Inwentaryzacja i ocena atrakcyjności geostanowisk województwa śląskiego

Chybiorz, R.; Kowalska, M.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Inwentaryzacja i ocena atrakcyjności geostanowisk województwa śląskiego

Autorzy

Chybiorz R. , Kowalska M.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Chybiorz_Inwentaryzacja_Prz.Geol._6_2017.pdf

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Inventory and assessment of the attractiveness of geosites in the Silesian Voivodeship (southern Poland)

Języki publikacji

Abstrakty

This article presents the inventory and assessment of the attractiveness of educational and research geosites as tourist destinations in the Silesian Voivodeship. The work was performed according to the criteria of the Polish Central Register of Geosites, as maintained by the Polish Geological Institute-National Research Institute. Despite the centuries of mining for mineral resources and a strong pressure from settlements and industry, many sites ofgeological and geomorphological interest have been preserved in the Voivodeship as part of both domestic and European natural heritage. The most valuable geosites of the Silesian Voivodeship should be protected and/or open to the public as geotourism products.

Słowa kluczowe

geosieci ocena geodezyjna regionalne dziedzictwo geologiczne geoinformacja

geosite inventory geosite assessment regional geological heritage geoinformation

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2017

Tom

Vol. 65, nr 6

Strony

365--374

Opis fizyczny

Bibliogr. 97 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Chybiorz R.

ryszard.chybiorz@us.edu.pl

Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk o Ziemi, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

autor

Kowalska M.

maja.kowalska@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4,00-975 Warszawa

Bibliografia

1. ALEXANDROWICZ Z. 1994 - Geologically controlled waterfall types in the Outer Carpathians. Geomorphology, 9: 155-165.
2. ALEXANDROWICZ Z. (red.) 1996 - Geoochrona Beskidu Sądeckiego i Kotliny Sądeckiej. Stud. Naturae, 42.
3. ALEXANDROWICZ Z. 2006a - Framework of European geosites in Poland. Nature Conservation, 62: 63-87.
4. ALEXANDROWICZ Z. 2006b - Geoparki - nowe wyzwanie dla ochrony dziedzictwa geologicznego. Prz. Geol., 54: 36-41.
5. ALEXANDROWICZZ. 2007 - Geoochrona w ujęciu narodowym, europejskim i światowym (ze szczególnym uwzględnieniem Polski). Biul. Państw. Inst. Geol., 425: 19-26.
6. ALEXANDROWICZ Z. & ALEXANDROWICZ S.W. 2000 - Draft project of Jurassic Geopark in the Kraków-Częstochowa Upland (southern Poland). [W:] Annual meeting ProGeo - Abstracts. Czech Geol. Survey, Prague: 6-7.
7. ALEXANDROWICZ Z. & MIŚKIEWICZ K. 2007 - Światowa Sieć Narodowych Geoparków UNESCO (procedura tworzenia). Chrońmy Przyr. Ojcz., 63: 3-14.
8. ALEXANDROWICZ Z. & POPRAWA D. (red.) 2000 - Ochrona georóżnorodności w polskich Karpatach z Mapą chronionych i proponowanych do ochrony obszarów i obiektów przyrody nieożywionej, 1 : 400 000. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
9. BADERA J., RAHMONOV O. & PARUSEL T.2011- The quarry in Kozy as a geotourist attraction and the object of natural and cultural heritage in the context of sustainable development, Geotourism, 3-4 (26-27): 41-50.
10. BĘBENEK S. 2011 - Typy sedymentacji utworów silikoklastycznych serii śląskiej Zewnętrznych Karpat fliszowych walorem poznawczym i geoturystycznym Beskidu Małego. Rozpr. dokt. AGH w Krakowie.
11. BLAROWSKI A. & WILCZEK Z.2011- Powiat Żywiecki. Informator przyrodniczo-krajoznawczy. Ekoturystyka w obszarach górskich. Szkolne Schronisko Młodzieżowe - Ośrodek Edukacji Ekologicznej w Rajczy Nickulinie.
12. BRILHAJ. 2014-Geoconservation, History of Encyclopedia of Mineral and Energy Policy, Springer-Verlag Berlin, Heidelberg (on-line).
13. BRILHA J. 2015 - Inventory and Quantitative Assessment of Geosites and Geodiversity Sites: a Review. Geoheritage, 1-16.
14. BRUNO D.E. 2014 - Geosite, Concept of. History of. Encyclopedia of Mineral and Energy Policy, Springer-Verlag Berlin, Heidelberg (on-line).
15. BUŁA Z., HABRYN R., KRIEGER W., KUREK S., MARKOWIAK M. & WOZNIAK P. 2002 - Atlas geologiczny paleozoiku bez permu w strefie kontaktu bloków górnośląskiego i małopolskiego. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
16. BUREK C.V. & PROSSER C.D. (red.) 2008 - The history of geoconservation. The Geological Society, London, spec. publ., 300.
17. CHMURA J. & WÓJCIK A.J. 2005 - Problemy ochrony i udostępnianie podziemnych geostanowisk w kopalniach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Górnictwo i Geoinżynieria, 3/1: 135-143.
18. CHYBIORZ R., BARDZIŃSKI W. & NITA J. 2008 - Godne uwagi obszary i obiekty przyrody nieożywionej w województwie śląskim. [W:] I Polski Kongres Geologiczny, Kraków 26-28 czerwca 2008. Abstrakty, PTG, Kraków: 17.
19. CHYBIORZ R. & TYC A. 2012 - Raport o przyrodzie nieożywionej województwa śląskiego. [W:] Parusel J.B. (red.), Raporty Opinie 6 - Strategia ochrony województwa śląskiego do roku 2030, 1. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska w Katowicach.
20. CHYBIORZ R., KRAWCZYŃSKI W., SZEŁEG E., TYC A. & WŁODYKA R. 2015 - Zasoby przyrody województwa śląskiego - stan zbadania, bogactwo i zagrożenia. Dziedzictwo geologiczne i geomorfologiczne. [W:] Tokarska-Guzik B., Chybiorz R., Parusel J.B. (red.), Baza danych przestrzennych w zarządzaniu zasobami środowiska przyrodniczego województwa śląskiego. UŚl. w Katowicach: 9-20.
21. CZAJKOWSKI S. 2014 - Waloryzacja potencjału turystyczno-kulturowego Szlaku Orlich Gniazd. Turystyka Kulturowa, 1: 78-100.
22. CZUDEK A. 1929 - Osobliwości i zabytki przyrody województwa śląskiego. Państw. Rada Ochrony Przyrody, Kraków.
23. CZWARTYŃSKA M. 2008 - Obszary pogórnicze w postindustrialnej transformacji Górnego Śląska. Pr. Kom. Geogr. Przemysłu PTG, 10: 76-85.
24. CZYLOK A., TYC A. & STEBEL A. 2003 - Osobliwości przyrodnicze źródeł z martwicami wapiennymi na Pogórzu Cieszyńskim. Przyr. Górnego Śląska, 34: 22-23.
25. DORDA A. (red.) 2009 - Osobliwości i atrakcje przyrodnicze Beskidzkiej 5 - Zielona księga Beskidzkiej 5. Delta Partner Stow. Wspierania Inicjatyw Gospodarczych, Cieszyn.
26. DRYGLAS D. & MIŚKIEWICZ K. 2014 - Construction of the geotourism product structure on the example of Poland. [W:] 14th International Multidisciplinary Scientific Geoconferences SGEM 2014, GeoConferences on Ecology, Economics, Education and Legislation, II: 155-162.
27. DULIAS R. & HIBSZER A. 2004 - Województwo śląskie: przyroda, gospodarka, dziedzictwo kulturowe. Wyd. Kubajak.
28. DZIKI J.2015 – W Beskidzie skalistym(PKBŚ), cz. I. Beskidzkie Parki Krajobrazowe. Biul. Inf. Oddziału Biura ZPKWŚ w Żywcu, 2: 6-8.
29. FAJER M. & WAGA J.M. 2011 - Interesujące obiekty przyrody nieożywionej Częstochowy. Kształtowanie środowiska geograficznego i ochrona przyrody na obszarach uprzemysłowionych i zurbanizowanych, 43. WBiOŚ, WNoZ UŚ, Katowice-Sosnowiec: 25-39.
30. FIGNA J. & KICIŃSKA A. 2011 - Establishing geoparks in Poland - the frame project based on the „Jurassic Geopark”. [W:] Słomka T. (red.), Geotourism, A Variety of Aspects. AGH University of Science and Technology and International Association for Geotourism: 71-83.
31. FRANCZAK P. 2013 - Tworzenie regionalnych baz danych geograficznych na przykładzie Pasma Polic. [W:] Dolnicki P. & Kroczak R. (red.), Darmowe dane i open source w badaniach środowiska. Pr. SKNGUP, 2: 40-53.
32. GABZDYL W. & GOROL M. 2008 - Geologia i bogactwa mineralne Górnego Śląska i obszarów przyległych. Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice.
33. GOLONKA J., KROBICKI M., MIŚKIEWICZ K., SŁOMKA T., WAŚKOWSKA A. & DOKTOR M. 2013 - Geopark „Beskid Śląsko-Morawsko-Żywiecki” - najstarsze utwory Karpat fliszowych. Prz. Geol., 61: 277-285.
34. GONERA M. 2008 - Geoochrona konserwatorska w realiach rzeczywistości rynkowej. Chrońmy Przyr. Ojcz., 64: 127-142.
35. GÓRNA M. 2006 - Kamieniołomy w paśmie Magurki Wilkowickiej obiektami geoturystycznymi. Geoturystyka, 3: 57-62.
36. GRABOWSKI J. (red.) 2011 –Geoturystyka w Polsce-zbiór artykułów. Prz. Geol., 59: 271-359.
37. GRAY M. 2013 - Geodiversity: valuing and conserving abiotic nature, 2nd ed. Wiley-Blackwell, Chichester.
38. GUTAK J.M. 2014 - Regional Geological Heritage. Encyclopedia of Mineral and Energy Policy, Springer-Verlag Berlin Heidelberg (on-line).
39. http://biogeo.us.edu.pl/.
40. http://geostanowiska.pgi.gov.pl/gsapp/.
41. http://sztolnialuiza.pl/.
42. http://www.orsip.pl/geoportal.
43. http://zabytkitechniki.pl/.
44. JURECZKA J. 2001 - Odsłonięcia powierzchniowe w koncepcji ochrony georóżnorodności Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Prz. Geol., 49: 1101-1114.
45. KACZMARSKAA. & PRZYBYŁKAA. 2010-Wykorzystanie potencjału przemysłowego i poprzemysłowego na potrzeby turystyki. Przykład Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego. Krajobraz a turystyka. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 14: 207-228.
46. KASPROWSKA-NOWAK K.2014- Znaczenie wybranych wyrobisk w krajobrazie i turystyce Pogórza Cieszyńskiego. Pr. Kom. Krajobrazu Kulturowego PTG, 26: 175-188.
47. KLESZCZ M. 2011 - Przewodnik geoturystyczny po Beskidzie Małym. Pr. magisterska, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej, Kraków. http://www.beskidmaly.pl/pun/topic1320.html
48. KONDEJ P. 2011 - Geopark Krajowy - kluczem do sukcesu geoturystyki. Prz. Geol., 59: 271-275.
49. KONDRACKI J.2011 – Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
50. KOZŁOWSKI S. (red.) 1998 - Ochrona litosfery. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
51. KOZŁOWSKI S., MIGASZEWSKI Z.M. & GAŁUSZKA A. 2004 - Geodiversity conservation - conserving our geological heritage. Pol. Geol. Inst. Sp. Papers, 13: 13-20.
52. KRZECZYŃSKA M., WOZNIAK P. & WIERZBOWSKI A. 2013a - Górny Śląsk i Jura Krakowsko-Częstochowska. [W:] Zrozumieć Ziemię. Konspekt lekcyjno-ćwiczeniowy. Państw. Inst. Geol. - Państw. Inst. Bad., Warszawa: 103-137.
53. KRZECZYŃSKA M., WOZNIAK P. & WIERZBOWSKI A. 2013b - Górny Śląsk i Jura Krakowsko-Częstochowska. [W:] Georóżnorodność naszego kraju. Przewodnik wycieczkowy (płyta DVD). Państw. Inst. Geol. - Państw. Inst. Bad., Warszawa: 1-65.
54. LABUS K., LABUS M. & MORGA R. 2000 - Znaczenie waloryzacji i ochrony obiektów przyrody nieożywionej oraz zabytków myśli geologiczno-górniczej dla rozwoju województwa śląskiego. Prz. Geol., 48: 829-831.
55. LAMPARSKA M. 2013 - Uwarunkowania rozwoju turystyki postindustrialnej w przestrzeni Górnośląskiego Związku Metropolitalnego. Wyd. UŚl., Katowice.
56. LEWANDOWSKI J. 2015 - Kenozoik regionu śląsko-krakowskiego. Wyd. UŚl., Katowice.
57. ŁAJCZAK A. 2015 - Monografia masywu Pilska (Beskid Żywiecki). Wyd. Inst. Botaniki im. W. Szafera PAN.
58. MAJGIER L., BADERA J. & RAHMONOV O.2010- Kamieniołomy w województwie śląskim jako obiekty turystyczno-rekreacyjne na terenach uprzemysłowionych. Prob. Ekol. Kraj., 27: 267-275.
59. MIGOŃ P. 2012 - Geoturystyka. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
60. MIŚKIEWICZ K. 2012 - Ochrona przyrody nieożywionej w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem pomników i rezerwatów przyrody. [W:] Słomka T. (red.), Katalog obiektów geoturystycznych w obrębie pomników i rezerwatów przyrody nieożywionej. Ministerstwo Środowiska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie: 8-13.
61. NAWRAT A. 2009 - Propozycje zagospodarowania nieczynnego kamieniołomu piaskowca w Kozach koło Bielska-Białej w kierunku turystyczno-rekreacyjnym. Acta Geogr. Siles., 5: 37-42.
62. NIEDŹWIECKI G. 2014 - Smok z Lisowic. Wielki drapieżnik z triasu. Muzeum Paleontologiczne w Lisowicach i Gmina Pawonków.
63. NITA J. 2013 - Zmiany w krajobrazie powstałe w wyniku działalności górnictwa surowców skalnych na obszarze Wyżyn Środkowopolskich. Wyd. UŚl., Katowice.
64. NITA J. & NITA M. 2014- Wyrobiska w krajobrazie Garbu Woźnickie- go. Pr. Kom. Krajobrazu Kulturowego PTG, 26: 79-92.
65. NITA J. & NITA M. 2015 - Walory geologiczno-geoturystyczne Myszkowa. Acta Geogr. Silesiana, 20: 23-37.
66. PABICH Ł. 2011- Krajobraz górniczy Ziemi Częstochowskiej. Muzeum Częstochowskie.
67. PARTYKA J. (red.) 2004 - Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. T. 1 Przyroda. Ojcowski Park Narodowy, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, Wydział Nauk o Ziemi UŚl., Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, Komitet Ochrony Przyrody PAN. Ojców.
68. PEŁKA-GOŚCINIAK J. 2010 - Geostanowiska i geopark w województwie śląskim jako cenne obiekty ochrony dziedzictwa geologicznego i geomorfologicznego. Kształtowanie środowiska geograficznego i ochrona przyrody na obszarach uprzemysłowionych i zurbanizowanych, 41: 60-68.
69. PIETRZYK-SOKULSKA E. (red.) 2008 - Tereny pogórnicze szansą rozwoju obszarów ich występowania - studium na przykładzie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Wyd. IGSMiE PAN, Kraków.
70. PUKOWSKI J. 2006 - Georóżnorodność Żywieckiego Parku Krajobrazowego. Kwart. Turyst. „W Górach”, 3 (9) (http://www.wgorach.com).
71. PUKOWSKI J., KRAUSE R. & MRÓZEK G. 2004 - Przyrodnicza ścieżka dydaktyczna. Osobliwości przyrody nieożywionej Beskidu Małego. Park Krajobrazowy Beskidu Małego. Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, Będzin.
72. RACKI G., BARDZIŃSKI W. & ZIELIŃSKI T. 1999 - Z kamiennej księgi pradziejów Górnego Śląska: przew. geologiczny. Wyd. UŚl., Katowice.
73. RACKI G. & SZULC J. (red.) 2015 - Bone-bearing Upper Triassic of Upper Silesia, southern Poland: integrated stratigraphy, facies and events-introductory remarks. Ann. Soc. Geol. Polon., 85, 4.
74. REYNARD E. & PANIZZA M. 2005 - Geomorphosites: definition, assessment and mapping. An introduction. [W:] Géomorphologie. Relief, processus, environnement, 3: 177-180.
75. RUBAN D.A. & KUO I. 2010 - Essentials of geological heritage site (geosite) management: a conceptual assessment of interests and conflicts. Natura Nascosta, 41:16-31.
76. SIDORCZUK M., KRZECZYŃSKA M. & ŚCIBISZ M.2012- Rozwój geoturystyki w Polsce oraz możliwości jej adaptacji do turystyki społecznej. [W:] Wyzwania współczesnej polityki turystycznej. Problemy polityki turystycznej. Pr. Nauk. Uniw. Ekonomicznego we Wrocławiu, 259: 85-94.
77. SKRECZKO S. & WOLNY M. 2014 - Wykorzystanie nieczynnych kamieniołomów na wybranych przykładach obszaru Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Pr. Kom. Krajobrazu Kulturowego PTG, 26: 67-78.
78. SŁOMKA T. (red.) 2012 - Katalog obiektów geoturystycznych w obrębie pomników i rezerwatów przyrody nieożywionej. Ministerstwo Środowiska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie.
79. SŁOMKA T., DOKTOR M., JONIEC A. & KICIŃSKA-ŚWIDERSKA A. (red.) 2006 - Katalog obiektów geoturystycznych w Polsce. Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH, Kraków.
80. SOBALAM. &PUKOWIEC K. 2014-Stan zagospodarowania nieczynnych kamieniołomów na terenie Beskidu Śląskiego i Żywieckiego a polityka przestrzenna gmin. Pr. Kom. Krajobrazu Kulturowego PTG, 26: 127-138.
81. SOSNOWSKI K. 1949 - O „ostańcach” Jury Krakowsko-Wieluńskiej i ich ochronie. Chrońmy Przyr. Ojcz., 1-3: 30-37.
82. STEFANIAK K., TYC A. & SOCHA P. (red.) 2009 - Karst of the Częstochowa Upland and of the Eastern Sudetes: palaeoenvironments and protection. Studies of the faculty of Earth Sciences, University of Silesia, Sosnowiec-Wrocław.
83. ŚCIBISZ-KOSANOWSKA M., KOWALSKA M. & SZREK P. 2013 - Geoturystyka w regionach Turystycznych Polski Południowo-Wschodniej. Przystosowanie Obiektów Geoturystycznych na potrzeby Turystyki Zrównoważonej. [W:] Zrównoważony Rozwój Turystyki w Regionach Polski. Zesz. Nauk. Turystyka i Rekreacja, 11 (1): 67-82.
84. TOKARSKA-GUZIK B., CHYBIORZ R. & PARUSEL J.B. (red.) 2015-Baza danych przestrzennych w zarządzaniu zasobami środowiska przyrodniczego województwa śląskiego. UŚl. w Katowicach, Katowice.
85. TYC A. 2001 - Najciekawsze obiekty i zjawiska przyrody nieożywionej Parku Krajobrazowego orlich Gniazd. Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, Dąbrowa Górnicza-Będzin.
86. TYC A. 2008 - Osobliwości przyrody nieożywionej. Silesia przyroda. Przyr. nieożywiona (on-line).
87. UNRUG R. (red.) 1969 - Przewodnik geologiczny po zachodnich Karpatach fliszowych. Wyd. Geol., Warszawa.
88. UNRUG R. (red.) 1979 - Karpaty fliszowe między Olzą a Dunajcem. Przewodnik geologiczny. Wyd. Geol., Warszawa.
89. WAROWNA J., ZGŁOBICKI W., KOŁODYŃSKA-GAWRYSIAK R., MIGOŃ P. & KIEBAŁA A. 2013 - Dziedzictwo geomorfologiczne Polski jako atrakcja turystyczna. Studia i Materiały CEPL w Rogowie, 15: 328-334.
90. WAŚKOWSKA-OLIWA A., KROBICKI M., GOLONKA J., SŁOMKA T., ŚLĄCZKA A & DOKTOR M. 2008 - Stanowiska najstarszych skal osadowych w polskich Karpatach fliszowych jako obiekty geoturystyczne. Geologia, 34: 83-121.
91. WIMBLEDON W.A.P. 1996 - National site selection, a stop on the road to a European Geosite. Geol. Balcan., 26, 15-27.
92. WIMBLEDON W.A.P. 1999 - GEOSITES - an International Union of Geological Sciences initiative to conserve our geological heritage. [W:] Alexandrowicz Z. (red.), Representative geosites of Central Europe, Proc. of the Central Europe working group, workshop ProGEO'97, October 14-17, 1997, Kraków, Poland. Pol. Geol. Inst. Sp. Papers, 2: 5-8.
93. WIMBLEDON W.A.P. & SMITH-MEYER S. (red.) 2012-Geoheritage in Europe and its conservation. ProGEO, AIT Otta AS.
94. WŁOCH W. (red.) 1999 - Osobliwości przyrodnicze Województwa Śląskiego. Górnośląska Oficyna Wydawnicza, Katowice.
95. WŁODYKA R. 2010 - Ewolucja składu mineralnego skał cieszyńskiej prowincji magmowej. Wyd. UŚl., Katowice.
96. ŻABA J. & GAIDZIK K.2010- Geoturystyka - nowa interdyscyplinarna dziedzina nauk o Ziemi. Biul. Naukowy Wrocławskiej Wyższej Szkoły Informatyki Stosowanej. Turystyka i Rekreacja, 1: 6-13.
97. ŻUROWSKA-OLEŚ E., SZCZYPEK S. & MASTAJ J.2011-XX Sympozjum Jurajskie. Człowiek i przyroda Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej. 30 lecie Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd. Zespół parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, Katowice.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-753c2b70-113e-46e8-ad7c-b8396a1c8df5