Działalność górnicza jako jeden z czynników wpływających na rozwój osuwisk

• Autorzy: Wódka Marcin

Identyfikatory

DOI

10.7306/bpig.50

Warianty tytułu

EN

Influence of mining activity on landslide development

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wpływ działalności górniczej na rozwój ruchów masowych na przykładzie czterech osuwisk. Pierwsze z nich znajduje się w Rydułtowach, na obszarze niecki osiadań spowodowanej podziemną eksploatacją węgla kamiennego. Osuwisko to zagraża najstarszemu tunelowi kolejowemu w Polsce, a jego uaktywnienie było prawdopodobną przyczyną zniszczenia tunelu w 1857 r. Kolejne dwa osuwiska pośrednio są związane z podziemnym ługowaniem soli w krakowskich Swoszowicach. Ostatni z przykładów to osuwisko rozwinięte w nieczynnej kopalni iłów Zesławice, będące świadectwem wpływu powierzchniowej eksploatacji i skarpowania zboczy na rozwój osuwisk.

EN

The article presents the influence of mining activity on development mass movements on the example four landslides. The first of these is located in Rydułtowy, in the area of mine subsidence caused by the underground exploitation of coal. The landslide threatens the oldest railway tunnel in Poland, and its activation was the probable cause of the destruction of the tunnel in 1857. Another two landslides are indirectly connected with underground salt leaching in Swoszowice (district of Kraków). The last of the examples is a landslide developed in the dormant open-cut mining Zesławice, a testimony to the impact of surface exploitation and undercutting of slopes for the development landslides.

Słowa kluczowe

PL

ruchy masowe; osuwiska; geozagrożenia; działalność górnicza; górnictwo

EN

mass movements; landslide; geohazard; mining activity; mining

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2019
• Tom: nr 477
• Strony: 123--130
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., rys., zdj.

Twórcy

autor

Wódka Marcin

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

Bibliografia

• [1] BUDRYK W., 1952 – Eksploatacja złóż. Cz. 2. Podziemna eksploatacja pokładów węgla. Górnictwo. T. IV. Państwowe Wydawnictwa Techniczne, Katowice.
• [2] BURTAN J., 1964 – Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1 : 50 000 bez utworów czwartorzędowych, ark. Myślenice. Region Karpat i przedgórza. Z. 2. Inst. Geol., Warszawa.
• [3] CZARNIECKI L., GOŹDZIK J., 2008 – Rozwój osuwiska 22S w najgłębszej części kopalni Bełchatów. Prz. Geol., 56, 2: 150–157.
• [4] FLISIAK J., RYBICKI S., TYLIKOWSKI M., 2014 – Ocena zagrożenia osuwiskowego w kopalniach odkrywkowych na przykładzie KWB Bełchatów i KWB Turów. Prz. Geol., 62, /2: 563–569.
• [5] GUZIEL A., 2002 – Deformacje górotworu. Wydawnictwo Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
• [6] KASZOWSKA O., KOWALSKI A., 2007 – Wpływ podziemnej eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu. Prz. Geol., 55, 8: 640–641.
• [7] KAMIENIARZ S., WÓDKA M., WÓJCIK A., 2018 – Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi skala 1 : 10 000 powiat miasto Kraków. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [8] KRAWCZYK M., 2006 – Zagrożenia osuwiskowe w górnictwie odkrywkowym. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, 12: 15–21.
• [9] KRUCZKOWSKI M., 2010 – Analiza wpływu eksploatacji górniczej na występowanie deformacji nieciągłych typu liniowego. Górnictwo i Geologia, 5, 2: 115–120.
• [10] MARCINIEC P., ZIMNAL Z., WOJCIECHOWSKI T., PERSKI Z., RĄCZKOWSKI W., LASKOWICZ I., NESCIERUK P., GRABOWSKI D., KUŁAK M., WÓJCIK A., 2019 – Osuwiska w Polsce – od rejestracji do prognozy, czyli 13 lat projektu SOPO. Prz. Geol., 67, 5: 291–297.
• [11] MAZUREK J., 2007 – Deformacje powierzchni w otworowej Kopalni Soli „Barycz” w likwidacji. Czy mogą jeszcze powstać zapadliska? Górnictwo i Geoinżynieria, 31, 3/1: 409–422.
• [12] MAZUREK J., FLISIAK J., FLISIAK D., 1995 – Wyznaczenie filara ochronnego dla ulic Lipowej i Krzemienieckiej położonych nad złożem Barycz oraz określenie warunków eksploatacji w obrębie filara [maszynopis]. Bibl. Katedry Geomechaniki Górniczej i Geotechniki AGH, Kraków.
• [13] d’OBYRN K., WÓJCIK W., 2015 – Optymalne rozwiązania rekultywacji terenów na wybranych przykładach. Acta Universitatis Nicolai Copernici, 46, 2: 225–237.
• [14] OLESIAK S., 2004 – Karta dokumentacyjna naturalnego zagrożenia geologicznego – działalność górnicza. Osiadania powierzchni i towarzyszące im zalewiska. Miejscowość Rydułtowy. W: Rejestracja i inwentaryzacja naturalnych zagrożeń geologicznych na terenie całego kraju (ze szczególnym uwzględnieniem osuwisk oraz innych zjawisk geodynamicznych) (red. M. Lemberger). Sprawozdanie końcowe. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [15] PAUL Z., RYŁKO W., RĄCZKOWSKI W., WÓJCIK A., 1996 – Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. Myślenice. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [16] PREIDL W., 2005 – Tunel w Rydułtowach – najstarszy tunel kolejowy w Polsce. Budownictwo Górnicze i Tunelowe, 3: 26–33.
• [17] PREIDL W., 2007 – Katastrofa budowlana w tunelu Czernickim. Górnictwo i Geoinżynieria, 31, 3: 347–355.
• [18] RĄCZKOWSKI W., 2007 – Landslide hazard in the Polish Flysch Carpathians. Stud. Geomorph. Carpatho-Balcan., 41: 61–76.
• [19] SARNACKA Z., 1956 – Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. Rydułtowy. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [20] WÓDKA M., 2017 – Objaśnienia do mapy osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi, skala 1 : 10 000, gmina Rydułtowy. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [21] WÓDKA M., PIOTROWSKI A., 2017 – Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi, skala 1 : 10 000, gmina Rydułtowy. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [22] WÓJCIK A., BURTAN J., 2017 – Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. Wieliczka. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [23] WÓJCIK A., WOJCIECHOWSKI T., 2016 – Osuwiska jako jeden z ważniejszych elementów zagrożeń geologicznych w Polsce. Prz. Geol., 64, 9: 701–709.
• [24] ZAJĄC J., 2016 – Dokumentacja geologiczno-inżynierska dla rozpoznania warunków geologiczno-inżynierskich dla inwestycji rekultywacji terenów poeksploatacyjnych kopalni iłów ceramiki budowlanej „Zesławice”, obręb 3 jednostka ewidencyjna Nowa Huta w Krakowie. Arch. Urzędu Miasta Krakowa

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).