Aktywność neotektoniczna Pasma Lubania (Gorce) na podstawie analizy parametrów morfometrycznych

Buczek, Krzysztof; Górnik, Marek

doi:10.7306/2019.24

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Aktywność neotektoniczna Pasma Lubania (Gorce) na podstawie analizy parametrów morfometrycznych

Autorzy

Buczek Krzysztof , Górnik Marek

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Buczek_K_Aktywnosc_PG_Vol.67_nr 4_2019.pdf

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.7306/2019.24

Warianty tytułu

Neotectonic activity of Lubań Range (Gorce Mts.) based on morphometric indices

Języki publikacji

Abstrakty

The aim of this paper is to use a relative tectonic index (Iat) in order to evaluate tectonic activity in the intermediate mountain area of the Lubań Range. To estimate the tectonic activity in the study area, we analyzed 6 DEM derived geomorphic indices for 66 basins: the stream-gradient index (SL), asymmetry factor (Af), basin shape ratio (B_s), hypsometric integral (Hi), valley floor width-valley height ratio (V_f) and mountain-front sinuosity (S_mf_{). These parameters were combined to obtain the relative tectonic activity index (Iat). According to Iat values, ca. 25% of the Lubań Range was classified as areas of relatively high tectonic activity and ca. 72% as moderately tectonically active. The Iat values suggest a higher relative tectonic activity in the western part of the range, since some morphometric indices, like HI and SL, indicate a higher rate of tectonic uplift along the Dunajec Fault and normalfaults on the northern slopes of the Lubań Range. The rate of the tectonic uplift obtained from the Iat values is similar to that derivedfrom river incision. Morphometric analysis as well as field evidence of active tectonics, such as triangularfacets, suggest a high rate of tectonic uplift along the northern margins of the range and probably along the eastern slopes of the Lubań Range. The high relative tectonic activity on the southern slopes in the western part of the Lubań Range is probably related to active subsidence of the Nowy Targ Basin}

Słowa kluczowe

wskaźnik względnej aktywności tektonicznej Karpaty Pasmo Lubania indeksy geomorficzne wypiętrzenie tektoniczne

index of relative tectonic activity Carpathians Lubań Range geomorphic indices tectonic uplift

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2019

Tom

Vol. 67, nr 4

Strony

270--278

Opis fizyczny

Bibliogr. 53 poz., rys.

Twórcy

autor

Buczek Krzysztof

buczek@iop.krakow.pl

Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, al. Adama Mickiewicza 33, 31-120 Kraków

autor

Górnik Marek

Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, al. Adama Mickiewicza 33, 31-120 Kraków

Bibliografia

1. ALIPOOR R., POORKERMANI M., ZARE M., EL HAMDOUNI R., 2011 - Active tectonic assessment around Rudbar Lorestan dam site, High Zagros Belt (SW of Iran). Geomorphology, 128: 1-14.
2. ARIAN M., ARAM Z. 2014 - Relative tectonic activity classification in Kermanshah area, west Iran. Solid. Earth Discuss., 5: 2097-2141.
3. AZAÑÓN J.M., PÉREZ-PENA J.V., GIACONIA F., BOOTH-REA G., MARTÍNEZ-MARTÍNEZ J.M., RODRÍGUEZ-PECES M.J. 2012 - Active tectonics in the central and eastern Betic Cordillera through morphotectonic analysis: the case of Sierra Nevada and Sierra Alhamilla. J. Iberian Geol., 38 (1): 225-238.
4. AZOR A., KELLERE A., YEATS R.S. 2002-Geomorphic indicators of active fold growth: South Mountain-Oak Ridge Ventura basin, southern California. Geol. Soc. Am. Bull., 114: 745-753.
5. BAGHA N., ARIAN M., GHORASHI M., POURKERMANI M., EI HAMDOUNI R., SOLGI A. 2014-Evaluationofrelative tectonic activity in the Tehran basin, central Alborz, northern Iran. Geomorphology, 213: 66-87.
6. BAHRAMI S.2013 - Analyzing the drainage system anomaly of Zagros basins: Implications for active tectonics. Tectonophysics, 608: 914-928.
7. BRZEZIŃSKA-WÓJCIK T.2013- Morfotektonika w annopolsko-lwowskim segmencie pasa wyżynnego w świetle analizy cyfrowego modelu wysokościowego oraz wskaźników morfometrycznych. Wyd. UMCS, Lublin: 397.
8. BUCAŁA A., MARGIELEWSKI W., STARKEL L., BUCZEK K., ZERNITSKAYA V. 2014 - The reflection of human activity in the sediments of Iwankowskie Lake from Subatlantic Phase (Polish Outer Carpathians). Geochronometria, 41 (4): 377-391.
9. BUCZEK K. 2016 - The human impact on evolution of the landslide lake. Case Study of Lake Pucołowski Stawek in the Gorce Mts. Geogr. Stud., 142: 41-56.
10. BULL W.B. 1978 - Geomorphic Tectonic Classes of the South Front of the San Gabriel Mountains, California. U.S. Geological Survey Contract Report, 14-08-001-G-394. Office of Earthquakes, Volcanoes and Engineering, Menlo Park, CA.
11. BULL W.B., MCFADDEN L.D. 1977 - Tectonic geomorphology north and south of the Garlock fault, California. [W:] Doehring D.O. (red.), Geomorphology in Arid Regions. Proceedings of the Eighth Annual Geomorphology Symposium. State University of New York, Binghamton: 115-138.
12. BURBANK D.W., ANDERSON R.S. 2011 - Tectonic Geomorphology (2nd ed.). Wiley-Blackwell.
13. BURTAN J., PAUL Z., WATYCHA L. 1976 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Mszana Górna, Wyd. Geol., Warszawa.
14. BURTAN J., PAUL Z., WATYCHA L. 1978 - Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Mszana Górna, Wyd. Geol., Warszawa: 68.
15. CHABUDZIŃSKI Ł., BRZEZIŃSKA-WÓJCIK T. 2013-Zastosowanie ArcNEO do oceny przejawów neotektoniki na przykładzie zlewni górnego Wieprza (Roztocze, środkowo-wschodnia Polska). Landform Analysis, 24: 11-22.
16. CHANG Z., SUN W., WANG J. 2015- Assessment of the relative tectonic activity in the Bailongjiang Basin: insights from DEM-derived geomorphic indices. Environ. Earth Scien., 74: 5143-5153.
17. DEHBOZORGI M., POURKERMANI M., ARIAN M., MATKAN A., MOTAMEDI H., HOSSEINIASL A. 2010 - Quantitative analysis of relative tectonic activity in the Sarvestan area, central Zagros, Iran. Geomorphology, 121: 329-341.
18. EHSANI J., ARIAN M.2015- Quantitative analysis of relative tectonic activity in the Jarahi-Hendijan basin area, Zagros, Iran. Geosciences J., 19 (4): 751-765.
19. EL-HAMDOUNI R., IRIGARAY C., FERNÁNDEZ T., CHACÓN J., KELLER E.A. 2008 - Assessment of relative active tectonics, southwest border of the Sierra Nevada (southern Spain). Geomorphology, 96: 150-173.
20. FORMA A., ZUCHIEWICZ W. 2002 - Morphotectonics of the Gorce Mountains, Western Outer Carpathians. Fol. Quater., 73: 69-78.
21. HACK J.T. 1973 - Stream-profile analysis and stream-gradient index. J. Res. U.S. Geol. Sur., 1: 421-429.
22. HARE P.W., GARDNER T.W. 1985 - Geomorphic indicators of vertical neotectonism along converging plate margins, Nicoya Peninsula, Costa Rica. [W:] Tectonic Geomorphology (red.), Morisawa M. and Hack J.T., Proceedings of the 15th Geomorphology Symposium. Birmingham, Allen and Unwinr, Boston: 76-104.
23. JANKOWSKI L., MARGIELEWSKI W. 2014 - Strukturalne uwarunkowania rozwoju rzeźby Karpat zewnętrznych - nowe spojrzenie. Prz. Geol., 62: 29-35.
24. KELLER E.A., PINTER N. 2002 - Active Tectonics: Earthquakes, Uplift, and Landscape. Prentice Hall, New Jersey.
25. KONDRACKI J. 2000 - Geografia regionalna Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
26. KONON A. 2001 - Tectonics of the Beskid Wyspowy Mountains (Outer Carpathians, Poland). Geol. Quart., 45 (2): 179-204.
27. KSIAŻKIEWICZ M. 1972 - Budowa geologiczna Polski, 4, Tektonika tom 3, Karpaty. Inst. Geol. Warszawa.
28. KULKA A., RĄCZKOWSKI W., ŻYTKO K., GUCIK S., PAUL Z. 1985-Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Szczawnica-Krościenko, Wyd. Geol., Warszawa.
29. KULKA A., RĄCZKOWSKI W., ŻYTKO K., GUCIK S., PAUL Z. 1991-Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, arkusz 1050 Szczawnica-Krościenko, Wyd. Geol., Warszawa: 93.
30. MAKOWSKA A., JAROSZEWSKI W. 1987 - O współczesnych ruchach pionowych w Tatrach i na Podhalu. Prz. Geol., 35(10): 506-512.
31. MASTELLAL. 1988 - Structure and evolution of Mszana Dolna tectonic window, Outer Carpathians, Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 58 (1-2): 53-173.
32. MIGOŃ P. 2006 - Geomorfologia. PWN Warszawa.
33. NTOKOS D., LYKOUDI E., RONDOYANNI T. 2016 - Geomorphic analysis in areas of low-rate neotectonic deformation: South Epirus (Greece) as a case study. Geomorphology, 263: 156-169.
34. OLSZAK J. 2009 - Evidence for differential crustal uplift between neighbouring Kamienica and Ochotnica River valleys in the Polish Western Outer Carpathians. Ann. Soc. Geol. Pol., 79: 187-193.
35. OLSZAK J. 2017 - Late Pleistocene dip-slip faulting along the Dunajec Fault, West Carpathians: Insights from alluvial sediments. Geomorphology, 295: 749-757.
36. OLSZAK J., ADAMIEC G. 2016 - OSL-based chronostratigraphy of river terraces in mountainous areas, Dunajec basin, West Carpathians: a revision of the climatostratigraphical approach. Boreas, 45: 483-493.
37. PAUL Z. 1978 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Łącko, Wyd. Geol., Warszawa.
38. PAUL Z. 1980 - Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Łącko. Wyd. Geol., Warszawa.
39. PŁACZKOWSKA E. 2014 - Geological aspects of headwater catchments development in the Lubań Range (the Outer Carpathians, Poland). Zeitschr. Geomorph., 58 (4): 525-537.
40. RAMÍREZ-HERRERA M.T. 1998 - Geomorphic assessment of active tectonics in the Acambay Graben, Mexican volcanic belt. Earth Surface Processes and Landforms, 23: 317-332.
41. ROCKWELL T.K., KELLER E.A., JOHNSON D.L. 1985 - Tectonic geomorphology of alluvial fans and mountain fronts near Ventura, California. [W:] Morisawa M. (red.), Tectonic Geomorphology. Proceedings of the 15t Annual Geomorphology Symposium. Allen and Unwin Publishers, Boston, MA: 183-207.
42. RÓŻYCKA M. 2015 - Wskaźniki morfometryczne w geomorfologii tektonicznej. Landform Analysis, 30: 20-30.
43. SILVA P.G., GOY J.L., ZAZO C., BARDAJM T. 2003 - Fault generated mountain fronts in Southeast Spain: geomorphologic assessment of tectonic and earthquake activity. Gemorphology, 250: 203-226.
44. STRAHLER A.N. 1952-Hypsometric (area-altitude) analysis of erosional topography. Geol. Soc. Am. Bull., 63: 1117-1142.
45. WATYCHA L. 1972 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Nowy Targ, Wyd. Geol., Warszawa.
46. WATYCHA L. 1976 - Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Nowy Targ, Wyd. Geol., Warszawa.
47. WERNICKE B., AXEN G.J. 1988 - On the role of isostasy in the evolution of normal fault systems. Geology, 16: 848-851.
48. ZUCHIEWICZ W. 1978 - Czwartorzędowe ruchy tektoniczne, a rzeźba przełomu Dunajca przez Beskid Sądecki. Rocz. Pol. Tow. Geol., 48: 517-532.
49. ZUCHIEWICZ W. 1984 - The Late Neogene-Quaternary tectonic mobility of the Polish West Carpathians. A case study of the Dunajec drainage basin. Ann. Soc. Geol. Polon., 54: 133-189.
50. ZUCHIEWICZ W. 1999 - The varied rate of river erosion in the Polish Outer Carpathians: the young tectonic movements ratio? Prz. Geol., 47 (9): 854-858.
51. ZUCHIEWICZ W. 2010 - Neotektonika Karpat polskich i zapadliska przedkarpackiego. Wyd. AGH, Kraków: 234.
52. ZUCHIEWICZ W. 2011 - Pleistocene tectonic activity of the Polish Western Carpathians: insights from fluvial terraces. Acta Geodyn. Geomat., 8: 197-224.
53. ŻYTKO K. 1963 - Wyniki badań okolic Krościenka nad Dunajcem. Kwart. Geol., 7 (4): 724-725.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-772a72bf-e3fb-49f2-bb4b-969716f60c69