Renesansowy ratusz w Bytomiu Odrzańskim i jego nowożytne przekształcenia

• Autorzy: Legendziewicz Andrzej , Grodzka Elżbieta

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK7BYTOM

Warianty tytułu

EN

Renaissance town hall in Bytom Odrzański and its modern transformations

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł prezentuje historię nowożytnych przekształceń renesansowego ratusza w Bytomiu Odrzańskim między XVI a XX wiekiem. Na wstępie omówiono źródła i literaturę. Na podstawie badań wydzielono główne fazy jego przekształceń. Ratusz powstał w latach 1602–1609, prawdopodobnie na reliktach dawnej karczmy, jako dwukondygnacyjna budowla z wieżą w narożu działki, na planie prostokąta o układzie trójtraktowym, trójpasmowym. Budynek w roku 1694 został zniszczony przez pożar, a następnie odbudowany w latach 1694–1697 według projektu C. Millera z Bolesławca. Zmieniono wówczas m.in. podziały wewnętrzne i wprowadzono nowe, drewniane stropy w parterze. Dalsze przebudowy barokowe wykonano w połowie XVIII wieku. Zmieniono wówczas układ wnętrza oraz dobudowano od zachodu dwukondygnacyjne skrzydło tylne. Około 1860 r. podwyższono bryłę ratusza oraz dodano neobarokowe detale na froncie. Duże zmiany układu wnętrz na pierwszym i drugim piętrze przyniosła przebudowa z początku XX wieku.

EN

This paper presents the history of the modern transformations of the Bytom Odrzański Renaissance town hall between the sixteenth and twentieth centuries. At the outset, the sources and literature are discussed. Based on research, the main transformation phases were distinguished. The town hall was built in the years 1602–1609, probably on the remains of a tavern, as a two-story structure with a tower in its plot's corner, on a rectangular plan with a three-bay, three-strip layout. In 1694, it burned down and was later rebuilt to a design by C. Miller from Bolesławiec. This introduced internal divisions and new wooden ceilings on the ground floor. Further Baroque reconstructions were made in the mid-eighteenth century. The interior layout was then changed, and a two-story rear wing was added from the west. Around 1860, the building’s main body was raised and Baroque Revival details were added to its front. An early-twentieth-century remodeling significantly changed the first- and second-floor interior layouts.

Słowa kluczowe

PL

Śląsk; architektura; Bytom Odrzański; ratusz; renesans; barok

EN

Silesia; architecture; Bytom Odrzański; Town Hall; Renaissance; Baroque

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2022
• Tom: Nr 71
• Strony: 48--64
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., fot., il.

Twórcy

autor

Legendziewicz Andrzej

• Politechniki Wrocławskiej, Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

• https://orcid.org/0000-0002-9228-296X

autor

Grodzka Elżbieta

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

• https://orcid.org/0000-0002-1150-252X

Bibliografia

• Archiwalia / Archive materials
• 1. Werner Friedrich Bernhard, Topographia Seu Compendium Silesiae, [b.d.], cz. 5, IV F 113 b, vol. 3, Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Teksty źródłowe / Source texts
• 2. Anonim tzw. Gall, Kronika Polska, tłum. Roman Grodecki, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968.
• 3. Schlesisches Urkundenbuch, t. 1: 971–1230, red. Heinrich Appelt, Josef Menzel, Köln 1963.
• 4. Schlesisches Urkundenbuch, t. 6: 1291–1300, red. Winfried Irgang, Heinrich Appelt, Josef Menzel, Köln 1998.
• Opracowania / Secondary sources
• 5. Blunck Erich, Jung Wilhelm, Solger Friedrich, Spatz Willy, Klinkenborg Marie, Die Kunstdenkmäler der Provinz Brandenburg, t. 6: Die Kunstdenkmäler des Kreises Crossen, cz. 6, Berlin 1921.
• 6. Czerner Rafał, Ratusz w Brzegu, Wrocław 1994.
• 7. Klopsch Christian D., Geschichte des Geschlechts von Schönaich, t. 3, Glogau 1853.
• 8. Kowalski Stanisław, Zabytki architektury WojewództwaLubuskiego, Zielona Góra 2010.
• 9. Kowalski Stanisław, Zabytki Środkowego Nadodrza. Katalog architektury i urbanistyki, Zielona Góra 1976.
• 10. Kowalski Stanisław, Lasota Czesław, Legendziewicz Andrzej, The Late-Gothic Town Hall in Zielona Góra and It’s Remodelings In the 16th and 17th Centuries, „Architectus” 2011, nr 1 (29).
• 11. Legendziewicz Andrzej, Grodzka Elżbieta, „Ratusz w Bytomiu Odrzańskim. Wyniki badań architektonicznych wnętrz”, Wrocław 2020, mps w archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Zielonej Górze.
• 12. Lutsch Hans, Bilderwerk Schlesischer Kunstdenkmäler, t. 3, Breslau 1903.
• 13. Lutsch Hans, Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien, Kunstdenkmüler reg.-Bezirks Liegnitz, cz. 6, Breslau 1891.
• 14. Pilch Józef, Kowalski Stanisław, Leksykon zabytków Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Warszawa 2011.
• Źródła elektroniczne / Electronic sources
• 15. https://polska-org.pl/8234921,foto.html?idEntity=563164 (dostęp: 20 I 2022).
• 16. https://polska-org.pl/8235324,foto.html?idEntity=563164 (dostęp: 20 I 2022).
• 17. https://polska-org.pl/931103,foto.html?idEntity=563164 (dostęp: 20 I 2022).
• 18. https://polska-org.pl/517133,Bytom_Odrzanski,Ratusz.html (dostęp: 20 I 2022).
• 19. https://fotopolska.eu/7302,obiekt.html (dostęp: 20 I 2022)