Erozyjne straty fosforu w doświadczeniu modelowym

• Autorzy: Jadczyszyn J. , Mroczkowski W. , Gosek S

Warianty tytułu

EN

The phosphorus losses in erosion processes in modeling experiment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Straty fosforu analizowano na podstawie wyników badań modelowych przeprowadzonych w warunkach deszczu naturalnego na Stacji Doświadczalnej w Puławach w latach 1999-2001. Badania wykonano na mikropoletkach o wymiarach 2 m x 1 m x 0,3 m i nachyleniu 10%, wypełnionych materiałem glebowym z poziomu orno-próchnicznego. Pod względem genetycznym przeanalizowano siedem typów gleb, a pod względem składu granulometrycznego - 10 gatunków gleb. Glebę w mikropoletkach w sezonie wegetacyjnym utrzymywano w czarnym ugorze. W okresie trzech lat w materiale glebowym wymytym z mikropoletek (zawiesinie glebowej) analizowano zawartość próchnicy i fosforu oraz stężenie formy rozpuszczonej fosforu w wodzie spływu powierzchniowego. W celu określenia bezpośredniego wpływu nawożenia fosforowego na stężenie fosforu w wodzie spływu powierzchniowego oraz jego zawartości w wymytym materiale glebowym wiosną trzeciego roku doświadczenia zastosowano nawożenie gleby superfosfatem. Badania spływu oraz strat fosforu i próchnicy glebowej prowadzono oddzielnie dla każdego deszczu erozyjnego. Wyniki badań wykazały wyraźny wzrost stężenia fosforu w wodach spływu i jego sumaryczne ilościowe wymycie z mikropoletek, na których zastosowano nawożenie fosforem. W wymytym materiale glebowym stwierdzono ponad 2-krotny wzrost próchnicy w stosunku do jej zawartości w mikropoletku.

EN

The losses of phosphorus were analyzed based on the results of model tests carried out under natural rain conditions at the Experimental Station in Pulawy in the years of 1999-2001. The study was performed in microplot experiments with the dimensions of 2 m x 1 m x 0.3 m and a slope of 10% filled with soil material from the top - humus layer. In terms of genetic analyses, seven types of soils, and in terms of the texture 10 of the soil groups were analyzed. The soil in microplots was maintained in black fallow. The loss of phosphorus and humus content in the washed soil and in the water runoff was analyzed within three years of the experiments. In the spring of the third year of the experiment, phosphorous fertilization was used in order to determine the direct effect of phosphorus fertilization with superphosphate on the phosphorus concentration in water runoff and its content in the washed out soil material. The study of runoff and phosphorus losses and humus content were conducted separately for each erosion rain. The results showed a clear increase in the concentration of phosphorus in the runoff and washed soil where phosphorus fertilization was applied. There was also a twofold increase in the humus content in the washed out soil material compared to the soil in microplots.

Słowa kluczowe

PL

spływ powierzchniowy; zmyw gleby; straty fosforu; straty próchnicy

EN

runoff; soil losses; phosphorus losses; soil organic losses

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
• Czasopismo: Inżynieria i Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2014
• Tom: T. 17, nr 1
• Strony: 89--103
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz.

Twórcy

autor

Jadczyszyn J.

• Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławy

autor

Mroczkowski W.

• Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławy

autor

Gosek S

• Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławy

Bibliografia

• [1] Smoroń S., Obieg fosforu w rolnictwie i zagrożenie dla jakości wody, Zeszyty Edukacyjne IMUZ, Falenty 1996, z 1, 86-104.
• [2] Sapek A., Fosfor w łańcuchu pokarmowym człowieka a środowisko w Polsce, Inżynieria Ekologiczna 2009, 21, 62-72.
• [3] Sapek A., Rozpraszanie fosforu do środowiska - mechanizmy i skutki, [w:] Cele i sposoby ograniczania rozproszenia składników nawozowych z gospodarstwa rolnego do środowiska, Zeszyty Edukacyjne 2002, 7, 9-25.
• [4] Smoroń S., Zagrożenie eutrofizacją wód powierzchniowych wyżyn lessowych Małopolski, Woda - Środowisko - Obszary Wiejskie 2012, 12, 1(37), 181-191.
• [5] Lipiński W., Zasobność gleb w fosfor przyswajalny, Nawozy i Nawożenie 2005, 2(23), 49-54.
• [6] Schjonning P., Sibbesen E., Hansen A.C., Hasholt B., Heidmann T., Madson M.B., Nielsen J.D., Surface runoff, erosion and loss of phosphorus at two agricultural soils in Denmark, SP Report No.14, 1995. Ministry of Agriculture and Fisheries, Danish Institute of Plant and Soil Science.
• [7] Pawlikowski-Dobrowolski J., Zależność stężenia składników chemicznych od objętości odpływu jako element badań rolniczych zanieczyszczeń obszarowych, Mat. Konf. Zanieczyszczenia obszarowe w zlewniach rolniczych, Falenty 1990, 36-44.
• [8] Józefaciuk A., Józefaciuk C., Erozja agroekosystemów 1996, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 2005.
• [9] Banaszuk P., Krasowska M., Kamocki A., Źródła azotu i fosforu oraz drogi ich migracji podczas wezbrania roztopowego w małej zlewni rolniczej, Woda - Środowisko - Obszary Wiejskie 2009, 9, 4(28), 5-26.
• [10] Rejman J., Ekonomiczny aspekt obniżenia produktywności gleb płowych w terenach lessowych, Studia i Raporty IUNG-PIB 2011, 27(1), 79-89.
• [11] Licznar M., Drozd J., Licznar S.E., Plonowanie rzepaku ozimego na terenach erodowanych Płaskowyżu Głubczyckiego, Zesz. Nauk. AR, Kraków 1992, 271, 137-149.
• [12] Pimentel D., Kounang N., Ecology of soil erosion in ecosystems, Ecosystems 1998, 1, 416-426.
• [13] Pływaczyk L., Oddziaływanie spiętrzenia rzeki na dolinę na przykładzie Brzegu Dolnego, Wyd. AR we Wrocławiu, Wrocław 1997, s. 47.
• [14] Szewrański S., The influence of the small reservoirs on the amount of suspended sediment in a stream and the sediment yield value, Electronic Journal of Polish Agricultural Universities, Environmental Development 2002, 5, 2.
• [15] Stachowicz K., Zanieczyszczenia obszarowe ze zlewni rolniczych o różnym sposobie w zlewniach rolniczych, Mat. Semin., Falenty 1990, 26, 221-232.
• [16] Dojlido J.R., Leszczyński A., Włodarczyk E., Zanieczyszczenia obszarowe w zlewni rzeki Skierniewki, [w:] Wyd. IMUZ, „Zanieczyszczenia obszarowe w zlewniach rolniczych”, Mat. Semin., Falenty 1990, 26, 197-202.
• [17] Rajda W., Ostrowski K., Kowalik T., Marzec J., Erozja chemiczna w rozlewniach rolniczych na terenie podgórskim, Rocz. AR w Poznaniu CCLXVI, Melioracje i Inżynieria Środowiska 1994, 14, 139-152.
• [18] Koc J., Wpływ intensywności użytkowania terenu na wielkość odpływu miogenów z obszarów rolniczych, Rocz. AR w Poznaniu CCCVII 1998, 52, 101-106.
• [19] Szperliński Z., Guberski S., Wpływ parametrów zlewni i jej zagospodarowania na poziom spływu zanieczyszczeń z wodami rzecznymi zlewni Górnej Wilgi, Wyd. IMUZ, „Zanieczyszczenia obszarowe w zlewniach rolniczych”, Mat. Semin., Falenty 1990, 26, 211-219.
• [20] Jadczyszyn J., Analiza spływu powierzchniowego i zmywu gleby o różnym uziarnieniu w doświadczeniu modelowym, Pam. Puł. 1999, 119, 121-132.
• [21] Dojlido J.R., Chemia wód powierzchniowych, Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok 1995, 342.
• [22] Carpenter S., Caraco N.F., Correll D.L., Howarth R.W., Sharpley A.N., Smith V.H., Nonpoint pollution of surface waters with phosphorus and nitrogen, Ecol. Appl. 1998, 8, 3.
• [23] Gacek T., Czynniki dostawy fosforu do wód powierzchniowych na Pogórzu Karpackim, [w:] Przemiany środowiska na Pogórzu Karpackim, Wyd. Inst. Geogr. UJ, Kraków 2000, 65-82.
• [24] Jarząbek A., Zmiany ładunku fosforanów przy przepływie przez małe zbiorniki, Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 1998, 458, 389-396.
• [25] Kostrzewski A., Mazurek M., Zwoliński Z., Dynamika transportu fluwialnego górnej Parsęty jako odbicie funkcjonowania systemu zlewni, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 1994, 166.
• [26] Święchowicz J., Rola stoków i den dolin w odprowadzaniu zawiesiny ze zlewni pogórskiej, [w:] Przemiany środowiska na Pogórzu Karpackim, t. 1, Wyd. Inst. Geogr. UJ, Kraków 2000, 31-49.
• [27] Hillbricht-Ilkowska A., Lake Śniardwy, [in:] Data Book of World Lake Environments - a survey of the state of world lakes (Red. Lake Biwa Research Institute), 1990, 12.
• [28] Dzik M., Michalkiewicz M., Stan zanieczyszczenia wód Jeziora Strzeszyńskiego w Poznaniu, Inż. i Ochr. Środ. 2006, 9, 105-106.
• [29] Koszelnik P., Zmiany stężeń związków azotu i fosforu w wodach zbiorników zaporowych Solina-Myczkowce w latach 1970-2005, Inż. i Ochr. Środ. 2007, 10, 309-3019.
• [30] Sykut S., Wymywanie makroelementów z gleb w lizymetrach, Nawozy i Nawożenie 2000, 4(5), 18-25.