Niżówka hydrogeologiczna : przyczyny i skutki

• Autorzy: Kowalczyk A.

Warianty tytułu

EN

Low groundwater : causes and effects

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ze względu na warunki klimatyczne susze w Polsce nie są tak dotkliwie jak w innych rejonach świata. Jednak zdarza się, że nawet w naszych szerokościach geograficznych niżówka hydrogeologiczna, jako ostatnia i najgłębsza faza suszy, bywa ogromnym problemem ludzi pozbawionych dostępu do sieci wodociągowych i zaopatrujących się w wodę z indywidualnych płytkich studni. Konsekwencje niskich stanów wód podziemnych odczuli w 2015 roku szczególnie mieszkańcy gmin Szczyrk i Koniecpol w województwie śląskim. Na tych terenach naturalne obniżenie zwierciadła wód podziemnych spowodowało potrzebę organizowania przez władze samorządowe dowozów wody z innych terenów do setek gospodarstw. W artykule omówiono pojecie niżówki hydrogeologicznej zwracając uwagę na jej niejednoznaczność. W kontekście zmienności wieloletniej i sezonowej wahań zwierciadła wód podziemnych pierwszego poziomu wodonośnego, wskazano warunki sprzyjające inicjowaniu się zjawiska, zwrócono uwagę na specyficzne cechy tej najgłębszej fazy suszy. m.in. takie jak: powolny rozwój i zanik. Odniesiono się również do terminu „suszy hydrogeologicznej”. Przedstawiono różne sposoby identyfikacji niskich stanów wód podziemnych, w tym te stosowane przez państwowa służbę hydrogeologiczna. Na przykładzie sytuacji w województwie śląskim w 2015 roku zobrazowano skalę problemu wywołanego niskimi stanami wód podziemnych i opisano działania, które podjęły wybrane gminy aby przeciwdziałać powstałym lokalnie brakom wody.

EN

Due to climatic conditions, droughts in Poland are not as severe as in oilier affected parts of the world. Occasionally however, the deepest draught stage is acutely fell by communities with no access to public water supply in our country. In 2015, residents within the municipalities Szczyrk and Koniecpol in Silesia were particularly affected by low groundwater levels and as a result, water had to be delivered to hundreds of households by local authorities. The article examines the definition of low groundwater and its varying criteria, while looking at specific conditions that facilitate draught in the context of long-term variability and seasonal fluctuations of groundwater levels of the first aquifer. In particular distinctive characteristics of the deepest stage of drought are discussed such as its slow growth before subsiding. Acknowledging different methods of identifying low- groundwater. The paper refers to hydrogeological draught and methods used by the Polish Hydrogeological Survey. While using tile example of the 2015 draught in Silesia, its impacts on affected communities as well as measures taken to mitigate them are highlighted.

Słowa kluczowe

PL

wodv podziemne; niżówka hydrogeologiczna; susza; województwo śląskie; gmina Szczyrk; gmina Koniecpol

EN

low groundwater; low groundwater levels; drought; Silesia Province; Szczyrk municipality; Koniecpol municipality

• Wydawca: Wydawnictwo 2K TECHNOLOGIE s.c.
• Czasopismo: Technologia Wody
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 5 (49)
• Strony: 4--10
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys.

Twórcy

autor

Kowalczyk A.

• Państwowy Instytut Geologiczny -Państwowy Instytut Badawczy

Bibliografia

• [1]Cabalska J., Kowalczyk A., Mikołajczyk A., 2012: Wskaźnik położenia zwierciadła wód podziemnych w ocenie aktualnego zagrożenia niedoborem wody i suszy w skałi europejskiej. Wyniki polskich testów pilotażowych, Materiały XIX Konferencji „Gospodarowanie Wodami Podziemnymi w Aktualnych Uwarunkowaniach”, PZiTS Częstochowa, str. 79-84.
• [2]Chowaniec J., Witek K., 2000: Objaśnienia do Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000, ark. Bielsko-Biała (1012). PIG. Warszawa.
• [3]Eagelson P. S., 1978: Hydrogeologia dynamiczna, PWN, Warszawa.
• [4]Farat R., Kępińska-Kasprzak M., Kowalczak P., Mager P., 1995: Susze na obszarze Polski w latach 1951-1990, Mat. Bad. IMGW, Seria: Gosp. Wodn. I Och. Wód, 16.
• [5]Hisdal H., Tallaksen L. M., Peters E., Stahl K., Zaidman M., 2001: Drouhht Event Definition, [w:] S. Demuth, K. Stahl (red.): Assessmant of the Regional Drought Impact of Droughts in Europe, Institute of Hydrology, University of Freiburg, str. 17-26.
• [6]Komunikat o bieżącej sytuacji hydrogeologicznej 5a/2015. PSH. Arch. PIG-BIP, Warszawa.
• [7]Kowalczyk A., 2016: Raport z zadania nr 29 PSH - Wyznaczenie ekstremalnych stanów wód podziemnych w Polsce w zapisie stacjonarnych obserwacji wahań położenia zwierciadła wody. PIG-BIP, materiały niepublikowane. Archiwum PSH, Warszawa.
• [8]Kundzewicz Z., 2013: Zmiany klimatu oznaczają dla nas problemy z wodą. http://wiadomosci.onet.pl/nauka/prof-kundewicz-zmiany-klimatu-oznaczają-dla-nas-problemy-z-wodą.
• [9]Kwartalny Biuletyn Informacyjny Wód Podziemnych TOM 14(50) listopad 2015 -styczeń 2016. PIG-BIP. Warszawa.
• [10]Nowicka B., 2009: Ocena zróżnicowania ekstremalnie wysokich przepływów wybranych rzek polskich, Prace i Studia Geograficzne, 43, str. 11-24.
• [11]Pich J., Płochniewski Z., 1984: Badania stanów charakterystycznych wód podziemnych dla potrzeb szacowania zasobów. Sympozjum: Metody badania wód podziemnych i ich użytkowania i ochrony. Tuczno, str. 14-24.
• [12]Ostrzeżenie Państwowej Służby Hydrogeologicznej nr 1/2015. PSH. Arch. CAG PIG-BIP, Warszawa.
• [13]Ostrzeżenie Państwowej Służby Hydrogeologicznej nr 2/2015. PSH. Arch. CAG PIG-BIP, Warszawa.
• [14]Pacholewski A., Brodziński I., Formowicz R., 2000: Objaśnienia do Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50000, ark. Koniecpol (0847). PIG, Warszawa.
• [15]Raporty Wojewódzkiego Centrum Zarządzania Kryzysowego dotyczące niekorzystnych skutków warunków hydrologiczno-meteorologicznych na obszarze województwa z dnia 21 sierpnia 2015 roku, 9 września 2015 roku, 30 listopada 2015, Katowice (materiały niepublikowane).
• [16]Rocznik hydrogeologiczny Państwowej Służby Hydrogeologicznej 2015. PIG- -BIP. Warszawa.
• [17]Słownik hydrogeologiczny, 2002. PIG, Warszawa.
• [18]Stahl K., 2001: Hydrological Drought - a study across Europe. PhD Thesis Al- bert-Ludwigs Universitaet Freiburg. Freiburger Schriften zur Hydrologie nr 15, Freiburg, Germany.
• [19]Stanley A., Changnon J. R., 1987: Deteting Drought Conditions in Illinois, Circular 169. Department Of Energy And Natural Resources, Champaign, Illinois.
• [20]Strzebońska-Ratomska B., 1994: Metodyka oceny intensywności i zasięgu suszy hydrogeologicznej. Wiad. IMGW, 4, str. 15-42.
• [21]Tallaksen L. M., Lanen H. A. J., 2004: Hydrological Drought. Processses and Estimation Methods for streamflow and Groundwater, Developments in Water Science, 48, Elsevier, Amsterdam.
• [22]Zdralewicz I., Lejcuś I., 2008: Wyznaczenie okresów niżówkowych wód pod-ziemnych w zlewni górnej Nysy Kłodzkiej. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, 9, str. 149-158.
• [23]Zielińska M., 1990: Niżówki i wezbrania -ich definiowanie i modelowanie. Prz. Geofiz., 1-2, str. 33-44.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.