dnia 31 sierpnia 2009 r. (projekt ustawy).
• Ustawa o z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz.U.2022 poz.655).
• Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 października 2006 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i właściwości organów w tych sprawach (Dz.U. z dnia 2006 r. Nr 191, poz. 1415).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2013 roku w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach (Dz.U. z 2013, poz. 96).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lutego 2024 roku w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach (Dz.U. z 2024, poz. 290).
• Zarządzenie nr 17/MON Ministra Obrony Narodowejz dnia 3 lipca 2013 r. w sprawie powołania Zespołu do spraw funkcjonowania i doskonalenia jednolitego Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania (Dz. rz. MON z 2013 r. poz. 193).
• Plan współdziałania jednostek organizacyjnych wchodzących w skład jednolitego Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania, MON, wersja 01.09.2021 r.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).