Studium badań przestrzeni porowej skał dla potrzeb geologii naftowej

• Autorzy: Such P.

Warianty tytułu

EN

The pore space investigations for geological and field engineering purposes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca niniejsza podsumowuje wyniki badań przestrzeni porowej podstawowych skał zbiornikowych występujących w Polsce, prowadzonych przez autora w laboratorium petrofizyki IGNiG, oraz próby stworzenia modeli, które mogą znaleźć zastosowanie do interpretacji otrzymanych wyników dla potrzeb badań geologicznych. Podstawowymi problemami, które usiłowano rozwiązać w prowadzonych badaniach, począwszy od skali pojedynczego otworu wiertniczego a skończywszy na badaniach regionalnych, było poprawne scharakteryzowanie możliwości magazynowania i transportu płynów złożowych w badanych utworach. Rozwiązując nakreślone powyżej problemy autor zaproponował modyfikacje w modelu Katza-Thompsona. wprowadził pojęcie klasy podobieństwa przestrzeni porowej skał, które zdefiniował i zastosował w praktyce geologicznej oraz wprowadził rachunek fraktalowy do analizy modeli perkolacyjnych. Duża ilość wykonywanych analiz umożliwiła prowadzenie badań interpretacyjnych przy zachowaniu statystycznych wymogów opracowywania wyników. Badania prowadzono w dwóch kierunkach: stworzenia matematycznego modelu przestrzeni porowej oraz powiązania otrzymywanych wyników z sedymentacyjną i diagenetyczną historią badanych skał. Obok aspektów metodycznych praca zawiera rezultaty szeregu prac petrofizycznych prezentujących wykorzystanie opracowanych metod badawczych w pracach interpretacyjnych. Metody bezpośredniej interpretacji wyników badań porozymetrycznych w skali regionalnej pokazano na przykładzie rankingu skał zbiornikowych dla basenów sedymentacyjnych Niżu Polskiego oraz dla piaskowców krośnieńskich. Interpretacja była możliwa dzięki skorelowaniu wyników badań petrofizycznych z kompleksowymi badaniami geologicznymi i petrologicznymi. Analizy złożowe i regionalne polegające na wydzieleniu klas podobieństwa przestrzeni porowych badanych skał zilustrowano analizą petrofizycznych właściwości piaskowców ze złoża Osobnica, piaskowców kliwskich, utworów miocenu przedgórza Karpat oraz badaniami piaskowców czerwonego spagowca z południowo wschodniej części monokliny przedsudeckiej. Urealnienie modeli parametryzujących przestrzeń porową stało się możliwe dzięki wprowadzeniu do badań interpretacyjnych elementów rachunku fraktalowego. Zaproponowano fraktalny model przestrzeni porowej. Model ten został przetestowany dla losowo wybranych próbek a następnie zweryfikowany w regionalnych opracowaniach wykonanych dla piaskowców miocenu i górnego czerwonego spągowca.

EN

Presented dissertation summarises the results of pore space investigations of basic reservoir rocks occurring in Poland. Models of the interpretation of data for geological and field engineering purposes were created. The work was performed in the Petrophysical Laboratory of The Oil and Gas Institute in Cracow. The main problem to be solved was correct characterisation of the storage and transport of reservoir fluids in the investigated rocks in different scales - from a single bore hole to regional analyses.In order to solve the probiem a modification of Katz-Thompson model was suggested by the author. The term of c\ass of similarity of the pore space was defined and used for analysis of data as well as a fractal approach was used for analysing of percolation models. A large number of performed analyses made it possible to interpret the data in statistical terms. The investigations had two goals: creation of the mathematical model of the pore space and connection of the results to sedimental and diagenetic history of the rocks. The result of a great many petrophysical investigations using proposed methods were presented apart from methodical aspects. Calculations performed for the ranking of reservoir rocks for sedimentary basins of Polish Lowlands and Krosno beds sandstones are described as examples to present the methods of direct interpretation of porosity investigations in the regional scale. The interpretation was possible due to correlation of petrophysical results and the results of geological and penological investigations. Reservoir and regional analyses, which consisted of defining the similarity classes of the pore space of the rocks, were illustrated by the examples of analyses of the petrophysical properties of sandstones from the Osobnica oilfield, Kliwa sandstones, Miocene sandstones of Carpathian Foredeep and sediments of Upper Rotliegend from SE part of Forsudetian Monocline. The introduction of the elements of the fractal approach into analyses made it possible to achieve more realistic models of the pore space. A fractal model of the pore space was proposed. The model was tested for randomly chosen set of samples and subsequently verified in regional investigations of Miocene and Upper Rotliegend sandstones.

Słowa kluczowe

PL

przestrzenie porowe; skały; geologia naftowa

EN

pore space; rocks; oil geology

• Wydawca: Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Prace Instytutu Górnictwa Naftowego i Gazownictwa
• Rocznik: 2000
• Tom: nr 104
• Strony: 1--96
• Opis fizyczny: Bibliogr. 93 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Such P.

Bibliografia

• 1. Acuna J.A., Iraj Ershagi, Yostsos Y.C. 1995: „Practical Aoplication of Fractal Pressure – Transient Analysis in Naturally Fractured Reservoirs", SPEJ Formation Evaluation, September 1995, Vol. 10, No 3, (173-180).
• 2. Abdassah D., Permadi P., Sumantri Y., Sumantri R. 1998: „Saturation exponent at various wetting condition: fractal modeling of thin sections", Journ. Of Petr.Science & Eng., June 1998, Vol. 20 No. 3/4 (147-155).
• 3. Angulo R.F., Alvarado V., Gonzalez H. 1992, „Fractal Dimensions from Mercury Intrusion Capillary Tests", SPE Paper 23695.
• 4. Baldwin B.A., Spinler E.A. 1998: ,A Direct Method for Simultaneously Determining Positive and Negative Capillary Pressure Curves in Reservoir Rock", Journ. of Petr. Science & Eng., June 1998, Vol. 20, No. 3/4 (161-167).
• 5. Bliefnick D.M., Kaldi J.G. 1996, „Pore Geometry: Control on Reservoir Properties, Walker Creek Field, Columbia and Lafayette Counties, Arkansas", AAPG Bull, Vol. 80/7, July 1996 (1027-1044).
• 6. Chillingarian G.V. at al. 1992, „Carbonate Reservoir Characterization: a Geologic – Engineering Analysis", Eisevier New York.
• 7. Christoffersen K.R., Whitson C.H. 1995: „Gas/Oil Capillary Pressure of Chalk at Elevated Pressures", SPEJ Formation Evaluation, September 1995, Vol. 10, No. 3 (153-160).
• 8. Chillingar G.V. at al. 1972, Oil and Gas Production from Carbonate Rocks", Elsevier New York.
• 9. Darłak В.. Kowalska-Włodarczyk M., Such Р.: "Badania krzywych ciśnień kapilarnych piaskowców istebniańskich.", Nafta-Gaz 1993, Nr 5, (134-145).
• 10. Darłak В., Kobyłecka A., Leśniak G, Włodarczyk M, Such P., „Kompleksowe badania zdolności magazynowania i transportu mediów złożowych" 1997, Mat. Sem. „Poszukiwania złóż węglowodorów oraz ich eksploatacja i magazynowanie" 21-22.10. Kraków IGNiG (38-40).
• 11. Darłak.B., Kobyłecka A, Leśniak G., Włodarczyk M, Such P. 1998: „Właściwości zbiornikowe wybranych utworów basenów młodopaleozoicznych Niżu Polskiego" Prace państw. Ins. Geol. 165 (147-153).
• 12. De Wiest R.J.M. 1969, „Flow through Porous Media", Academic Press, New York.
• 13. Donaldson E.C., Ewall N., Singh B. 1991: „Characteristic of Capillary Pressure Curves", Journ. Of Petroleum Science & Engineering, Vol 6, No. 3, November 1991 (249-263).
• 14. Donaldson E.C., Djebbar Tiab 1996: „Petrophysics", Elsevier, New York.
• 15. Gliniak P., Laskowicz R„ Leśniak G., Such P. 1999: „Analiza możliwości występowania różnych typów pułapek złożowych w czerwonym, spągowcu z SE części monokliny przedsudeckiej", Przegląd Geologiczny, tom 47, Nr 5 Maj, (470- 471).
• 16. Garrison J.R., Pearn W.C., von Rosenberg D.U. 1991: „The Fractal Nature of Geological Data Sets: Power Law Processes Everywhere", SPE Paper 22842.
• 17. Gąsiewicz A., Wichrowska M., Darłak В. 1998: „Sedymentacja i diageneza a właściwości zbiornikowe utworów dolomitu głównego (ca2) w polskim basenie cechsztyńskim" Prace Państw. Inst. Geol. 165 (195-203).
• 18. Hammervold W.L., Knutsen O., Iversen J.E., Skjeveland S.M. 1998: „Capillary Pressure Scanning Curves by the Micropore Membrane Technique", Journ. of Petr. Science & Eng., June, Vol. 20, No. 3/4 (253-259).
• 19. loannidis M.A., Kwiecień M.J., Chatzis I. 1996: „Statistical Analysis of the Porous Microstructure as Method for Estimating Reservoir Permeability", Journ. of Petr. Science & Eng., Vol. 16, no. 4 (251-261).
• 20. Kamath J., Xu В., Lee S.H., Yortsos Y.C. 1998: „Use of Network Models to Interpret Laboratory Experiments on Vugular Rocks", Journ. of Petr. Science & Eng., June 1998, Vol. 20, No. 3/4 (109-177).
• 21. Katz A.J.& Thompson A.H. 1986: „Quantitative prediction of permeability in porous rocks" Phys. Rev. B, Vol. 34.
• 22. Katz A.J., Thompson A.H. 1984, „Fractal Sandstone Pores: Implications for Conductivity and Pore Formation", Phys. Rev. Lett., Vol. 54, No. 12 (1325-1328).
• 23. Katz A.J., Thompson A.H., Raschke R.A. 1987, Quantitative prediction of permeability in sandstones", SPE Paper 16794.
• 24. Kiersnowski H. 1998: „Architektura depozycyjna basenu czerwonego spągowca w Polsce", Prace Państw. Inst. Geol. 165 (167-176).
• 25. Kozłowska A., Such P., Kobyłecka A. 1998; "Ewolucja przestrzeni porowej utworów karbonu radomsko - lubelskiego na podstawie wybranych wierceń" Pr. Państw. Inst. Geol. 165 (163-170).
• 26. Kruczek J. (praca zbiorowa) 1998: „ Migracja i akumulacja płynów złożowych w utworach karpackich uwarunkowane procesami diagenetycznymi", Spraw, z Projektu Badawczego, Archiwum IGNiG.
• 27. Kruczek J., Leśniak G., Kobyłecka A., Such P. 1998a :"Diagenesis Processes in The Carpathian Flysh and Their Influence on the Reservoir Properties of Rocks" Abs. Book Conference and Exhibition: Modern Exploration and Improved Oil and Gas Recovery Methods" Cracow, Poland, 1-4 September 1998.
• 28. Kudrewicz J. 1993, „Fraktale i chaos", Wyd. Nauk. Techn., Warszawa.
• 29. Lipiec M., Matyja H. 1998: „Architektura depozycyjna basenu dolnokarbońskiego na obszarze pomorskim" Prace Państw. Inst. Geol. 165 (101-112).
• 30. Lipiec M., Połońska M., Such P. 1998: „ Wpływ diagenezy na właściwości zbiornikowe utworów karbonu pomorskiego", Prace Państw Inst. Geol. 165 (155-162).
• 31. Leśniak G. 1999: „Próba korelacji typu spoiwa z właściwościami poziomów zbiornikowych i wpływem płuczek wiertniczych w piaskowcach miocenu zapadliska przedkarpackiego", Archiwum IGNiG.
• 32. Leśniak G., Such P. 1998: „Wpływ niestabilności przestrzeni porowej piaskowców czerwonego spągowca na ich krzywe przepuszczalności względnych" Mat. Konf. VII Krajowa Konferencja Nauk.-Tech. „Najnowsze osiągnięcia metodyczno-interpretacyjne w geofizyce wiertniczej" Koninki '98 (269-277).
• 33. Leśniak G., Such P. 1999: „Katalog karpackich skał zbiornikowych", Karpacka Konf. Nauk.: „Przemysł naftowy i nauka razem w XXI wiek", 19-21 maja1999, Raba Niżna (137-143).
• 34. Leśniak G., Such P. 1999a: „Analiza przestrzeni porowej skał zbiornikowych czerwonego spągowca z południowe części niecki poznańskiej przy zastosowaniu komputerowej analizy obrazu i modeli perkolacyjnych", Przegląd Geologiczny, tom 47, Nr 5 Maj, (471-472).
• 35. Maliszewska A., Such P. 1997: „Petrograpnic and Petrophysical Analyses in Study of Sedimentary Rock Diagenesis" Mat. Geoenv '77 International Symposium on Geology and Environment, 1-5 September, Istanbul (str. 17).
• 36. Maliszewska A, Kuberska M., Such P., Leśniak G. 1998: „Ewolucja przestrzeni porowej utworów czerwonego spągowca", Pr. Państw. Inst. Geol, 165 (171-184).
• 37. Mandelbrot B.B. 1977: „The Fractal Geometry of Nature", Freeman and Company, New York.
• 38. Martin A.J., Solomon S.T., Hartman D.J. 1997: „Characterization of Petrophysical Flow Units in Carbonate Reservoirs" AAPG Bull., May 1997, Vol. 81, No. 5 (734-760).
• 39. Matyja H. 1998: „Architektura depozycyjna basenu dewońskiego na obszarze pomorsko-kujawskim", Prace Państw. Inst. Geoi. 165 (73-88).
• 40. Matthews G.P., Moss A.K., Spearing M.C., Voland F. 1993, „Network calculation of mercury intrusion and absolute permeability in sandstone and other porous media", Powder Technology, 76 (95-107).
• 41. Mongomery S.L., Davies D.K., Vessel R.K., Kamis J.E., Dixon W.H. 1998: „Permian Clear Fork Group, North Robertson Unit: Integrated Reservoir Management and Characterization for Infill Drilling, Part II - Petrophysical and Engineering Data", AAPG Bull., Vol. 82, No. 11 (November 1998):1985-2002.
• 42. Morrow N.R. 1976: „Capillary Pressure Correlation for Uniformly Wetted Porous Media", JPT, October-December, (49-57).
• 43. Narkiewicz M. 1997: „Sedimentary basin analysis of the Polish Lowlands - an introduction" , Geologi¬cal Quarterly, Vol. 41, No 4 (405-418).
• 44. Narkiewicz M. .998: „Analiza basenów sedymentacyjnych Niżu Polskiego" - wprowadzenie, główne wnioski i impoliKacje dla przyszłych badań, Prace Państw. Inst. Geol. 165 (9-15).
• 45. Narkiewicz M.. Miłaczewski L, Krzywiec P., Szewczyk J. 1998: „Zarys architektury depozycyjnej basenu dewońskiego na obszarze radomsko - lubelskim" Prace państw. Inst. Geol. 165 (57-72).
• 46. Narkiewicz M.. Miłaczewski L. 1998: Perspektywy występowania złóż węglowodorów na obszarze pomorskim i raćomsko-lubelskim basenu dewońskiego" Prace Państw. Inst Geol. 165 (285-289).
• 47. Novy R.A.. Davis H.T., Scriven L.E.: „Capillary Pressure, Water Relative Permeability, Electrical Conductivity and Capillary Dispersion Coefficent of Fractal Porous Media at Low Wetting Phase Saturations", SPE Advanced Technology Series Vol. 2, No. 1.(136-141).
• 48. Patzek T.W. 1999: „A pore network model of drainage and imbibition", X Międzynarodowa Konf. Nauk. Tech. „ Nowe metody i technologie w geologii naftowej, wiertnictwie, eksploatacji otworowej i gazownictwie" (65-73).
• 49. Peitgen H.O., Jürgens H., Saupe D. 1995: „Granice chaosu - frektale", Wyd. nauk. PWN, Warszawa.
• 50. Pittman E.D. 1992: „Relationship of Porosity and Permeability to Various Parameters...", AAPG Bull., Vol. 76/2, February.
• 51. Plewa M. Plewa St. 1982: „Petrofizyka" Wyd. Geologiczne, Warszawa.
• 52. Purcell W.R. 1949: „Capillary pressures - their measurements using mercury", Am. Ins. of Mechanica Eng. Petroleum Trans., Feb.
• 53. Ross C.M., Caliender C.A., Turbeville J.B., Funk J.J. 1995: „Modeling of Capillary Pressure Behavior Using Standard Open Hole Wireline Log Data: Demonstrated on Carbonates from the Middle East", SPE Paper 30543.
• 54. Shen Pingping, Li Kevin, Jia Fenshu 1995: „Quantitative Description for the Heterogeneity of Pore Structure by Using Mercury Capillary Pressure Curves", SPE Paper 29996. November 1995.
• 55. Schowalter T.T 1979: „Mechanics of secondary hydrocarbon migrations and entrapment", AAPG Bull. v. 63.
• 56. Slider H.C. 1976: „Practical Petroleum Reservoir Engineering Methods", Petroleum Publ. Сотр., Tulsa.
• 57. Słupczyński К. 1979: „Warunki występowania gazu ziemnego w utworach dolnego permu monokliny przedsudeckiej", Prace Geologiczne, Zesz.118.
• 58. Sneider R.M., Erickson J.W. 1997: „Rock Types Depositional History and Diagenetic Effects Ivishak Reservoir, Prudhoe bay Field", SPEJ Reservoir Engineering, February 1997, Vol. 12, No. 1 (23-31).
• 59. Sokołowska Z. 1989: „On the Role of Energetic and Geometric Heterogeneity in Sorption of Water Vapour by Soils: Application of a Fractal Approach", Geoderme, 45 (251-265).
• 60. Sokołowska Z, Sokołowski S. 1989: „Water Sorption by Soil: The Role of Energetic and Geometric Heterogeneity", International Agrophysics 5, No 3-4 (247-259).
• 61. Stewart I. 1994: „Czy Bóg gra w kości", PWN.
• 62. Staryszak G., Maksym A., Liszka В., Pietrusiak M. 1996: „Analiza geologiczno-geofizyczna utworów autochtonicznych miocenu i jego podłoża w rejonie Sędziszów - Rzeszów - Zalesie" Etap II. Archiwum BG „Geonafta" Oddz. Jasło.
• 63. Such P., Kowalska-Włodarczyk M., Darłak B. 1993: „Badania ciśnień kapilarnych piaskowców istebniańskich.", Nafta-Gaz 1993 Nr 5 (134-145).
• 64. Such P. 1993: „Geologiczno-złożowe aspekty badań struktury przestrzeni porowej", Konf. Nauk. Tech. nt. „Nowe metody laboratoryjne i techniki badawcze w geologii poszukiwawczej inżynierii złożowej", Jadwisin 1993.
• 65. Such P. 1993a: „Zależności między porowatością przepuszczalnością i krzywymi ciśnień kapilarnych czerwonego spągowca.", Nafta-Gaz 1993 Nr 6 (216-221).
• 66. Such P. 1994: „Korelacja badań porozymetrycznych i pomiarów przepuszczalności względnej przy pomocy prostego modelu matematycznego", Symp. nt. „Badania geochemiczne i petrofizyczne w poszukiwaniach ropy naftowej i gazu ziemnego" Balice k. Krakowa, Kraków: Wydaw. IGNiG 1994 (195-204).
• 67. Such P. 1994a: „Charakterystyka petrofizycznych właściwości skał przy pomocy korelacji mikro- i makroparametrów", VI Krajowa Konf. Nauk. Tech. nt. „Najnowsze osiągnięcia metodyczno-interpretacyjne w geofizyce wiertniczej" Dobczyce, Kraków: Wydaw. IGNiG 1994 (334-348).
• 68. Such P. 1995: „Estimation of Filtration Properties of Rotliegendes Sediments. Modern exploration and improved oil and gas recovery methods", Kraków 12-15.09.1995 University of Mining and Metallurgy, Mat. Konf.: „Modern Exploration and Improved Oil and Gas Recovery Method, Kraków '95, (131-133).
• 69. Such P. 1996: „Parametry przestrzeni porowej i ich wpływ na właściwości filtracyjne skał zbiornikowych.", Symp. Geol. Geoch. Janowice 96, Wydaw. IGNiG 1996, (254-2690).
• 70. Such P. 1996a: „Analiza litofacjalna typów skał zbiornikowych czerwonego spągowca", Mat. Konf. nt. „Perspektywy poszukiwań w utworach czerwonego spajgowca oraz w węglanowych osadach cechsztynu w basenie permskim Niżu Polskiego", Warszawa 1996.
• 71. Such P. 1996b: „Badania parametrów przestrzeni porowej w charakterystyce właściwości filtracyjnych i uszczelniających skał", VII Międzynarodowa Konf. nt. „Nowe metody i technologie w geologii naftowej, wiernictwie, eksploatacji otworowej i gazownictwie", Cracow 1996 (203-211).
• 72. Such P. 1996c: „Model fizyczny przestrzeni filtracji basenu czerwonego spągowca", Praca IGNiG 1996 Nr 88, str. 82.
• 73. Such P. 1996d: „Analiza właściwości filtracyjnych skał zbiornikowych karbonu i czerwonego spągowca metodami porozymetrycznymi" Mat. Konf. „Rozwój poszukiwań bituminów w północno-zachodniej Polsce w okresie 40-lecia działalności ZPNiG w Pile oraz perspektywy dalszych odkryć" Piła '96, 17-18 kwiecień, (43-53).
• 74. Such P. 1996e:"lnstrukcja wykonywania pomiarów petrofizycznych". Wyd. PGNiG.
• 75. Such P. 1997: „Nowoczesne metody badania właściwości petrofizycznych skał oraz możliwości zastosowania otrzymanych wyników w badaniach diagenezy", Przegląd Geologiczny, Nr 8, Sierpień 1997, T. 45 (781-785).
• 76. Such P. 1997a: „Badania przepuszczalności fazowych dla próbek szczelinowych" Nafta-Gaz Nr 12, Grudzień 1997 (577-580).
• 77. Such P. 1997b: „Próba wyliczenia wymiaru fraktalnego krzywych rozkładu promieni porów wyznaczonych z pomiarów poroży metrycznych". Mat. Sem. „Poszukiwania złóż węglowodorów oraz ich eksploatacja i magazynowanie" 21-22.10. Kraków IGNiG (44-45).
• 78. Such P. 1997c: „Kompleksowe badania zdolności magazynowania i transportu mediów złożowych przez skały zbiornikowe na przykładzie złóż Stężyca i Mełgiew" Mat. Konf. N-B. Pułtusk wrzesień 1997 (45-52).
• 79. Such P., Baczyński A. 1997: „Ocena możliwości i zaprojektowanie zabiegów intensyfikacyjnych dla złóż o skomplikowanej budowie geologicznej na przykładzie złoża Osobnica" Mat. VIII Międz. Konf Nauk.-Techn. „Nowe metody i technologie w geologii naftowej, wiertnictwie, eksploatacji otworowej i gazownictwie", Kraków, 19-20 czerwca 1997 (63-71).
• 80. Such P., Kruczek J., Leśniak G. 1998: „Wpływ procesów diagenetycznych na właściwości zbiornikowe piaskowców krośnieńskich jednostki śląskiej." Mat. Konf. Dzień dzisiejszy przemysłu naftowego. 50 lecie Oddziału Gorlice SITPNiG, Wysowa, 27-30 maja.
• 81. Such P., Leśniak G. 1998: „Historia diagenetyczna a właściwości zbiornikowe piaskowców istebniańskich z rejonu Osobnicy" Mat.Konf. Dzień dzisiejszy przemysłu naftowego. 50 lecie Oddziału Gorlice SITPNiG, Wysowa, 27-30 maja.
• 82. Such P., Maliszewska A., Leśniak G. 1998a: „Factors Affecting Relative Permeability of Rotliegend Sandstones". Abs. Book Conference and Exhibition: Modern Exploration and Improved Oil and Gas Recovery Methods" Cracow, Poland, 1-4 September 1998.
• 83. Such P. 1998: „Zastosowanie rachunku fraktalowego w badaniach przestrzeni porowej", Konf. Nauk.-Techn. „Najnowsze osiągnięcia metodyczne w światowej geologii naftowej i ich praktyczne wykorzystanie w PGNiG", Warszawa, 19 maja 1998.
• 84. Such P. 1998a: „An Application of Fractal Analysis in Investigations of Reservoir Rocks" Abs. Book Conference and Exhibition: Modern Exploration and Improved Oil and Gas Recovery Methods" Cracow, Poland, 1-4 September 1998.
• 85. Such P. 1998b: „Analiza fraktalnej struktury przestrzeni porowej przy wykorzystaniu krzywych ciśnień kapilarnych otrzymywanych metodą porozymetrii rtęciowej", Przegląd Geologiczny, Vol 46, Nr 11 (1186-1190).
• 86. Turcotte D.L. 1997: „Fractals and Chaos in Geology and Geophysics", Cambridge University Press.
• 87. Waksmundzka M.I. 1998: „Architektura depozycyjna basenu karbońskiego lubelszczyzny" Prace Państw. Inst. Geol. 165 (89-100).
• 88. Washbourn E.W. 1921: „Note on the Method of Determining the Distribution of Pore Size in a Porous Material", Proceed, of National Academy of Science, 7 (115 ).
• 89. Williams N.V. 1998: „Some Practical Applications of Recent Core Analysis Advances", Journ. of Petroleum Science & Eng. 19 (133-144).
• 90. Zawisza L, Gądek W., Nowak J., Twaróg W. 1996: "Significance of modern pertophysical research works to geophysical estimation of lithology and properties of reservoir rocks based on selected interpretation examples", Materiały II Symposium: badania geochemiczne i petrofizyczne w poszukiwaniach ropy naftowej i gazu ziemnego. Janowice 12-15. 04. 1996.
• 91. Zawisza L. 1989: „Nowa metodyka ilościowej oceny właściwości zbiornikowych", Archiwum Górnictwa, Vol. 34, Iss. 4 635-680).
• 92. Zhang J-h., Liu Z-h. 1998: „Study of the Relationship between Fractal dimension and Viscosity Ratio for Viscous Fingering with a Modiefied DLA Model", Journ. Of Petroleum Science & Eng. 21 (123-128).
• 93. Instrukcja fabryczna aparatu Micromeritics AutoPore 9220.