Efekt motyla

• Autorzy: Łukaszewicz-Jędrzejewska E.

Identyfikatory

DOI

10.5277/arc150308

Warianty tytułu

EN

Butterfly effect

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł jest próbą przedstawienia jednego wątku z prywatnego życia Karla Hankego, gauleitera Dolnego Śląska w latach 1940–1945. Jego poświadczony w materiałach źródłowych – pamiętnikach osób pełniących w latach III Rzeszy najważniejsze stanowiska w życiu politycznym i kulturalnym – związek z Magdą Goebbels, żoną ministra propagandy III Rzeszy, stał się końcem kariery Hankego w Berlinie. Zaangażowanie emocjonalne obu stron było tak duże, że w sprawie ewentualnego rozwodu zadecydować miał sam kanclerz Adolf Hitler. Ze względów wizerunkowych nie wyraził zgody, a Hanke w trybie natychmiastowym został oddelegowany możliwie jak najdalej od Berlina. W styczniu 1940 r. przyjechał do Wrocławia, by objąć stanowisko gauleitera. W porównaniu z berlińskimi realiami, był to dla Hankego upadek i degradacja. Jeden z najbardziej wpływowych ministrów, protektor i przyjaciel artystów – żeby wymienić tylko najbardziej znane nazwiska: Alberta Speera, Lídy Baarovej, Leni Riefenstahl, Gerdy Troost – powiernik osobistych tajemnic Josefa Goebbelsa, a jednocześnie ich zdrajca musiał odnaleźć się w wojennych realiach Wrocławia. W artykule postawiłam hipotezę, że obrona Festung Breslau była aktem osobistej zemsty na mieście za wygnanie ze stolicy i nosi w sobie symptomy „szaleństwa władzy”.

EN

This article is an attempt to present an episode from the private life of Karl Hanke, the Gauleiter of Lower Silesia in 1940–1945. His love affair with Magda Goebbels, wife of the Third Reich’s minister of propaganda, evidenced in source materials – the diaries of major participants in Nazi Germany’s political and cultural life – led to the end of his brilliant career in Berlin. The emotional involvement of both lovers was so strong that the issue of a possible divorce was to be decided by the Reich Chancellor, Adolf Hitler, himself. For political and moral reasons the Chancellor refused to give his consent and Karl Hanke was immediately dispatched to a place as distant from Berlin as possible. In January 1940, he arrived in Wrocław, to take up the office of Gauleiter. In comparison to Berlin, for Hanke it meant a fall and a degradation. One of the most influential ministers and a protector, friend of such prominent artists as Albert Speer, Lída Baarová, Leni Riefenstahl or Gerdy Troost, and a confidant to Joseph Goebbels, whom he eventually betrayed – had to find his way in Wrocław’s wartime reality. In this article I propose a hypothesis that the defence of Festung Breslau was an act of Hanke’s personal revenge on the city for his exile from Berlin and showed symptoms of “a march of folly”.

Słowa kluczowe

PL

Karl Hanke; Magda Goebbels; Festung Breslau

EN

Karl Hanke; Magda Goebbels; Festung Breslau

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 3(43)
• Strony: 89--104
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., rys.

Twórcy

autor

Łukaszewicz-Jędrzejewska E.

• Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu/The Eugeniusz Geppert Academy of Art and Design in Wrocław

Bibliografia

• [1] Gleiss H. (red.), Breslauer Apokalypse 1945: Dokumentarchronik vom Todeskampf und Untergang eine Deutschen Stadt und Festung am Ende des zweiten Weltkrieges, Natura et Patria, Verlag Horst G.W. Gleiss, Rosenheim 1986–1997.
• [2] Kempowski W. (red.), Echolot: Fuga furiosa – ein kollektives Tagebuch Winter 1945, Bd. 1–4, btb Verlag, Monachium, 2004–2007.
• [3] Hargreaves R., Ostatnia twierdza Hitlera. Breslau 1945, Rebis, Warszawa 2014.
• [4] Łukaszewicz-Jędrzejewska E., Wrocławska rezydencja gauleitera Karla Hanke, „Architectus” 2003, nr (1–2), 97–111.
• [5] Peikert P., Kronika dni oblężenia (Wrocław 22.I.–6.V.1945 r.), Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 1964.
• [6] Speer A., Erinnerungen, Verlag Ullstein, Frankfurt a.M.–Berlin 1969.
• [7] Tuchman B.W., Szaleństwo władzy. Od Troi do Wietnamu, Książnica, Katowice 1992.
• [8] Król E.C., Propaganda i indoktrynacja narodowego socjalizmu w Niemczech 1919–1945, Rytm Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1999.
• [9] Trimborn J., Riefenstahl. Niemiecka kariera, WAB, Warszawa 2008
• [10] D’Almeida F., Światowe życie w czasach nazizmu. Elity europejskie wobec Hitlera, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2009.
• [11] Reuth R.G., Goebbels, Iskry, Warszawa 2004.
• [12] Fest J.C., Speer – biografia, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001.
• [13] Pilgrin V.E., Mów do mnie „pani Hitler”. Kobiety jako ozdoba i maska narodowego socjalizmu, URAEUS, Gdynia 1999.
• [14] Ebermeyer E., Leben und Todt der Magda Goebbels, Hoffman und Campe, Hamburg 1952.
• [15] Schirach H., Frauen um Hitler, Herbig, Munchen 1985.
• [16] Jońca K., Konieczny A., Festung Breslau. Documenta obsidionis, PWN, Warszawa–Wrocław 1962.
• [17] Ahlfen H., Niehoff H., So kampfte Breslau, Motorbuch, Stuttgart
• 1976.
• [18] Horning E., Breslau 1945. Erlebnisse in der eigeschlossenen Stadt, Gottlieb Korn, Würzburg 1975.
• [19] Eysymontt R., Moshban T., Wrocław na fotografiach lotniczych okresu międzywojennego, Via Nova, Wrocław 2013.
• [20] Tyszkiewicz J., Kaczmarek M., Wrocław 1947 fotografie lotnicze, Via Nova, Wrocław 2009