Elektromobilność w autobusowym transporcie publicznym organizowanym przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię jako narzędzie realizacji idei zrównoważonej mobilności

• Autorzy: Mercik Anna

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.20.029.13246

Warianty tytułu

EN

Electromobility in bus public transport organised by the GZM Metropolis as a tool of sustainable mobility implementation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Idea zrównoważonej mobilności jest jedną z kluczowych koncepcji odpowiadających na potrzebę ograniczenia negatywnych skutków przemieszczeń, szczególnie na obszarach miejskich. Dokumenty Unii Europejskiej wskazują szereg działań, które mogą sprzyjać równoważeniu mobilności. Wśród nich istotne miejsce zajmuje koncepcja zwiększania efektywności energetycznej procesów transportowych poprzez stosowanie niskoemisyjnych źródeł zasilania pojazdów, w tym elektryfikację środków transportu. Celem opracowania jest ustalenie czy działania podejmowane przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię, działającą od 2017 r. w centralnej części województwa śląskiego, w zakresie elektryfikacji organizowanego przez nią transportu autobusowego można uznać za działania realizujące cele polityki zrównoważonej mobilności. Artykuł zawiera: przegląd aktualnych badań dotyczących polityki zrównoważonej mobilności, próbę zdefiniowania pojęcia elektromobilności, wskazanie możliwości jej zastosowania w publicznym transporcie autobusowym, identyfikację uwarunkowań prawnych wdrażania elektromobilności w publicznym transporcie zbiorowym w Polsce, uwarunkowania działalności Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii w roli organizatora publicznego transportu zbiorowego oraz podmiotu odpowiedzialnego za realizację polityki zrównoważonej mobilności, a także analizę działań podejmowanych przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię i działających na jej rzecz operatorów w zakresie elektryfikacji taboru autobusowego. Wyniki badania oparte są m.in. na analizie krajowej i zagranicznej literatury przedmiotu, aktów prawa wspólnotowego i krajowego, dokumentów strategicznych i operacyjnych podmiotów różnych szczebli administracji oraz danych źródłowych pozyskanych w trakcie wywiadów bezpośrednich z pracownikami największego organizatora publicznego transportu zbiorowego w województwie śląskim. W badaniu wykorzystano również wyniki obserwacji uczestniczącej autora opracowania.

EN

The idea of sustainable mobility is one of the key concepts responding to the need to reduce the negative effects of transport, particularly in urban areas. European Union documents indicate a number of actions which can help to balance mobility. Among them, the concept of increasing the energy efficiency of transport processes through the use of low-emission sources of vehicle power, including electrification of vehicles, occupies an important place. The aim of the study is to determine whether the actions taken by the GZM Metropolis, operating since 2017 in the central part of the Silesian Voivodship, in the field of electrification of the bus transport it organises can be considered as actions implementing the objectives of sustainable mobility policy. The article contains: a review of current research on sustainable mobility policy, an attempt to define the concept of electromobility, an indication of the possibility of its application in public bus transport, identification of legal conditions for the implementation of electromobility in public transport in Poland, conditions for the activity of the GZM Metropolis as a public transport authority and an entity responsible for the implementation of sustainable mobility policy, as well as an analysis of actions taken by the Metropolis GZM and its operators in the field of bus fleet electrification. The results of the study are based, among other things, on an analysis of national and foreign literature on the subject, acts of the European Community and national law, strategic and operational documents of entities at various levels of administration and source data obtained during direct interviews with employees of the largest public transport organiser in the Silesian Voivodeship. The results of the participant observation of the author of the study were also used in the research.

Słowa kluczowe

PL

zrównoważona mobilność; elektromobilność; transport publiczny; rozwój zrównoważony; autobus elektryczny

EN

sustainable mobility; electromobility; public transport; sustainable development; electric bus

• Wydawca: Komisja Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego ; Uniwersytet Gdański. Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego
• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2020
• Tom: nr 23(5)
• Strony: 18--33
• Opis fizyczny: Bibliogr, 68 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Mercik Anna

• Katedra Logistyki Ekonomicznej, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, 1 Maja 50, 40-052 Katowice

Bibliografia

• [1] ACEA Report Vehicles in use Europe 2019, https://www.acea.be/uploads/publications/ACEA_Report_Vehicles_in_use-Europe_2019.pdf [dostęp: 27.07.2020].
• [2] Analiza kosztów i korzyści wykorzystania pojazdów elektrycznych w komunikacji miejskiej organizowanej przez KZK GOP, 2018, https://bip.metropoliaztm.pl/artykul/391/48/analiza-kosztow-i-korzysci-wykorzystywania-pojazdow-elektrycznych-w-komunikacji-miejskiej-organizowanej-przez-kzk-gop-mzkp-tarnowskie-gory-oraz-mzk-w-tychach [dostęp: 20.09.2020].
• [3] Banister D., 2000, Sustainable Mobility in the EU, Built Environment, 26,3, 175-186.
• [4] Banister D., 2008, The sustainable mobility paradigm, Transport Policy, 15 (2008),73-80.
• [5] Barchański A., Żochowska R., Kłos M.J., Soczówka P., 2020, Klasyfikacja węzłów przesiadkowych na przykładzie obszaru GZM – ujęcie wielokryterialne, Transport Miejski i Regionalny, 2, 14-21.
• [6] Borowik L., 2016, Modernization of a trolleybus line system in Tychy as an example of eco-efficient initiative towards a sustainable transport system, Journal of Cleaner Production,117, 188-198.
• [7] Chamier-Gliszczyński N., Bohdal T., 2016, Wskaźniki oceny mobilności miejskiej w aspekcie ochrony środowiska, Rocznik Ochrona Środowiska, 18, 670-681.
• [8] Chamier-Gliszczyński N., Krzyżyński T., 2011, Zrównoważona mobilność w miastach, Logistyka, 3, 321-328.
• [9] COM (2016) 501 final, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Europejska strategia na rzecz mobilności niskoemisyjnej.
• [10] COM (2018) 293 final, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Europa w ruchu. Zrównoważona mobilność dla Europy: bezpieczna, połączona i ekologiczna.
• [11] COM (2019) 640 final, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Europejski Zielony Ład.
• [12] Dubiel B., 2017, Rola usług transportowych w zrównoważonym rozwoju gmin śląskich, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 478, 132-141.
• [13] Dydkowski, G., Kos, B., 2017, Metropolizacja zarządzania miejskim transportem zbiorowym w województwie śląskim. Studia Ekonomiczne, 336, 9-23.
• [14] Dz.U. z 2020 r. poz. 908, Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych.
• [15] Dz.U. z 2018 r., poz. 1356, Ustawa z dnia 6 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw.
• [16] European Commission, Mobility and Transport, https://ec.europa.eu/transport/themes/urban/vehicles/road/electric_en [dostęp: 10.07.2020].
• [17] European Environment Agency (EEA), https://www.eea.europa.eu/data-and-maps/data/national-emissions-reported-to-the-unfccc-and-to-the-eu-greenhouse-gas-monitoring-mechanism-16 [dostęp: 20.12.2020].
• [18] Figura J., 2018, Mobility as an element of support for the development of the Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolis. Results of research, Studia Ekonomiczne, 373, 31-41.
• [19] Gauers A., Sarasini S., Karlström M., 2013, Why electromobility and what is it?, [w:] Sandén B. (red.), Systems Perspectives on Electromobility, Chalmers University of Technology, Göteborg, 10-21.
• [20] Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych, dane za 2019 r.
• [21] Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, 2020, Podsumowanie dwóch lat działalności Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii 2018-2019, GZM, Katowice.
• [22] GTV, https://gliwice.gtvbus.pl/?page=przystankowe [dostęp: 6.11.2020].
• [23] Hebel K., Wyszomirski O., 2014, Plan zrównoważonej mobilności miejskiej jako kompleksowe podejście do planowania mobilności w miastach, Autobusy, 12, 28-31.
• [24] Janecki R., Karoń G., Mikulski J., 2019, Telematic Applications for the Metropolitan Railway System (MR) in the Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolis, Development of Transport by Telematics – 19th International Conference on Transport Systems Telematics TST 2019, Springer, Jaworze, 3-16.
• [25] Jędrzejewski A., 2020, Rekomendacje dla rozwoju nowoczesnej mobilności na obszarze Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (GZM), https://metropoliagzm.pl/wp-content/uploads/2019/09/Rekomendacje-dla-rozwoju-nowoczesnej-mobilno%C5%9Bci-GZM.pdf [dostęp: 5.11.2020].
• [26] Katowiceinfo.pl, https://katowice24.info/prezydenci-nie-zgodzili-sie-na-podniesienie-skladki-na-komunikacje-w-metropolii-zabraknie-okolo-50-mln-zl/ [dostęp: 4.11.2020].
• [27] Kołoś A., Taczanowski J., 2016, The feasibility of introducing light rail systems in medium-sized towns in Central Europe, Journal of Transport Geography, 54, 400-413.
• [28] Kos B., 2018, Mobility in European Transport Policy, Proceedings of the 4th International Conference on Europe-an Integration 2018, Technical University of Ostrava, Ostrava, 798-805.
• [29] Kos B., Krawczyk G., Tomanek R., 2018, Modelowanie mobilności w miastach, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
• [30] Kos B., Krawczyk G., Tomanek R., 2019, Key Instruments of Sustainable Urban Mobility on the Example of the Silesian Metropolis, [w:] Sładkowski A. (red.), Modelling of the Interaction of the Different Vehicles and Various Transport Modes, Springer, Katowice, 289-332.
• [31] Kos B., Krawczyk G., Tomanek R., 2020, Inkluzywna mobilność w metropoliach, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
• [32] Kosobucki Ł., 2018, Pierwszy etap procesu „nowej” integracji publicznego transportu zbiorowego na terenie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, Komunikacja Publiczna, 1, 38-43.
• [33] Larminie J., Lowry J., 2013, Electric Vehicle Technology Explained, John Wiley & Sons, West Sussex.
• [34] Lepoutre J., Perez Y., Petit M., 2019, Energy Transition and Electromobility: A Review, [w:] Gawel E., Strunz S., Lehmann P., Purkus A. (red.), The European Dimension of Germany’s Energy Transition, Springer, 509-525.
• [35] MacDougall W., 2015, Electromobility in Germany: Vision 2020 and Beyond, Issue 2015/2016.
• [36] Meyer G., Bucknall R., Breuil D., 2017, Electrification of the Transport System, European Commission, Brussels.
• [37] Ministerstwo Aktywów Państwowych, Plan Rozwoju Elektromobilności w Polsce, https://www.gov.pl/web/aktywa-panstwowe/rzad-przyjal-plan-rozwoju-elektromobilnosci-w-polsce-3 [dostęp:15.05.2020].
• [38] Ministerstwo Aktywów Państwowych, Krajowe ramy polityki rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych, https://www.gov.pl/web/aktywa-panstwowe/rzad-przyjal-krajowe-ramy-polityki-rozwoju-infrastruktury-paliw-alternatywnych-3 [dostęp:15.05.2020].
• [39] Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Strategia na Rzecz Odpowiedzialnego, https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/informacje-o-strategii-na-rzecz-odpowiedzialnego-rozwoju [dostęp: 15.05.2020].
• [40] Ministerstwo Sprawiedliwości, Sprawozdania z działalności spółek PKM Gliwice, PKM Katowice, PKM Tychy, PKM Świerklaniec za 2019 r., https://ekrs.ms.gov.pl/ [dostęp: 5.09.2020].
• [41] Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Zamówienia publiczne, https://bip.ncbr.gov.pl [dostęp: 5.09.2020].
• [42] Nosal K., Pawłowska A., 2016, Zmiany w podejściu do zrównoważonej mobilności w miastach, Transport Miejski i Regionalny, 9, 19-25.
• [43] Osyra B., 2016, Zarządzanie mobilnością miejską – instrumenty i podstawowe etapy wdrażania zrównoważonych planów zarządzania (SUMP), Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej – Zarządzanie, 22, 218-229.
• [44] Pająk M., Soczówka A., 2017, Synchronizacja linii tramwajowych na przykładzie Zagłębia Dąbrowskiego, Transport Miejski i Regionalny, 6, 25-32.
• [45] Pająk M., Soczówka A., 2018, Możliwości rozwoju kolei metropolitalnej w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, TTS Technika Transportu Szynowego, 6, 36-43.
• [46] Perschon J., 2012, Sustainable Mobility. Recommendations for Future-Proof Transport Strategies. Development and Peace Foundation, Policy Paper, 36, 2-12.
• [47] Pietrzak K., Pietrzak O., 2020, Environmental Effects of Electromobility in a Sustainable Urban Public Transport, Sustainabiltiy, 12, 1052.
• [48] Połom M., 2011, Trolejbus najważniejszym ogniwem zrównoważonego rozwoju transportu w Gdyni, Biuletyn Komunikacji Miejskiej, 118, 87-89.
• [49] Połom M., 2014, Koncepcja wzrostu znaczenia elektromobilności w transporcie zbiorowym Trójmiasta, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego – Problemy Transportu i Logistyki, 27, 181-193.
• [50] Rudnicki A., 2010, Zrównoważona mobilność a rozwój przestrzenny miasta, Czasopismo Techniczne. Architektura, 107, 3, 1-A, 57-74.
• [51] Soczówka A., 2013, Public transportation accessibility in the Katowice conurbation, Poland, Environmental & Socio-economic Studies, 1(4), 52-63.
• [52] Szeląg A., Lewandowski M., Maciołek T., 2020, Od tramwaju do elektromobilności – 140 lat rozwoju i 100 lat nauczania trakcji elektrycznej w Politechnice Warszawskiej, Przegląd Elektrotechniczny, 11, 213-224.
• [53] Tomanek R., 2014, Rola zintegrowanych inwestycji terytorialnych w równoważeniu transportu na obszarach metropolitalnych na przykładzie Aglomeracji Górnośląskiej, Logistyka, 2, 354-360.
• [54] Tomanek R., 2018, Mobilność jako czynnik rozwoju miast, [w:] Kos B., Krawczyk G., Tomanek R. (red.), Modelowanie mobilności w miastach, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
• [55] Transport & Environment Report, 2020, https://www.transportenvironment.org/sites/te/files/publications/2020_06_TE_CNG_particle_report.pdf [dostęp: 31.10.2020].
• [56] Tucki K., Orynycz O., Świć A., Mitoraj-Wojtanek M., 2019, The Development of Electromobility in Poland and EU States as a Tool for Management of CO2 Emissions, Energies, 12(15), 2942.
• [57] Tundrys B., 2015, Wskaźnik zrównoważonej mobilności miejskiej – analiza przypadków, Gospodarka Materiałowa i Logistyka, 1/2015, 23-31.
• [58] Uchwała nr XII/73/2018 Zgromadzenia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii z dnia 30 listopada 2018 r., Program działań strategicznych Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii do roku 2022.
• [59] Uchwała nr XII/73/2018 Zgromadzenia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii z dnia 30 listopada 2018 r., Program działań strategicznych Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii do roku 2022.
• [60] Uchwała nr 286/2020 Zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii z dnia 17 listopada 2020 r. w sprawie akceptacji oraz przekazania do konsultacji społecznych projektu „Planu Zrównoważonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego dla obszaru Górnośląsko- Zagłębiowskiej Metropolii oraz gmin, z którymi zawarto porozumienie w sprawie powierzenia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii pełnienia funkcji organizatora publicznego transportu zbiorowego”.
• [61] Uchwała nr XXIX/217/2020 Zgromadzenia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii z dnia 25 listopada 2020 r., w sprawie przystąpienia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii do spółki prawa handlowego Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Tychach.
• [62] Uchwała nr XXIX/218/2020 Zgromadzenia Górnośląsko- Zagłębiowskiej Metropolii z dnia 25 listopada 2020 r., w sprawie przystąpienia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii do spółki prawa handlowego Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Gliwicach.
• [63] Uchwała nr XXIX/219/2020 Zgromadzenia Górnośląsko- Zagłębiowskiej Metropolii z dnia 25 listopada 2020 r., w sprawie przystąpienia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii do spółki prawa handlowego Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Sosnowcu.
• [64] United Nations – Sustainable Development Goals Knowledge Platform, https://sustainabledevelopment.un.org/topics/sustainabletransport [dostęp: 19.06.2020].
• [65] World Business Council for Sustainable Development – The Sustainable Mobility Project, https://www.wbcsd.org/contentwbc/download/2528/30947 [dostęp: 15.06.2020].
• [66] Wołek M., 2015, Planowanie zrównoważonej mobilności miejskiej w Polsce i w Europie, Autobusy, 12/2015, 23-31. Zarząd Transportu Metropolitalnego w Katowicach, dane pozyskane w trakcie wywiadów.
• [67] Związek Miast Polskich, 2019, Priorytety i wyzwania, Samorząd Miejski, 9/264, 2.
• [68] Związek Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego, http://www.subregioncentralny.pl/transport/studium-transportowe-subregionu- centralnego-wojewodztwa-slaskiego.html [dostęp: 31.10.2020].

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).