Forainiferal biostratigraphy of the Egerian flysch sediments in the Silesian Nappe, Outer Carpathians, Polish part of the Bieszczady Mountains

• Autorzy: Bąk K.

Warianty tytułu

PL

Biostratygrafia otwornicowa utworów egeru płaszczowiny śląskiej Karpat zewnętrznych w polskiej części Bieszczadów

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Planktonic and benthic Foraminifera have been studied from the youngest deposits of the Krosno beds in the inner part of the Silesian Nappe (Outer Carpathians) in the Bieszczady Mountains. The studied part of the Krosno beds consists of Egerian (upper Oligocene–lower Miocene) flysch sediments, deposited within the Outer Carpathian Basin, a part of the Central Paratethys. Two interval zones: Tenuitella munda Zone and Globigeri- nelloides primordius Zone have been distinguished basing on the succession of planktonic Foraminifera. Additionally, Paragloborotalia inaequiconica Interval Subzone has been defined within the first one. Occurrence of calcareous nannoplankton, dinocyst assemblages and isochronous horizons of coccolith limestones (the Jasło Limestone and Zagórz Limestone) enabled correlation of the planktonic foraminiferal zones with chronostrati- graphy. The boundary between the two distinguished zones corresponds to the base of NN1 nannoplankton Zone (defined by the occurrence of Helicosphaera scissura) equivalent to the Oligocene/Miocene boundary. The base of the P. inaequiconica Subzone corresponds to the position of the Zagórz Limestone, refferred to NP 24 Zone (early Egerian). The benthic foraminiferal assemblages are dominated by bathyal, calcareous, hyaline, smooth-walled taxa, indicative of anoxic environment. The benthic assemblages remained relatively stable throughout the late Oligocene and were more diversified during the earliest Miocene, most probably in response to the oxygenation of bottom waters, due to the opening of new connections between the Central Paratethys and the Mediterranean region.

PL

W pracy przedstawiono zespoły otwornic egeru z najmłodszych utworów jednostki śląskiej w bieszczadzkiej części Karpat Zewnętrznych. Otwornice planktoniczne były podstawą do wydzielenia poziomów biostratygraficznych, których granice zostały porównane z danymi opartymi o wapienny nanoplankton (Garecka; w: Haczewski et al., A, B, oddane do druku) i dinocysty (Gedl; w: Haczewski et al., A, oddane do druku), a także odniesieniu ich do pozycji stratygraficznej dwóch chrohoryzontów - wapienia jasielskiego i wapienia z Zagórza. Praca niniejsza jest kontynuacją badań na tym obszarze (Bąk, 1999) i stanowi ich podsumowanie. Płaszczowina śląska jest na obszarze Bieszczadów zbudowana wyłącznie z warstw krośnieńskich (Fig. 1, 2) o miąższości ok. 3,5 km, w tym z ponad 1,3 km miąższości serią zawierającą gruboławicowe, grzbietotwórcze piaskowce otryckie. Ich obecność w warstwach krośnieńskich była podstawą do wyróżnienia w tej części jednostki śląskiej tzw. strefy bieszczadzkiej (lub strefy Otryt - Bitla), której długość wynosi ok. 150 km, a szerokość 15-20 km. W przekroju Bieszczadów strefa ta zbudowana jest z kilku łusek i fałdów, wśród których synklina Dźwiniacza Górnego zawiera bardzo miąższe i najmłodsze serie utworów fliszowych. Dotychczasowe prace stratygraficzne na tym obszarze (Haczewski et al., A, B oddane do druku) wskazywały na oligoceński wiek całej serii warstw krośnieńskich, w tym również warstw najmłodszych. W niniejszej pracy przedstawiono rezultaty opróbowania najmłodszej serii warstw krośnieńskich, tzw. warstw nadotryckich (oddział górny warstw krośnieńskich), które występują powyżej serii z piaskowcami otryckimi. Warstwy nadotryckie (maks. miąższość ok. 1050 m) tworzy seria silnie wapnistych, szarych i ciemnoszarych łupków marglistych, o charakterystycznej grubej (“mydlastej”) oddzielności, przeławicających się z wapnistymi, cienkoławicowymi, laminowanymi mułowcami i piaskowcami. Lokalnie wśród tej serii występują grube ławice piaskowców średnioziarnistych, bezstrukturalnych oraz pojedyncze, czarne serie z wirowcami (o miąższości 1-2 m). W najwyższej części warstw nadotryckich występuje jeden lub kilka soczewkowatych pakietów piaskowców średnioziarnistych, gruboławicowych, z laminacją równoległą, przekątną i konwolutną, o sumarycznej miąższości ok. 30 m. W niższej części warstw nadotryckich wykartowano ponadto 2 ważne dla stratygrafii horyzonty wapieni kokolitowych, tzw. wapień jasielski i wapień z Zagórza. W obrębie badanych utworów zostały one znalezione w obu skrzydłach synkliny Dźwiniacza Górnego. Wapienie te, znane z wielu miejsc w Karpatach Zewnętrznych są poziomami korelacyjnymi (Jucha, 1958; 1969, Koszarski & Żytko, 1959, 1961; Jucha & Kotlarczyk, 1961; Haczewski, 1984, 1989), a w niniejszej pracy są one ważnym elementem stratygrafii. Analizy mikropaleontologiczne wykorzystano na próbach pobranych z kilku profili w obrębie wspomnianej synkliny, tj.: w profilu Dźwiniacza Górnego (Fig. 3A, 4), w 2 profilach wokół Kiczery Dydiowskiej (Fig. 3B, 5) i w profilu Czereszni (Fig. 3C i 6). Ponadto wykorzystano dane z profilu Sanu w rejonie Dźwiniacza Górnego, będące wcześniej przedmiotem osobnej publikacji (Bąk, 1999). Zespoły otwornic opisano z kilku serii warstw nadotryckich, których granice stanowią horyzonty wapieni kokolitowych oraz wydzielono dodatkowo najwyższą część warstw nadotryckich, którą charakteryzuje odmienny zespół taksonów.

Słowa kluczowe

EN

foraminifera; biostratigraphy; Egerian; Outer Carpathians; Central Paratethys; Bieszczady Mountains

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geologiczne
• Czasopismo: Annales Societatis Geologorum Poloniae
• Rocznik: 2005
• Tom: Vol. 75, No. 1
• Strony: 71--93
• Opis fizyczny: Bibliogr. 64 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Bąk K.

• Institute of Geography, Cracow Pedagogical University; Podchorążych 2, 30-084 Kraków, Poland

Bibliografia

• 1. Akhmetiev, M. A. & Zaporozhets, N. I., 1996. The Oligocene- Miocene transition in the Southern Russia and Kazachstan. In: Material of Symposium, IGCP Project No. 326, Oligocene- Miocene transition in the Northern hemisphaere, Romanian Journal of Paleontology, 76: 49-50.
• 2. Andreyeva-Grigorovich, A. S. & Gruzman, A. D., 1994. The bios- tratigraphic basis of the Paleogene-Neogene boundary in the Central (Ukrainian Carpathians) and Eastern (Black Sea Depression, Northern Caucasus) Paratethys. Geologica Carpathica, 45: 333-342.
• 3. Báldi, T., 1979. Changes of Mediterranean (?Indopacific) and boreal influences on Hungarian marine mollusc faunas since Kiscellian until Eggenburgian times; the stage Kiscellian. Annales Geologiques des Pays Helleniques Publication, tome hors-series, 1: 39-49.
• 4. Báldi-Beke, M., 1984. The nannoplankton of the Transdanubian Palaeogene formations. GeologicaHungarica, Series Paleontologica, 43: 152-307.
• 5. Bąk, K., 1999. Late Oligocene Foraminifera from the Krosno Beds in the San valley section (Bieszczady Mountains); Silesian Unit, Polish Outer Carpathians. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 69: 195-217.
• 6. Bąk, K., Haczewski, G., Olszewska, B., Garecka, M., Oszczypko- Clowes, M. & Gedl, P., 1998. Age of the youngest strata in the Silesian Unit in the SE part of the Polish Carpathians. In: Janoschek et al. (eds), Abstracts of XVI th Congress Carpatho- Balkan Geological Association, August 30th to September 2nd, 1998, Geocenter, University of Vienna, Austria, p. 52.
• 7. Bobrinskaya, O. G., Gruzman, A. D., Krasheninnikov, V. A., Serova, M. Y. & Venglynkyi, I. V., 1998. Stratigraphy of the Oligocene and Miocene deposits of the western Ukraine and Moldavia. In: Cicha et al. (eds), Oligocene-Miocene foraminifera of the Central Paratethys. Abhandlungen der Senckenbergischen Naturforschenden Gesellschaft, 549, pp. 34-43.
• 8. Bystrická, H., 1979. Middle Oligocene calcareous nannoplankton in the Banskobystricka Kotlina (depression). Západne Karpaty, Séria Paleontologia, 4: 123-145.
• 9. Dercourt, J., Ricou, L. E. & Vrielynck, B. (eds.), 1993. Atlas Tethys Paleoenvironmental Maps. Gauthiers-Villars, Paris, 307 pp, 14 maps, 1 plate.
• 10. Eames, F. E., Banner, F. T., Blow, W. H. & Clarke, W. J., 1962. Fundamentals of mid-Tertiary stratigraphical correlation. Cambridge University Press, England, 163 pp.
• 11. Garecka, M. & Olszewska, B., 1998. Biostratigraphy of the Early Miocene of the Southern Poland based on planktic foraminifera and calcareous nannoplankton. Przegląd Geologiczny, 46, 8/2: 712-721.
• 12. Gruzman, A. D. & Trofimovich, N. A., 1995. Organic fossils of Neogene deposits: Foraminifera. (In Ukrainian). Paleontologičieskij Sbornik (Lvov), 31: 14-20.
• 13. Haczewski, G., 1971. Sprawozdanie z badań przeprowadzonych w latach 1970-74 na arkuszu Łupków mapy 1: 200 000. (In Polish). Unpublished. Archiwum Oddziału Karpackiego Państwowego Instytutu Geologicznego.
• 14. Haczewski, G., 1972. Badania geologiczne między Smolnikiem a Mucznem w Bieszczadach. Kwartalnik Geologiczny, 16: 488-489.
• 15. Haczewski, G., 1984. Correlation of laminae in chronohorizons of Jasło limestone and Zagórz limestone (Outer Carpathians). (In Polish, English summary). Kwartalnik Geologiczny, 28: 675- 688.
• 16. Haczewski, G., 1986. Miejsce i rola litologicznych poziomów przewodnich w lito i biostratygrafii. Przegląd Geologiczny, 34: 247-250.
• 17. Haczewski, G., 1989. Coccolith limestone horizons in the Menilite-Krosno series (Oligocene, Carpathians) - identification, correlation and origin. (In Polish, English summary). Annales Societatis Geologorum Poloniae, 59: 435-523.
• 18. Haczewski, G., Bąk, K. & Kukulak, J., A - submitted to print. Arkusz Dźwiniacz Górny (1069) Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50,000. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• 19. Haczewski, G., Bąk, K. & Kukulak, J., B - submitted to print. Objaśnienia do arkusza Dźwiniacz Górny (1069) Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50,000. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• 20. Haczewski G., Bąk K. & Kukulak J., C - submitted to print. Arkusz Ustrzyki Górne (1068) Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50,000. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• 21. Haczewski G., Bąk K. & Kukulak J., D - submitted to print. Objaśnienia do arkusza Ustrzyki Górne (1068) Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50,000. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• 22. Hanzliková, E. & Mencik, E., 1965. Das Foraminiferenplankton in den Jasło-Schiefertonen der polnischen Flyschkarpaten. (In Czech, German summary). Véstnik Ústředního Ústavu Geologického, 40: 345-352.
• 23. Ionescu, A. & Popescu, G., 1995. Correlation of Oligocene and Lower Miocene plantonic foraminifera and palynomorphs assemblages in the Vima Formation (North Transylvania). In: Abstracts of 10-th Congress of the Regional Committee on Mediterranean Neogene Stratigraphy, Romanian Journal of Stratigraphy, 76, suppl. 7/1: 45-47.
• 24. Jenkins, D. G., 1966. Planktonie Foraminifera from the type Aquitanian-Burdigalian of France. Contributions from the Cushman Foundation for Foraminiferal Research, 17, part 1: 1-15.
• 25. Jones, R. W. & Simmons, M. D., 1996. A review of the stratigraphy of Eastern Paratethys (Oligoeene - Holoeene). Bulletin of Natural History Museum, London (Geology), 52: 25-49.
• 26. Jucha, S., 1958. Contributions on Jasło shaly limestones in the Polish Carpathians. Bulletin de l’Académie Polonaise des Sciences, Série des Sciences Géologiques et Géographiques, Varsovie, 6: 681-688.
• 27. Jueha, S., 1969. Les sehistes de Jasło, leur importanee pour la stratigraphie et la sédimentologie de la série ménilitique et des couches de Krosno; Carpathes flyscheuses. (In Polish, French summary). Prace Geologiczne PAN Oddział w Krakowie, 52: 1-128.
• 28. Jucha. S. & Kotlarczyk J. 1961: La série des couches à menilite et des couches de Krosno dans le flysch des Karpates. (In Polish, French summary). Prace Geologiczne PAN Oddział w Krakowie, 4: 1-155.
• 29. Jugowiec, M., 1996. Biostratigraphy of the Jasło Limestone near Sanok, based on the calcareous nannoplankton. (In Polish). Przegląd Geologiczny, 44: 1142-1145
• 30. Koszarski, L. & Żytko, K., 1959. Remarks on the development and stratigraphical position of the Jasło shales in the Menilitic and Krosno series in the Middle Carpathians. (In Polish, English summary). Kwartalnik Geologiczny, 3: 996-1015.
• 31. Koszarski, L. & Żytko, K., 1961. Jasło shales in the Menilite- Krosno series in the Middle Carpathians. (In Polish, English summary). Biuletyn Instytutu Geologicznego, 166, 87-232.
• 32. Koszarski, A., Koszarski, L., Ślęzak, J. & Iwaniec, M., 1995. Calcareous nannoplankton from the terminal deposits of the Silesian nappe, Polish Flysch Carpathians: stratigraphic implications. In: Flores, J. A. & Sierro, F. J. (eds), Proceedings of the 5th INA Conference in Salamanca, Spain, pp. 115-123.
• 33. Kotlarczyk, J. & Kaczmarska, I., 1987. Two diatom horizons in the Oligocene and (?)Lower Miocene of the Polish Outer Carpathians. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 57: 143-188.
• 34. Krhovský, J., 1981. Stratigrafia i paleontologia menilitovych souvarstvi Zdanickej jednotky i diatomitov Pouzdfanskej jednotky. (In Czech). Zemny Plyn a Nafta, 26: 45-62.
• 35. Krhovský, J., 1998. Geology, stratigraphy and paleoenvironment of the Southern-Moravian Flysch Belt. In: Cicha et al. (eds), Oligocene-Miocene foraminifera of the Central Paratethys. Abhandlungen der Senckenbergischen Naturforschenden Gesellschaft, 549, pp. 18-23.
• 36. Li, Q. & Radford, S. S., 1991. Evolution and biogeography of Paleogene microperforate planktonic foraminifera. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 83: 295-320.
• 37. Li, Q., Radford, S. S. & Banner, F. T., 1992. Distribution of microperforate tenuitellid planktonic foraminifers in holes 747A and 749B, Kerguelen Plateau. In: Wise, S. W. Jr, Schlich, W. et al. (eds), Proceedings of the Ocean Drilling Program, Scientific Results, 120, pp. 569-594.
• 38. Martini, E., 1971. Standard Tertiary and Quaternary calcareous nannoplankton zonations. In: Farrinacci, A. (ed.), Proceedings of 2ndPlanktonic Conference, Roma 1970, Edizioni Tectoscienza, Roma, 2, pp. 739-785.
• 39. Martini, E. & Müller, C., 1986. Current Tertiary and Quaternary calcareous nannoplankton stratigraphy and correlations. Newsletter on Stratigraphy, 16: 99-112.
• 40. Melinte, M., 1995. Changes in nannofossils assemblages during the Oligocene-Lower Miocene interval in the Eastern Carpathians and Transylvanian Basin. In: Abstracts of 10-th Congress of the Regional Committee on Mediterranean Neogene Stratigraphy, Romanian Journal of Stratigraphy, 76, suppl. 7/1: 171-174.
• 41. Miller, K. G., Aubry, M.-P., Khan, M. J., Melillo, A. J., Kent, D. V. & Berggren, W. A., 1985. Oligocene-Miocene biostratigraphy, magnetostratigraphy, and isotopic stratigraphy of the western North Atlantic. Geology, 13: 257-261.
• 42. Miller, K. G. & Katz, M. E., 1987. Oligocene to Miocene benthic foraminiferal changes in the North Atlantic. Micropaleontology, 33: 97-149.
• 43. Morgiel, J., 1972. Wyniki badań mikropaleontologicznych otworu wiertniczego Suche Rzeki IG 1 w Bieszczadach. (In Polish). Kwartalnik Geologiczny, 16: 1059-1060.
• 44. Morgiel, J., 1973. Wyniki badań mikropaleontologicznych otworu wiertniczego Polanki 1 w Bieszczadach. (In Polish). Kwartalnik Geologiczny, 17: 637-638.
• 45. Olszewska, B., 1982a. Some remarks on biostratigraphy of the Menilite-Krosno series in the Polish Outer Carpathians. (In Polish, English summary). Kwartalnik Geologiczny, 26: 137-145.
• 46. Olszewska, B., 1982b. Foraminifers found near the tuff horizon V in the Krosno Beds at Radziszów (Polish Outer Carpathians). (In Polish, English summary). Kwartalnik Geologiczny, 26: 627-645.
• 47. Olszewska, B., 1984a. Biostratigraphy of the Menilite-Krosno series in the vicinity of Przemyśl (Skole Unit, Polish External Carpathians). (In Polish, English summary). Biuletyn Instytutu Geologicznego, 340: 45-87.
• 48. Olszewska, B., 1984b. Some remarks on accompanying foraminifer assemblages in Jasło limestones in the Polish Outer Carpathians. Kwartalnik Geologiczny, 28: 689-700.
• 49. Olszewska, B., 1985. Foraminifera of the Menilite Beds (Polish External Carpathians). Annales Societatis Geologorum Poloniae, 55: 201-250.
• 50. Olszewska, B., 1997. Foraminiferal biostratigraphy of the Polish Outer Carpathians: a record of basin geohistory. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 67: 325-337.
• 51. Olszewska, B., 1998. The Oligocene of the Polish Carpathians. In: Cicha et al. (eds), Oligocene-Miocene foraminifera of the Central Paratethys, Abhandlungen der Senckenbergischen Naturforschenden Gesellschaft, 549, pp. 23-28.
• 52. Perch-Nielsen K. 1985: Cenozoic calcareous nannofossils. In: Plankton stratigraphy, pp. 427-554.
• 53. Rögl, F., 1996. Paragloborotalia kugleri (Bolli). An index fossil for the Paleogene/Neogene boundary. In: Steininger, F. F. (ed.), The Global stratotype section and point; the GSSP for the base of the Neogene. Giornale di Geologia, Bologna, 58: 151-155.
• 54. Rögl, F., 1998a. Paratethys Oligocene-Miocene stratigraphic correlation. In: Cicha et al. (eds), Oligocene-Miocene foraminifera of the Central Paratethys, Abhandlungen der Senckenbergischen Naturforschenden Gesellschaft, 549, pp. 3-7.
• 55. Rögl, F., 1998b. Palaeogeographic considerations for Mediterranean and Paratethys Seaways (Oligocene to Miocene). Annalen des Naturhistorischen Museums in Wien, 99A: 279-310.
• 56. Rögl, F., Reiser, H., Rupp, Ch. & Wenger, W. F., 1998. Bavarian - Austrian Molasse Basin. In: Cicha et al. (eds), Oligocene- Miocene foraminifera of the Central Paratethys, Abhandlungen der Senckenbergischen Naturforschenden Gesellschaft, 549, pp. 7-15.
• 57. Rusu, A., Popescu, G., Melinte, M. & Stefanescu, M., 1995. New marker levels in Oligocene and Lower Miocene deposits from NW Transylwania (Romania). In: Abstracts of 10-th Congress of the Regional Committee on Mediterranean Neogene Stratigraphy, Romanian Journal of Stratigraphy, 76, suppl. 7/1: 105-107.
• 58. Rusu, A., Popescu, G. & Melinte, M., 1996. East Carpathians bend area overview on the Oligocene - Lower Miocene from the Outer flysch zone; Excursion guide to Field Symposium on Oligocene - Miocene transition and main geological events in Romania. Romanian Journal of Paleontology, 76: 3-47.
• 59. Spezzaferri, S., 1995. Planktonic foraminiferal paleoclimatic implications across the Oligocene-Miocene transition in the oceanic record (Atlantic, Indian and South Pacific). Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 114: 43-74.
• 60. Spiegler, D. von & Rögl, F., 1992. Bolboforma (Protophyta, incerte sedis) im Oligozän und Miozän des Mediterran und der Zentralen Paratethys. Annalen des Naturhistorischen Museums in Wien, 94A: 59-95.
• 61. Steininger, F. F., 1994. Proposal for the global stratotype section and point (GSSP) for the base of the Neogene (The Paleogene/Neogene Boundary). Inst. Paleont. Univ. Vienna, 41 pp.
• 62. Ślęzak, J., Koszarski, A. & Koszarski, L., 1995. Calcareous nanoplankton stratigraphy of terminal flysch deposits from the Skole nappe (Oligocene-Miocene), Polish Carpathians, Krosno Beds). In: Flores, J. A. & Sierro, F. J. (eds), Proceedings of the 5th INA Conference in Salamanca, Spain, pp. 267-277.
• 63. Żytko, K., 1968. Geologia Karpat pomiędzy dorzeczem Strwiąża i Wetliną w Bieszczadach. (In Polish, unpublished). Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Karpacki, Kraków.
• 64. Żytko, K., 1999. Correlation of the main structural units of the Western and Eastern Carpathians. In: Peryt, T (ed.), Analysis of Tertiary Basin of the Carpathian Foredeep. (In Polish, English summary). Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 168: 135-164.