Miasto jako dziedzictwo kulturowe. Historyczne zdjęcia lotnicze w rozpoznaniu strategii konserwatorskich

• Autorzy: Lokś A. , Rączkowski W.

Warianty tytułu

EN

Town as cultural heritage. Historic aerial photographs in investigating conservation strategies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The purpose of this paper is to demonstrate suitability of historic aerial photographs for the identification of urban conservation strategies in Poland after World War II. Legal regulations on heritage protection are discussed and the historic photographs - on which urban spatial structures are visible - are compared with modern aerial photographs. The discussed regulations and their social and political contexts led to identification of several practices. Many ? Some towns were viewed as German heritage. There was also a trend to unify and typify construction projects, to change spatial functions of town parts and to eliminate some elements from the town spatial structure. These practices are illustrated by the cases of Brzeg Dolny, Koźmin Wielkopolski, Lubiąż, Sławno, Ścinawa and Śmigiel. Our studies have affirmed that historic aerial photographs are highly suitable for the recording of landscape changes and activities of institutions responsible for urban heritage. They also demonstrate that there has been no devised model of conservation policy in Poland after World War II. The cultural heritage of every town should be approached on its own terms together with individual decisions taken and their social and political contexts.

Słowa kluczowe

PL

historyczne zdjęcia lotnicze; urbanizm; ochrona dziedzictwa; Polska

EN

historic aerial photographs; urbanism; heritage protection; Poland

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geograficzne, Oddział Teledetekcji i Geoinformatyki
• Czasopismo: Teledetekcja Środowiska
• Rocznik: 2016
• Tom: T. 54
• Strony: 13--32
• Opis fizyczny: Bibliogr. 58 poz., rys.

Twórcy

autor

Lokś A.

• Instytut Archeologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Umultowska 89D, 61-614 Poznań

autor

Rączkowski W.

• Instytut Archeologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Umultowska 89D, 61-614 Poznań, tel.: [phone]

Bibliografia

• ANDRULEWICZ H., 1968. Konferencja urbanistyczna poświęcona założeniom oraz kryteriom oceny wartości zabytkowej historycznych zespołów miejskich - Warszawa 22.XI.1967. Ochrona Zabytków, t. 21(1), Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa, s. 55-58.
• BAILEY R. M., CRAWFORD J., WILLIAMS A., 2010. Above Scotland Cities. The National Collection of Aerial Photography.
• RCAHMS, Edinburgh. BAKES J., 1972. Wołów i Ziemia Wołowska. Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
• BANN S., 2013. Nadar’s Aerial View. W: Dorrian M., Pousin F. [Red.]: Seeing from Above. The Aerial View in Visual Culture. I.B. Tauris, London, s. 83-94.
• BASTOWSKA K., 2003. Z dziejów zabytkowych świątyń dawnego województwa koszalińskiego w latach 1945-1989. W: Rączkowski W., Sroka J. [Red.]: Historia i Kultura Ziemi Sławieńskiej, t. II, Fundacja Dziedzictwo, Sławno, s. 197-242.
• BIERWIACZONEK K., 2015. Przestrzeń publiczna jako przedmiot badań studiów miejskich w kontekście współczesnego definiowania miasta. W: Malikowski M., Palak M., Halik J. [Red.]: Zmiany w przestrzeni współczesnych miast. Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski, s. 11-23.
• BONEK T., RINGART-ORŁOWSKA M., 2015. Lubiąż: klasztor mrocznych tajemnic. Wydawnictwo Replika, Poznań.
• BRYKOWSKA M.E., 2007. Dokumentacja naukowa niezbędna dla ochrony i konserwacji zabytków architektury. Roczniki Geomatyki, t. 5(8), Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej, Warszawa, s. 115-128.
• CAMPANELLA T.J., 2001. Cities from the Sky: An Aerial Portrait of America. Princeton Architectural Press, New York.
• COWLEY D., FERGUSON L., 2010. Historic aerial photographs for archaeology and heritage management. W: Campana S., Forte M., Liuzza C. [Red.]: Space, Time, Place. Third International Conference on Remote Sensing in Archaeology, 17th-21st August 2009, Tiruchirappalli, Tamil Nadu, India. Oxford: Archaeopress, s. 97-104.
• COWLEY D.C., STANDRING R.A., ABICHT M.J., (red.) 2010. Landscapes through the Lens. Aerial Photographs and Historic Environment. Oxbow Books, Oxford.
• CZERNER O., 2000. Zabytki Śląska w Polsce dyktatury proletariat. W: Tomaszewski A. [Red.]: Badania i ochrona zabytków w Polsce w XX wieku. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, s. 59-72.
• DROZDOWSKI M.M., ZAHORSKI A., 1981. Historia Warszawy. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• FRIEDRICH J., 2015. Odbudowa Głównego Miasta w Gdańsku w latach 1945-1960, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk.
• GUAITOLI M. (red.) 2003. Lo sguardo di Icaro. Le collezioni dell’Aerofototeca Nazionale per la conoscenza del territorio. Campisano Editore, Roma.
• GOMOLEC L., 1960. Dzieje miasta Śmigla. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• HALES P.B., 1984. Silver Cities. The Photography of American Urbanization, 1839-1915. Temple University Press, Philadelphia.
• HANSON W.S., OLTEAN I.A., (red.) 2013. Archaeology from Historical Aerial and Satellite Archives. Springer, New York, London.
• HISTORIC ENGLAND, 2016. Ballooning in Bowler Hats: Early Images From Victorian Skies [dostęp 14.04.2016: https://heritagecalling.com/2016/04/13/ballooning-in-bowler-hatsearly-images-from-victorian-skies/]
• IVANIŠEVIĆ V., VELJANOVSKI T., COWLEY D., KIARSZYS G., BUGARSKI I. (red.), 2015, Recovering Past Landscapes. Institute of Archaeology, AARG, Belgrad.
• KACALAK J., 2008. Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Lubiążu na przełomie wieków. PAWEŁ SPIŻAK OSCAR MARAND, Warszawa.
• KALINOWSKI W., 1982. Zespoły staromiejskie w teorii i praktyce studialno-projektowej oraz realizacji. Ochrona Zabytków, t. 35(3-4), Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa, s. 155-159.
• KASZUBA K. ZIĄTKOWSKI L., 1998. Historia Brzegu Dolnego. Urząd Miejski w Brzegu Dolnym, Brzeg Dolny-Wrocław.
• KIARSZYS G., 2016. Erased Landscapes: Conflict, Memory and Post-World War II Landscape Transformation in Western Poland. W: Stichelbaut B., Cowley D. [Red.]: Conflict Landscapes and Archaeology from Above. AARG, Dorchester, s. 221-234.
• KIJOWSKA J., KIJOWSKI A., RĄCZKOWSKI W., 2010. Politics and landscape change i Poland: c. 1940-2000. W: Cowley D. C., Standring R. A., Abicht M. J. [Red.]: Landscapes Through the Lens. Aerial Photographs and Historic Environment. Oxbow Books, Oxford, s. 155-166.
• KODUROWA A., 1963. Czerniejewo (woj. poznańskie). Rozpoznanie historyczno-urbanistyczne i wskazania do planu zagospodarowania przestrzennego. Poznań (maszynopis).
• KONDZIELA H., 1971. Stare Miasto w Poznaniu. Zniszczenia - odbudowa - program dalszych prac. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• KONOPKA M., 2012, Aby z dawnego bytu wartości utrwalić i upowszechnić… . Ochrona Zabytków, t. 65(1-2), Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa, s. 9-34.
• KOWALCZYK J., 2007. Przygotowania do edycji inwentaryzacji Kazimierza Stronczyńskiego. Ochrona Zabytków, t. 60(2), Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, Warszawa, s. 51-66.
• KOZIOŁ I. ZAŁĘSKI J., 1996, Miasto i gmina Brzeg Dolny. Inwentaryzacja krajoznawcza województwa wrocławskiego. Oficyna Wydawnicza Sudety, Wrocław.
• KRĘGLEWSKA-FOKSOWICZ E., 1962. Sieraków (woj. poznańskie). Studium historyczno-urbanistyczne. Poznań (maszynopis).
• LEWICKI J., 2011. Między waloryzacją a klasyfikacją czyli o skutecznej ochronie zabytków w Polsce. W: Szmygin B. [Red.]: System ochrony zabytków w Polsce - analiza, diagnoza, propozycje. Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Politechnika Lubelska, Lublin-Warszawa, s. 171-179.
• LINDMAJER J., (red.) 1994, Dzieje Sławna. Urząd Miejski w Sławnie, Słupsk.
• LINETTE E., 1962. Lwówek. Studium historyczno-urbanistyczne. Poznań (maszynopis).
• LUBOCKA-HOFFMANN M., 2008. Doktryna konserwatorska a odbudowa miast. Studia Elbląskie, t. 9, Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej, Elbląg, s. 241-249.
• ŁUKOMSKI S., 1914. Koźmin Wielki i Nowy. Monografia historyczna. Księgarnia św. Wojciecha, Poznań.
• MALISZEWSKI P., ANDRULEWICZ H., ŁOTYSZ A., 1971. Dział Zabytków i Architektury ODZ. Ochrona Zabytków, t. 24(4), Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa, s. 234-244.
• MAŁACHOWICZ E., 2000. Architektura odbudowywanych ośrodków miast historycznych. W: Tomaszewski A. [Red.]: Badania i ochrona zabytków w Polsce w XX wieku. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Warszawa, s. 45-58.
• MERTA A., 2004. Wspomnienie o tragicznych dniach Ścinawy nad Odrą - 1945 r. Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Ziemi Ścinawskiej “Mała Ojczyzna”, Ścinawa.
• PARYSEK J.J., 2015. Rewitalizacja miast w Polsce: wczoraj, dziś i być może jutro, Studia Miejskie, 17, 9-25.
• PAWŁOWSKI K., WITWICKI M., 1968. Problemy oceny wartości zabytkowej historycznych zespołów miejskich. Ochrona Zabytków, t. 21(4), Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa, s. 3-12.
• PIC J., 1962. Kłecko (woj. poznańskie). Wskazania konserwatorskie do planu zagospodarowania przestrzennego. Poznań (maszynopis).
• PIETROWSKI M., 2001. Z dziejów gminy żydowskiej w Koźminie Wlkp. Szkice Koźmińskie, t. 28, Towarzystwo Miłośników Koźmina Wlkp, Koźmin Wlkp, s. 3-19.
• PILCH J., 1970. Lubiąż. Dolnośląskie Towarzystwo Oświatowe, Wrocław.
• PRUSZYŃSKI J., 1991. Polityka i prawo wobec ochrony zabytków wsi i miasteczka. W: Rudkowski T. [Red.]: Wieś i miasteczko u progu zagłady. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 171-184.
• PRZYŁĘCKI M., 1970. Mury obronne miast Dolnego Śląska. PTTK, Dolnośląskie Towarzystwo Oświatowe, Wrocław.
• RĄCZKOWSKI W., 2004. Dusty treasure: thoughts on a visit to The Aerial Reconnaissance Archives at Keele University (UK). AARGnews, vol. 29, AARG, Cambridge, s. 9-11.
• RĄCZKOWSKI W., 2009. Archeologiczny rekonesans lotniczy na Dolnym Śląsku w 2006 roku. Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, t. 51, Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 319-334.
• ROGALA J., 1996. Historia zakładów chemicznych „Rokita”. Przemysł Chemiczny, t. 75(3), Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego, Warszawa, s. 85-90.
• SOLICKI S., 1981. Wołów. Zarys dziejów miasta i regionu. Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Wrocław.
• SOSNOWSKI O., 1930. Powstanie, układ i cechy charakterystyczne sieci ulicznej na obszarze Wielkiej Warszawy. Zakład Architektury Polskiej, Warszawa.
• SPRINGER K., 2010. Od Śmigielskiej Kolei Powiatowej po Śmigielską Kolej Dojazdową (1900-2010). Urząd Miasta Śmigiel, Śmigiel.
• STICHELBAUT B., BOURGEOIS J., SAUNDERS N.J., CHIELENS P., (red.) 2009. Images of Conflict: Military Aerial Photography and Archaeology. Cambridge Scholars Publishing, Newcastle-upon-Tyne.
• STICHELBAUT B., COWLEY D., (red.) 2016. Conflict landscapes and Archaeology from Above. Ashgate, Farnham.
• SZAŁYGIN J., 2012. Rejestr i ewidencja zabytków nieruchomych oraz ruchomych w działaniach Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Ochrona Zabytków, t. 65(1-2), Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa, s. 117-158.
• WITWICKI M., 1967. Kryteria oceny wartości zabytkowych zespołów miejskich. W: Andrulewicz H., Apanasewicz J. [Red.]: Ochrona miejskich zespołów zabytkowych: materiały z konferencji w Bolesławcu w dniach 8 i 9 listopada 1966 roku,. Ministerstwo Kultury i Sztuki, Warszawa, s. 25-40.
• WRÓBLEWSKA G., 1959. Historia rozwoju przestrzennego m. Swarzędza. Poznań (maszynopis).
• ZARĘBSKA T., 2000. Badania i ochrona historycznych miast. W: Tomaszewski A. [Red.]: Badania i ochrona zabytków w Polsce w XX wieku. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Warszawa, s. 35-44.