Audyt energetyczny przedsiębiorstw jako wyzwanie w kontekście poprawy efektywności energetycznej

• Autorzy: Hajduk-Stelmachowicz M.

Identyfikatory

DOI

10.24425/124367

Warianty tytułu

EN

Energy audit of companies – a challenge in the context of improvement of energy efficiency

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł ma na celu przedstawienie istotnego komponentu zarządzania energią, jakim jest realizacja audytów efektywności energetycznej przedsiębiorstw. Z wykorzystaniem analizy typu case study przyjrzano się roli audytu energetycznego w kontekście poprawy efektowności energetycznej, w wybranych, dużych przedsiębiorstwach produkcyjnych. Przedstawiono zarys wymagań prawnych wynikających z implementacji znowelizowanej ustawy o efektywności energetycznej (Dz.U. 2016 poz. 831). Zaprezentowano w szczególności problemy i wyzwania odnoszące się do sposobu realizacji obowiązku audytowego w praktyce gospodarczej. Poruszono kwestię jakości oraz przydatności (w procesie decyzyjnym) wypracowanych raportów. Ustalono, że występują przesłanki do twierdzenia, iż obowiązkowy audyt energetyczny przedsiębiorstw nie zawsze jest optymalnie wykorzystywanym instrumentem poprawy efektywności energetycznej. Wina za ten stan rzeczy leży częściowo po stronie państwa, jednostek audytujących oraz samych zarządzających przedsiębiorstwem. Problemem jest nie tylko nieskuteczna komunikacja, ale także niewystarczający poziom wiedzy z zakresu zarządzana energią oraz pośpiech. Nowelizacja ustawy o efektywności energetycznej (w przeciągu zaledwie jednego roku) narzuciła konieczność przeprowadzenia audytu energetycznego określonej grupy przedsiębiorstw. W związku z tym, iż wszystkie objęte obowiązkiem podmioty musiały prowadzić działania w tym samym czasie, pojawiły się liczne problemy. Część zarządzających dowiedziała się o obowiązku przeprowadzenia audytu od firm, które same zgłaszały się z propozycją jego wykonania. Świadczy to o braku właściwego przepływu informacji między organami administracji państwowej a przedsiębiorstwami. Po raz kolejny okazało się, iż praktycy nie nadążają z realizacją działań będących konsekwencją nie do końca przemyślanych zmian w prawie. Pośpiech (w wywiązywaniu się z obowiązku ustawowego) wpłynął na bardzo dużą rozpiętość cenową zgłaszanych do przetargów ofert na przeprowadzenie audytu energetycznego przedsiębiorstwa. Utrudnieniem w prawidłowej realizacji zadań stały się m.in. biurokratyczne przepisy dotyczące przetargów. Sami przedsiębiorcy, nie mając jednoznacznych wytycznych „czego się spodziewać po wykonanym audycie energetycznym” oraz „jak ma wyglądać raport” i „co w szczególności ma zawierać”, niejednokrotnie wybierali „najtańszą ofertę” – nie zawsze zastanawiając się nad tym, jakie będą jakościowe konsekwencje takich decyzji. Niektóre jednostki certyfikujące – wykorzystując nadarzające się okazje i sploty okoliczności – oferowały wątpliwej jakości, nieprofesjonalne usługi audytowe. W zaprezentowanych warunkach trudno oczekiwać realnych, systemowych i pożądanych (ekonomicznie, ekologicznie i społecznie) rezultatów, w postaci poprawy efektywności energetycznej zarówno w skali mikro -, mezo-, jak i makroekonomicznej. Warto rozważyć zmiany w ustawie o efektywności energetycznej i rozłożyć obowiązek wykonywania audytów na różne lata – według jasno zdefiniowanych kryteriów. Jeżeli stosowne działania nie zostaną przyjęte, za 4 lata powtórzy się sytuacja czasowego eldorado dla mało profesjonalnych jednostek zewnętrznych funkcjonujących na rynku audytów energetycznych. Konsekwencją znowu może stać się słaba jakość i wątpliwa przydatność raportów z audytów energetycznych przedsiębiorstw – zarówno na poziomie biznesowym, jak i ekologiczno-politycznym. Należy przeciwdziałać wszelkim formom nieuczciwej konkurencji wobec interdyscyplinarnych i specjalistycznych jednostek działających na rzecz poprawy efektywności energetycznej organizacji. Stworzenie odpowiednich warunków biznesowych korzystnie wpłynie na realną poprawę efektywności energetycznej organizacji zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego. W tym kontekście konieczne jest podjęcie działań umożliwiających optymalizację zarówno procesu wdrożenia obligatoryjnych regulacji prawnych, jak i dobrowolnych norm i standardów (np. branżowych).

EN

The article deals with the subject of an important component of energy management, which is the performance of energy efficiency audits in companies. Using the case study analysis, the role of the energy audit was analyzed in the context of improvement of energy efficiency in selected production companies. The essence of legal requirements following from the implementation of the amended Energy Efficiency Act was presented. Specifically, problems and challenges, which refer to the method of implementation of the audit obligation in economic practice, were discussed. Furthermore, the issue of quality and usefulness (in the decision-making process) of prepared reports was raised. It was found that there were indications to claim that the obligatory energy audit of companies is not an instrument for the improvement of energy efficiency, which is always used optimally. The fault in this situation is partly attributable to the state, audit bodies and the company management. In this case, not only is the ineffective communication an issue here, but also the insufficient level of knowledge regarding energy management, as well as haste. The amendment of the Energy Efficiency Act (within just one year) imposed the necessity to conduct an energy audit on a specific group of companies. In principle, because all the entities, to which the obligation referred, had to take actions almost at the same time, numerous issues appeared. Some managers learned about the obligation to conduct the audit from companies who themselves had come out with a proposal to carry it out. This proves the lack of the proper information flow between the government administration authorities and the companies. Again, it turned out that practitioners did not keep pace with the implementation of actions, which were a consequence of numerous (and not always well thought-out) changes in the law. Haste in the fulfillment of the statutory obligation affected a high price spread of the bids sent during tenders, related to the performance of an energy audit. Bureaucratic regulations regarding tenders became another obstacle in the correct performance of the tasks. The entrepreneurs themselves, without clear guidelines on what to expect after the performed energy audit and what a report should look like, on many occasions, selected the “cheapest” bid – not always thinking too much about the qualitative consequences of such a decision. Some certifying bodies – taking advantage of an opportunity and the satisfactory combination of circumstances – offered unprofessional audit services of questionable quality. In the presented conditions, it is difficult to expect real, systemic and desirable results (economically, ecologically and socially) with regards to the energy efficiency both in the micro-, meso- and macr-economic scale. It is worth considering changes in the Energy Efficiency Act and spread the obligation to perform audits over different years according to clearly defined (in cooperation with business) criteria. If relevant actions are not taken, the situation of a temporary Eldorado on the market of energy audits will repeat in 4 years. Again, the consequence may be the poor quality and questionable usefulness of reports from energy audits of companies both at the business level and the ecological-political level. It is necessary to counteract all forms of unfair competition to interdisciplinary and specialist bodies which take actions to improve the energy efficiency of organisations. The creation of appropriate business conditions will have a positive impact on the improvement of energy efficiency. In this context, it is necessary to take actions, which enable the optimization of both the process of the implementation of obligatory legal regulations and voluntary (industry) norms and standards.

Słowa kluczowe

PL

audyt energetyczny przedsiębiorstwa; efektywność energetyczna; zarządzanie energią; przedsiębiorstwo duże

EN

company energy audit; energy efficiency; energy management; large enterprises

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 104
• Strony: 43--53
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz.

Twórcy

autor

Hajduk-Stelmachowicz M.

• Politechnika Rzeszowska, Rzeszów

Bibliografia

• [1] Bando, M. 2018. Pismo do Ministra Energii Krzysztofa Tchórzewskiego nr DEK-0730 – 1(1)/2018/GK, Warszawa 31 stycznia.
• [2] Gillingham, K. i Tsvetanov, T. 2018. Nudging energy efficiency audits: Evidence from a field experiment. Journal of Environmental Economics and Management Vol. 90, p. 303–316.
• [3] Gładyś, H. 2017. System zarządzania energią w przedsiębiorstwach i innych organizacjach na podstawie normy PN-EN ISO 5001. Energetyka nr 5 (755), s. 326.
• [4] Hajduk-Stelmachowicz, M. 2015a. Środowiskowy audit wewnętrzny jako narzędzie doskonalenia ekoinnowacji organizacyjnych [W:] Zrównoważony rozwój organizacji – odpowiedzialność środowiskowa, T. Borys, B. Bartniczak, M. Ptak (red.), Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego We Wrocławiu. Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, s. 24–37.
• [5] Hajduk-Stelmachowicz, M. i Stelmachowicz, M., 2015. Efektywność energetyczna jako atrybut bezpieczeństwa energetycznego [W:] Bezpieczeństwo energetyczne na wspólnym rynku energii UE, red. S. Gędek, M. Ruszel, Warszawa: Wyd. Rambler, s. 139–154.
• [6] Irrek, W. i Thomas, R. 2008. Defining Energy Efficiency. Wuppertal: Wuppertal Institut fur Klima, Umwelt, Energie, 1, s. 1
• [7] Kluczek, A. i Olszewski P. 2017. Energy audits in industrial processes. Journal of Cleaner Production Vol. 142, Part 4, 20, s. 3437–3453.
• [8] Komorowska A. i Mirowski T. 2016. Instrumenty poprawy efektywności energetycznej w Polsce. Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN nr 92, s. 297–306.
• [9] Koszarek-Cyra, A. 2016, Systemy zarządzania energią jako narzędzie wspierające proces racjonalizacji zużycia energii w organizacjach. Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej nr 22, s. 210.
• [10] Krajowa agencja poszanowania energii 2008. Raport dotyczący kluczowych polskich energochłonnych przemysłów, z identyfikacją ograniczeń we wdrażaniu efektywności energetycznej w zakładach oraz opracowaniem rozwiązań dla tych przemysłów. Warszawa: Lewiatan, s. 5–100.
• [11] Kudełko i in. 2013 – Kudełko, M., Suwała, W., Kamiński, J. i Kaszyński P. 2013. Instrumenty ekonomiczne jako środek wdrażania koncepcji zrównoważonej gospodarki na rynku energii. Rynek Energii nr 4, s. 90–96.
• [12] Mederski i in. 2016 – Mederski, T., Rybotycki, M. i Dołhańczuk-Śródka A. 2016. Praktyczne zarządzanie energią w przedsiębiorstwie, Proceedings of ECOpole 10(2), s. 733–739.
• [13] Narodowy fundusz gospodarki ochrony środowiska i gospodarki wodnej 2017. Opracowanie zakresu oraz zasad wykonania audytu energetycznego do programu POIiŚ Działanie 1.2 „Promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach”, Warszawa, s. 4. [Online] https://www.nfosigw.gov.pl/gfx/nfosigw/userfiles/files/srodki_krajowe/programy_2014/inwestycje-energo oszczedne/nabor_kandydatow/wytyczne_dla_opracowania_zakresu_i_zasad_wykonania_audytu_energe tycznego_dla_programu_nf.pdf [Dostęp: 2.07.2018].
• [14] Nieć, A. 2017. Prawne aspekty prowadzenia audytu energetycznego przedsiębiorstwa. Polityka Energetyczna – Energy Policy Journal t. 20, z. 2, s. 129–142.
• [15] Norma PN-EN 16247-1:2012 – wersja polska Audity energetyczne – Część 1: Wymagania ogólne.
• [16] Nyga-Łukaszewska, H. 2016. Czy bezpieczeństwo energetyczne oznacza konkurencyjność w skali międzynarodowej? International Business and Global Economy Vol. 35, z. 1, s. 390–401.
• [17] Parczewski, Z. 2016. Efektywność energetyczna – szanse i zagrożenia nowej ustawy. Energetyka nr 10, s. 587–599.
• [18] Plutecki, Z. i Krupa, E. 2015. Poprawa efektywności energetycznej przedsiębiorstw poprzez standaryzację procesu zarządzania energią. Materiały pokonferencyjne z Konferencji Innowacje w Zarządzaniu i Inżynierii Produkcji. Zakopane, t. 1, cz. III, s. 503.
• [19] Schleich, J. i Fleiter T. 2017. Effectiveness of energy audits in small business organizations, Resource and Energy Economics. In press, corrected proof. [Online] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/ S0928765516302846 [Dostęp: 2.09.2017].
• [20] Skoczkowski, T. i Bielecki, S. 2016. Efektywność energetyczna – polityczno-formalne uwarunkowania rozwoju w Polsce i Unii Europejskiej. Polityka Energetyczna – Energy Policy Journal t. 19, z. 1, s. 5–20.
• [21] Skoczkowski i in. 2014 – Skoczkowski, T., Bielecki, S., Szymczyk, J. i Palimąka, T. 2014. Metody wzrostu efektywności energetycznej w małych i średnich przedsiębiorstwach. Polityka Energetyczna – Energy Policy Journal t. 17, z. 1, s. 27–40.
• [22] Wojciechowski, B. i Grudzień, Ł. 2018. Efektywność energetyczna i system zarządzania energią w przedsiębiorstwach produkcyjnych. Innowacje w zarządzaniu i inżynierii produkcji, R. Knosala red. t. 1. Opole: Oficyna Wydawnicza Polskiego Towarzystwa Zarządzania Produkcją, s. 288–297. [Online] http://www.ptzp.org.pl/ files/konferencje/kzz/artyk_pdf_2018/T1/2018_t1_288.pdf [Dostęp: 2.07.2018].
• [23] Zajączkowska, M. 2017. Efekty realizacji założeń Europejskiej strategii bezpieczeństwa energetycznego dotyczących efektywności energetycznej w Polsce. Horyzonty Polityki Vol. 8, No. 23, s. 121–140.
• [24] Załącznik I do Rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).