Ftalan diizobutylu. Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Jurewicz, Joanna; Kupczewska-Dobecka, Małgorzata

doi:10.54215/PiMOSP/5.115.2023

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Ftalan diizobutylu. Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Autorzy

Jurewicz Joanna , Kupczewska-Dobecka Małgorzata

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.54215/PiMOSP/5.115.2023

Warianty tytułu

Diisobutyl phthalate. Documentation of proposed values of occupational exposure limits (OELs)

Języki publikacji

Abstrakty

Ftalan diizobutylu (DiBP) [84-69-5] to ciecz bezbarwna do bladożółtej. Stosowany jest przede wszystkim w przemyśle tekstylnym i skórzanym, elektrycznym, w budownictwie, w produktach użytku domowego, a także jako dodatek zmiękczający do polimerów. DiBP nie ulega kumulacji w organizmie, a wydalany jest głównie z moczem. Charakteryzuje się krótkim okresem biologicznego półtrwania, jest szybko metabolizowany do monoestru i eliminowany głównie jako wolny monoester kwasu ftalowego (ftalan monoizobutylu, MiBP) lub sprzężony z kwasem glukuronowym monoester kwasu ftalowego. Dotychczas w Polsce dla DiBP nie ustalono wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) w środowisku pracy. W piśmiennictwie brak jest danych dotyczących działania drażniącego, uczulającego lub rakotwórczego u ludzi i na zwierzęta laboratoryjne. Ftalan diizobutylu jest substancją o małej toksyczności ostrej. Za skutek krytyczny działania DiBP na podstawie wyników badań przeprowadzonych na zwierzętach laboratoryjnych przyjęto działanie na rozrodczość oraz działanie hepatotoksyczne. Do wyliczenia wartości NDS przyjęto wyniki 4-miesięcznego badania na szczurach, którym DiBP podawano w paszy w dawkach: 0, 70, 700 lub 3500 mg/kg mc./dzień. W eksperymencie na zwierzętach obserwowano zmniejszenie masy wątroby, jąder, zmniejszenie liczby erytrocytów oraz zmniejszenie stężenia hemoglobiny. Dawkę 70 mg/kg mc./dzień przyjęto jako wartość NOAEL. Po zastosowaniu odpowiednich współczynników niepewności wyliczona wartość NDS wynosi 4 mg/m³ . Brak podstaw do wyznaczenia wartości chwilowej NDSCh. Zalecono oznakowanie substancji w wykazie literami „Ft” oznaczającymi substancję o działaniu szkodliwym na rozrodczość. Substancja nie spełnia kryteriów zastosowania notacji wskazującej na wchłanianie przez skórę. Brak podstaw do zaproponowania wartości dopuszczalnego stężenia (DSB) w materiale biologicznym. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu i inżynierii środowiska.

Diisobutyl phthalate (DiBP) [84-69-5] is a colorless to pale yellow liquid. It is used in the textile, leather, electrical industry, construction, in household products, as well as a softening additive for polymers. DiBP does not accumulate and is mainly excreted in the urine. It has a short biological half-life and is rapidly metabolized to a monoester and eliminated mainly as free phthalic acid monoester (monoisobutyl phthalate, MiBP) or glucuronide-conjugated phthalic acid monoester. The value of the Maximum Admissible Concentration (MAC) has not been established for DiBP so far in Poland. There are no data on irritation or sensitization and on carcinogenic effect of in humans and laboratory animals in the available literature. Diisobutyl phthalate is a substance of low acute toxicity. Reproductive and hepatotoxic effects were considered as critical effects of DiBP according to the study conducted on laboratory animals. The results of a 4-month study on rats administered DiBP in the feed at doses of 0, 70, 700, 3500 mg/kg bw/day were used to calculate the maximum concentration value (MAC-TWA). In the study, a decrease in the liver weight, decrease in the testes weight, number of erythrocytes and haemoglobin level were observed. The dose of 70 mg/kg bw/day was taken as the NOAEL value. After applying appropriate uncertainty factors, the calculated TLV value is 4 mg/m³ . There are no basis to determine the short-term value (STEL) and biological limit values (BLV). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

Słowa kluczowe

ftalan diizobutylu narażenie zawodowe toksyczność reprotoksyczność NDS inżynieria środowiska nauki o zdrowiu

diisobutyl phthalate occupational exposure toxicity reprotoxicity MAC-TWA health sciences environmental engineering

Wydawca

Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

Rocznik

2023

Tom

Nr 1 (115)

Strony

115--149

Opis fizyczny

Bibliogr. 109 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Jurewicz Joanna

joanna.jurewicz@imp.lodz.pl

Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź, ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8 POLAND

https://orcid.org/0000-0001-9645-0134

autor

Kupczewska-Dobecka Małgorzata

Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź, ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8 POLAND

https://orcid.org/0000-0001-9633-9428

Bibliografia

1. Adibi J.J., Whyatt R.M., Williams P.L. i in. (2008). Characterization of phthalate exposure among pregnant women assessed by repeat air and urine samples. Environ. Health Perspect. 116(4), 467–473.
2. Akingbemi B.T., Youker R.T., Sottas C.M. i in. (2001). Modulation of rat Leydig cell steroidogenic function by di(2-ethylhexyl)phthalate. Biol. Reprod. 65(4), 1252–1259.
3. Atanassova N.N., Walker M., McKinnell C. i in. (2005). Evidence that androgens and oestrogens, as well as follicle-stimulating hormone, can alter Sertoli cell number in neonatal rat. J. Endocrinol. 184, 107–117.
4. Australian Government (2008). Diisobutyl phthalate. Existing chemical hazard assessment report. Australian Government. Department of Health and Ageing NICNAS. Sydney, Australia, June 2008. https://www.industrialchemicals.gov.au/sites/ default/files/Diisobutyl%20phthalate%20DIBP.pdf [dostęp: styczeń 2021].
5. Barlow N.J., Phillips S.L., Wallace D.G. i in. (2003). Quantitative changes in gene expression in fetal rat testes following exposure to di(n-butyl) phthalate. Toxicol Sci. 73(2), 431–441.
6. Bell F.P., Patt C.S., Gillies P.J. (1978). Effect of phthalate esters on serum cholesterol and lipid biosynthesis in liver, testes, and epididymal fat in the rat and rabbit. Lipids 13, 673–678.
7. Boberg J., Metzdorff S., Wortziger R. i in. (2008). Impact of diisobutyl phthalate and other PPAR agonists on steroidogenesis and plasma insulin and leptin levels in fetal rats. Toxicology 250, 75–81.
8. Borch J., Axelstad M., Vinggaard A.M. i in. (2006). Diisobutyl phthalate has comparable anti-androgenic effects to di-n-butyl phthalate in fetal rat testis. Toxicol. Lett. 163, 183–190.
9. Calafat A., Slakman A.R., Silva M.J. i in. (2004). Automated soil phase extraction and quantitative analysis of human milk for 13 phthalate metabolites. J. Chromatogr. B Anal. Technol. Biomed. Life Sci. 805, 49–56.
10. CDC, Centers for Disease Control and Prevention (2009). Fourth national report on human exposure to environmental chemicals. Department of Health and Human Services. https://www.cdc.gov/exposurereport/index.html [dostęp: czerwiec 2021].
11. ChemIDplus (2021). Komputerowa baza danych toksykologicznych. Diisobutyl phthalate, https://chem.nlm.nih.gov/ chemidplus/rn/84-69-5 [dostęp: czerwiec 2021].
12. Chempur (2017). Diizobutylu ftalan – karta charakterystyki, http://chempur.pl/pliki/karty_charakterystyk/ diizobutylu_ ftalan.pdf [dostęp: czerwiec 2021].
13. CRC Handbook of chemistry and physics: a ready-reference book of chemical and physical data (2010-2011). [Red.] W.M. Haynes. 91st ed. CRC Press, Boca Raton, Florida, p. 3–184 [cyt. za: PubChem 2021].
14. David R.M. (2000). Exposure to phthalate esters. Environ. Health Perspect. 108(10), A440.
15. Domínguez-Romero E., Scheringer M. (2019). A review of phthalate pharmacokinetics in human and rat: what factors drive phthalate distribution and partitioning? Drug Metab. Rev. 51(3), 314–329.
16. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/65/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Dz. Urz. L 174 z 1.07.2011.
17. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/851 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów. Dz. Urz. L 150 z 14.06.2018.
18. Eastman Kodak Company (1978). Toxicity and health hazard summary with cover letters. Alkyl phthalates and dicyclohexyl phthalates. Toxicity and health hazard summary: diisobutyl phthalate. Technical report. https://ntrl.ntis.gov/NTRL/ dashboard/searchResults.xhtml?searchQuery=OTS0206525 [dostęp: styczeń 2021].
19. ECHA, European Chemicals Agency (2017). Inclusion of substances of very high concern in the Candidate List for eventual inclusion in Annex XIV (Decision of the European Chemicals Agency). Doc: ED/30/2017. Helsinki, 6.07.2017. Available from: https://www.echa.europa.eu/documents/10162/ a956b752-1a1b-1316-6ed7-a01d09cd52cd [dostęp: styczeń 2021].
20. ECHA, European Chemicals Agency (2020). Diisobutyl registration dossiers. https://echa.europa.eu/pl/registrationdossier/-/registered-dossier/7169, https://echa.europa.eu/pl/ registration-dossier/-/registered-dossier/1354, https://echa. europa.eu/pl/registration-dossier/-/registered-dossier/1908, https://echa.europa.eu/pl/registration-dossier/-/registereddossier/13519 [dostęp: styczeń 2021].
21. ECHA, European Chemicals Agency (2021). Diisobutyl phthalate. Brief profile 22.01.2021. https://echa.europa.eu/ pl/brief-profile/-/briefprofile/100.001.412 [dostęp: styczeń 2021].
22. Elsisi A.E., Carter D.E., Sipes I.G. (1989). Dermal absorption of phthalate diesters in rats. Fundam. Appl. Toxicol. 12(1), 70–77.
23. EPA, U.S. Environmental Protection Agency (2020). Final scope of the risk evaluation for di-isobutyl phthalate (1,2-Benzenodicarboxylic acid, 1,2-bis(2-methylpropyl) ester). 84-69-5. EPA Document# EPA-740-R-20-20-018. Office of Chemical Safety and Pollution Prevention. August 2020. https://www.epa.gov/sites/production/files/2020-09/documents/casrn_84-69-5_di-isobutyl_phthalate_final_scope.pdf [dostęp: styczeń 2021].
24. Foster P.M.D., Lake B.G., Thomas L.V. i in. (1981). Studies on the testicular effects and zinc excretion produced by various isomers of monobutyl-o-phthalate in the rat. Chem. Biol. Interact. 34, 233–238.
25. Foster P.M., Thomas L.V., Cook M.W. i in. (1983). Effect of din-pentyl phthalate treatment on testicular steroidogenic enzymes and cytochrome P-450 in the rat. Toxicol Lett. 15(2–3), 265–271.
26. Frederiksen H., Jørgensen N., Andersson A.-M. (2010). Correlations between phthalate metabolites in urine, serum, and seminal plasma from young Danish men determined by isotope dilution liquid chromatography tandem mass spectrometry. J. Anal. Toxicol. 34(7), 400–410.
27. Fréry N., Santonen T., Porras S.P. i in. (2020). Biomonitoring of occupational exposure to phthalates: a systematic review. Int. J. Hyg. Environ. Health 229, 113548.
28. Fromme H., Bolte G., Koch H.M. i in. (2007a). Occurrence and daily variation of phthalate metabolites in the urine of an adult population. Int. J. Hyg. Environ. Health. 210, 21–33.
29. Fromme H., Gruber L., Schlummer M. i in. (2007b). Intake of phthalates and di(2-ethylhexyl)adipate: results of the Integrated Exposure Assessment Survey based on duplicate diet samples and biomonitoring data. Environ. Int. 33(8), 1012– 1020.
30. Furr J., Lambright C., Wilson V.S. i in. (2014). A short-term in vivo screen using fetal testosterone production, a key event in the phthalate adverse outcome pathway, to predict disruption of sexual differentiation. Toxicol. Sci. 140(2), 403–424.
31.Gazouli M., Yao Z.X., Boujrad N. i in. (2002). Effect of peroxisome proliferators on Leydig cell peripheral-type benzodiazepine receptor gene expression, hormone-stimulated cholesterol transport, and steroidogenesis: role of the peroxisome proliferator-activator receptor alpha. Endocrinology 143(7), 2571–2583.
32. GESTIS (2020). Diisobutyl phthalate, https://gestis-database. dguv.de/data?name=490101 [dostęp: styczeń 2021].
33. GESTIS (2021). GESTIS International Limit Values. Diisobutyl phthalate, https://limitvalue.ifa.dguv.de/WebForm_ueliste2.aspx [dostęp: styczeń 2021].
34. Gray L.E. Jr, Wolf C., Lambright C. i in. (1999). Administration of potentially antiandrogenic pesticides (procymidone, linuron, iprodione, chlozolinate, p,p´-DDE, and ketoconazole) and toxic substances (dibutyl- and diethylhexyl phthalate, PCB 169, and ehthane dimethane sulphonate) during sexual differentiation produces diverse profiles of reproductive malformations in the rat. Toxicol. Ind. Health 15(1–2), 94–118.
35. Gray L.E. Jr, Ostby J., Furr J. i in. (2000). Perinatal exposure to the phthalates DEHP, BBP, and DINP, but not DEP, DMP, or DOTP, alters sexual differentiation of the male rat. Toxicol. Sci. 58(2), 350–365.
36. Grupa Azoty (2015). Grupa Azoty S.A. Segment Oxoplast®. Oxoviflex® – nowy nieftalanowy plastyfikator w ofercie Grupy Azoty ZAK S.A., https://oxoplast.com/oxoviflex-nowynieftalanowy-plastyfikator-ofercie-grupy-azoty-zak-s/ [dostęp: styczeń 2021].
37. Hannas B.R., Lambright C.S., Furr J. i in. (2011). Dose-response assessment of fetal testosterone production and gene expression levels in rat testes following in utero exposure to diethylhexyl phthalate, diisobutyl phthalate, diisoheptyl phthalate and diisononyl phthalate. Toxicol. Sci. 123(1), 206– 216.
38. Hannas B.R., Lambright C.S., Furr J. i in. (2012). Genomic biomarkers of phthalate induced male reproductive developmental toxicity: a targeted RT-PCR array approach for defining relative potency. Toxicol. Sci. 125(2), 544–557.
39. Hardin B.D., Schuler R.L., Burg J.R. i in. (1987). Evaluation of 60 chemicals in a preliminary developmental toxicity test. Teratogen. Carcinog. Mutagen. 7(1), 29–48.
40. Hines C.J., Hopf N.B.N., Deddens J.A. i in. (2009). Urinary phthalate metabolite concentrations among workers in selected industries: a pilot biomonitoring study. Am. Occup. Hyg. 53(1), 1–17.
41. Hines C.J., Hopf N.B.N., Deddens J.A. i in. (2011). Estimated daily intake of phthalates in occupationally exposed groups. J. Expo. Sci. Environ. Epidemiol. 21, 133–141.
42. Hodge H.C. (1954). Preliminary acute toxicity tests and short term feeding tests of rats and dogs given diisobutyl phthalate and dibutyl phthalate [cyt. za: Australian Government 2008].
43. Högberg J., Hanberg A., Berglund M. i in. (2008). Phthalate diesters and their metabolites in human breast milk, blood or serum, and urine as biomarkers of exposure in vulnerable populations. Environ. Health Perspect. 116, 334–339.
44. Howdeshell K.L., Wilson V.S., Furr J. i in. (2008). A mixture of five phthalate esters inhibits fetal testicular testosterone production in Sprague-Dawley rat in a cumulative, dose-additive manner. Toxicol. Sci. 105(1), 153–165.
45. HSDB (2021). Komputerowa baza danych. Diisobutyl phthalate, https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/source/hsdb/5247 [dostęp: styczeń 2021].
46. Jeong S.-H., Jang J.-H., Cho H.-Y. i in. (2020). Toxicokinetics of diisobutyl phthalate and its major metabolite, monoisobutyl phthalate, in rats: UPLC-ESI-MS/MS method development for the simultaneous determination of diisobutyl phthalate and its major metabolite, monoisobutyl phtalate, in rat plasma, urine, feces, and 11 various tissues collected from a toxicokinetic study. Food Chem. Toxicol. 145, 111747.
47. Kademoglou K., Giovanoulis G., Palm-Cousins A. i in. (2018). In vitro inhalation bioaccessibility of phthalate esters and alternative plasticisers present in indoor dust using artificial lung fluids. Environ. Sci. Technol. Lett. 5(6), 329–334.
48. Kang K.-S., Lee Y.-S., Kim H.-S. i in. (2002). Di-(2-ethylhexyl) phthalate-induced cell proliferation is involved in the inhibition of gap junctional intercellular communication and blockage of apoptosis in mouse Sertoli cells. J. Toxicol. Environ. Health A 65(5–6), 447–459.
49. Kleinsasser N.H., Kastenbauer E.R.,Weissacher H. i in. (2000a). Phthalates demonstrate genotoxicity on human mucosa of the upper aerodigestive tract. Environ. Mol. Mutagen. 35, 9–12.
50. Kleinsasser N.H., Wallner B.C., Kastenbauer E.R. i in. (2000b). Comparing the genotoxic sensitivities of human peripheral blood lymphocytes and mucosa cells of the upper aerodigestive tract using the Comet assay. Mutat. Res. 467, 21–30.
51. Kleinsasser N.H., Wallner B.C., Kastenbauer E.R. i in. (2001). Genotoxicity of di-butyl-phthalate and di-iso-butyl-phthalate in human lymphocytes and mucosal cells. Teratog. Carcinog. Mutagen. 21, 189–196.
52. Kleymenova E., Swanson C., Boekelheide K. i in. (2005). Exposure in utero to di(n-butyl) phthalate alters the vimentin cytoskeleton of fetal rat Sertoli cells and disrupts Sertoli cellgonocyte contact. Biol. Reprod. 73(3), 482–490.
53. Koch H.M., Christensen K.L.Y., Harth V. i in. (2012). Di-nbutyl phthalate (DnBP) and diisobutyl phthalate (DIBP) metabolism in a human volunteer after single oral doses. Arch. Toxicol. 86, 1829–1839.
54. Kolena B., Petrovičová I., Šidlovská M. i in. (2017). Occupational phthalate exposure and health outcomes among hairdressing apprentices. Hum. Exp. Toxicol. 36(10), 1100–1112.
55. Latini G., Witassek G., Del Vechhio A. i in. (2009). Lactational exposure to phthalates in Southern Italy. Environ. Int. 35(2), 236–239.
56. Lawrence W.H., Malik M., Turner J.E. i in. (1975). A toxicological investigation of some acute, short-term, and chronic effects of administering di-2- ethylhexyl phthalate (DEHP) and other phthalate esters. Environ. Res. 9, 1–11.
57. Lee K.-Y., Shibutani M., Takagi H. i in. (2004). Diverse developmental toxicity of di-n-butyl phthalate in both sexes of rat offspring after maternal exposure during the period from late gestation through lactation. Toxicology 203(1–3), 221–238.
58. Lehmann K.P., Phillips S., Sar M. i in. (2004). Dose-dependent alterations in gene expression and testosterone synthesis in the fetal testes of male rats exposed to di(n-butyl) phthalate. Toxicol. Sci. 81, 60–68.
59. Li L.H., Jester W.F., Orth J.M. (1998). Effects of relatively low levels of mono-(2-ethylhexyl) phthalate on cocultured Sertoli cells and gonocytes from neonatal rats. Toxicol. Appl. Pharmacol. 153, 258–265.
60. Li L.H., Jester W.F. Jr, Laslett A.L. i in. (2000). A single dose of Di-(2- ethylhexyl) phthalate in neonatal rats alters gonocytes, reduces sertoli cell proliferation, and decreases cyclin D2 expression. Toxicol. Appl. Pharmacol. 166, 222–229.
61. Li H., Kim K.H. (2003). Effects of mono-(2-ethylhexyl) phthalate on fetal and neonatal rat testis organ culture. Biol. Reprod. 69, 1964–1972.
62. Liu K., Lehmann K.P., Sar M. i in. (2005). Gene expression profiling following in utero exposure to phthalate esters reveals new gene targets in the etiology of testicular dysgenesis. Biol. Reprod. 73(1), 180–192.
63. Marsee K., Woodruff T.J., Axelrad D.A. i in. (2006). Estimated daily phthalate exposures in a population of mothers of male infants exhibiting reduced anogenital distance. Environ. Health Perspect. 114, 805–809.
64. Mentlein R., Butte W. (1989). Hydrolysis of phthalate esters by purified rat and human carboxylesterases. Biochem. Pharmacol. 38(18), 3126–3128.
65. Mylchreest E., Cattley R.C., Foster P.M. (1998). Male reproductive tract malformations in rats following gestational and lactational exposure to Di(n-butyl) phthalate: an antiandrogenic mechanism? Toxicol. Sci. 43(1), 47–60.
66. Mylchreest E., Sar M., Cattley R.C. i in. (1999). Disruption of androgen-regulated male reproductive development by di(nbutyl) phthalate during late gestation in rats is different from flutamide. Toxicol. Appl. Pharmacol. 156(2), 81–95.
67. Mylchreest E., Wallace D.G., Cattley R.C. i in (2000). Dose-dependent alterations in androgen-regulated male reproductive development in rats exposed to Di(n-butyl) phthalate during late gestation. Toxicol. Sci. 55(1), 143–151.
68. Nef S., Parada L.F. (1999). Cryptorchidism in mice mutant for Insl3. Nat. Genet. 22, 295–229.
69. Nitschke L., Breuer D., Frenzen A. i in. (2017). Phthalates: method for the determination of nine phthalates in workplace air using gas chromatography-mass spectroscopy (GC-MS). Air Monitoring Methods. The MAK Collection for Occupational Health and Safety 2(3), 1382–1400.
70. NTP, National Toxicology Program (1982). Mutagenesis testing results. NTP Technical Bulletin 7, 5–9.
71. Oishi S., Hiraga K. (1980a). Testicular atrophy induced by phthalic acid esters: effect on testosterone and zinc concentrations. Toxicol. Appl. Pharmacol. 53(1), 35–41.
72. Oishi S., Hiraga K. (1980b). Effect of phthalic acid esters on mouse testes. Toxicol. Lett. 5(6), 413–416.
73. Oishi S., Hiraga K. (1980c). Testicular atrophy induced by phthalic acid monoesters: effects of zinc and testosterone concentrations. Toxicology 15, 197–202.
74. Oishi S., Hiraga K. (1980d). Effects of phthalic acid monoesters on mouse testes. Toxicol. Lett. 6(4–5), 239–242.
75. Pan Y., Wang X., Yeung L.W.Y. i in. (2017). Dietary exposure to di-isobutyl phthalate increases urinary 5-methyl-2′-deoxycytydine level and affects reproductive function in adult male mice. J. Environ. Sci. 61, 14–23.
76. Parks L.G., Ostby J.S., Lambright C.R. i in. (2000). The plasticizer diethylhexyl phthalate induces malformations by decreasing fetal testosterone synthesis during sexual differentiation in the male rat. Toxicol. Sci. 58(2), 339–349.
77. Petrovičová I., Kolena B., Šidlovská M. i in. (2016). Occupational exposure to phthalates in relations to gender, consumer practices and body composition. Environ. Sci. Pollut. Res. Int. 23, 24125–24134.
78. PubChem (2021). Compund summary. Diisobutyl phthalate, https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/6782 [dostęp: styczeń 2021].
79. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 125/2012 z dnia 14 lutego 2012 r. zmieniające załącznik XIV do rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH). Dz. Urz. L 41 z 15.02.2011.
80. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 2018/2005 zmieniające załącznik XVII do rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) w odniesieniu do ftalanu bis(2-etyloheksylu) (DEHP), ftalanu dibutylu (DBP), ftalanu benzylu butylu (BBP) oraz ftalanu diizobutylu (DIBP) XVII rozporządzenia REACH. Dz. Urz. L 322 z 18.12.2018.
81. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczącego produktów kosmetycznych. Dz. Urz. L 342 z 22.12.2009.
82. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/648/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie WE nr 1907/2006. Dz. Urz. UE L 353 z 31.12.2008, s. 1.
83. Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (ze zmianami). Dz. Urz. UE L 396 z 30.12.2006.
84. Saillenfait A.-M., Sabaté J.-P., Gallissot F. (2005). Developmental toxic effects of di-iso-butyl phthalate administered by gavage to rats. Toxicology 213, 231–232.
85. Saillenfait A.-M., Sabaté J.-P., Gallissot F. (2006). Developmental toxic effects of diisobutyl phthalate, the methyl-branched analogue of di-n-butyl phthalate, administered by gavage to rats. Toxicol. Lett. 165, 39–46.
86. Saillenfait A.-M., Sabaté J.-P., Gallissot F. (2008). Diisobutyl phthalate impairs the androgen-dependent reproductive development of the male rat. Reprod. Toxicol. 26, 107–115.
87. Saillenfait A.-M., Sabaté J.-P., Denis F. i in. (2017). Evaluation of the effects of α-cypermethrin on fetal rat testicular steroidogenesis. Reprod. Toxicol. 72, 106–114.
88. Sax’s dangerous properties of industrial materials (2004). 11th edition. [Red.] R.J. Lewis Sr. Wiley-Interscience, Wiley, New Jersey, Hoboken, 1351.
89. Seckin E., Fromme H., Völkel W. (2009). Determination of total and free mono-n-butyl phthalate in human urine samples after medicaton of a di-n-butyl phthalate containing capsule. Toxicol. Lett. 188(1), 33–37.
90. Sedha S., Gautam A.K., Verma Y. i in. (2015). Determination of in vivo estrogenic potential of Di-isobutyl phthalate (DIBP) and Di-isononyl phthalate (DINP) in rats. Environ. Sci. Pollut. Res. Int. 22, 18197–18202.
91. Seed J.L. (1982). Mutagenic activity of phthalate esters in bacterial liquid suspension assays. Environ. Health Perspect. 45, 111–114.
92. Shultz V.D., Phillips S., Sar M. i in. (2001). Altered gene profiles in fetal rat testes after in utero exposure to di(n-butyl) phthalate. Toxicol. Sci. 64(2), 233–242.
93. SigmaAldrich (2020). Diisobutyl phthalate. Karta charakterystyki, https://www.sigmaaldrich.com/MSDS/MSDS/DisplayMSDSPage.do?country=PL&language=pl&productNu mber=152641&brand=ALDRICH&PageToGoToURL=https%3A%2F%2Fwww.sigmaaldrich.com%2Fcatalog%2Fproduct%2Faldrich%2F152641%3Flang%3Dpl [dostęp: czerwiec 2021].
94. Singh A.R., Lawrence W.H., Autian J. (1972). Teratogenicity of phthalate esters in rats. J. Pharm. Sci. 61(1), 51–55.
95. Struciński P., Góralczyk K., Ludwicki J.K. i in. (2006). Poziomy wybranych insektycydów chloroorganicznych, polichlorowanych bifenyli, ftalanów i perfluorowanych związków alifatycznych we krwi – badanie WWF Polska [The levels of selected organochlorine insecticides, polichlorinated biphenyls and perfluorinated compounds in blood – WWF Poland study]. Roczn. Panstw. Zakl. Hig. 57(2), 99–112.
96. Swan S.H., Main K.M., Liu F. i in (2005). Decrease in anogenital distance among male infants with prenatal phthalate exposure. Environ. Health Perspect. 113(8), 1056–1061.
97. Swan S.H., Main K.M., Liu F. i in. (2006). The phthalate syndrom in rodents and humans: comparing outcomes and exposures. Birth Defects Res. A. Clin. Mol. Teratol. 76(5), 345.
98. Wang X., Sheng N., Cui R. i in. (2017). Gestational and lactational exposure to di-isobutyl phthalate via diet in maternal mice decreases testosterone levels in male offspring. Chemosphere 172, 260–267.
99. Wilson V.S., Lambright C., Furr J. i in. (2004). Phthalate ester-induced gubernacular lesions are associated with reduced insl3 gene expression in the fetal rat testis. Toxicol. Lett. 146(3), 207–215.
100. Wine R.N., Li L.H., Barnes L.H. i in. (1997). Reproductive toxicity of di-n-butylphthalate in a continuous breeding protocol in Sprague-Dawley rats. Environ. Health Perspect. 105(1), 102–107.
101. Witassek M., Heger W., Koch H.M. i in. (2007a). Daily intake of di(2-ethylhexyl)phthalate (DEHP) by German children: a comparison of two estimation models based on urinary DEHP metabolite levels. Int. J. Hyg. Environ. Health 210, 35–42.
102. Witassek M., Wiesmuller G.A., Koch H.M. i in. (2007b). Internal phthalate exposure over the last two decades: a retrospective human biomonitoring human study. Int. J. Hyg. Environ. Health 210, 319–333.
103. Witassek M., Angerer J. (2008). Phthalates: metabolism and exposure. Int. J. Androl. 31(2), 131–138.
104. Witassek M., Angerer J., Kolossa-Gehring M. i in. (2009). Fetal exposure to phthalates: a pilot study. Int. J. Hyg. Environ. Health 212(5), 492–498.
105. Yu X., Sidhu J.S., Hong S. i in. (2005). Essential role of extracellular matrix (ECM) overlay in establishing the functional integrity of primary neonatal rat Sertoli cell/gonocyte co-cultures: an improved in vitro model for assessment of male reproductive toxicity. Toxicol. Sci. 84, 378–393.
106. Zeiger E., Haworth S., Speck W. i in. (1982). Phthalate ester testing in the National Toxicology Program’s environmental mutagenesis test development program. Environ. Health Perspect. 45, 99–101.
107. Zeiger E., Haworth S., Mortelmans K. i in. (1985). Mutagenicity testing of di(2-ethylhexyl)phthalate and related chemicals in Salmonella. Environ. Mutagen. 7, 213–232.
108. Zhu Z.P., Wang Y.B., Song L. i in. (2005). Effects of mono(2- ethylhexyl) phthalate on testosterone biosynthesis in Leydig cells cultured from rat testes. Nat. J. Androl. 11, 247–251. 109. Zhu X.B., Tay T.W., Andriana B.B. i in. (2010). Effects of di-iso-butyl phthalate on testes of prepubertal rats and mice. Okajimas Folia Anat. Jpn. 86(4), 129–136.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-7508a61d-f391-4bdf-8684-b7170a340132