Problem nowo pojawiających się zanieczyszczeń na przykładzie substancji perfluoroalkilowych

• Autorzy: Bojanowicz-Bablok A. , Hajduk A. , Kalinowski R. , Walkowiak R.

Identyfikatory

DOI

10.15199/62.2018.10.23

Warianty tytułu

EN

The case of emerging contaminants based on the example of perfluoroalkyl substances

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Scharakteryzowano sulfoniany perfluorooktanu, fluorek sulfonylu perfluorooktanu, kwas perfluorooktanowy oraz perfluoroheksanowy kwas sulfonowy, zaliczane do nowo pojawiających się zanieczyszczeń (emerging contaminants). Dokonano przeglądu regulacji prawnych i informacji na temat właściwości, produkcji, stosowania i głównych źródeł emisji tych związków, w tym w Polsce. Zebrano dane na temat występowania tych związków w środowisku oraz tkankach zwierząt i człowieka, wraz ze wskazaniem wyników przekraczających wartości graniczne i normy.

EN

A review, with 39 refs., of occurrence of perfluorooctane sulfonic acid, perfluorooctane sulfonyl fluoride and perfluorohexane sulfonic acid and human tissues as well as of the legal requirements and the main emission sources esp. under Polish conditions.

Słowa kluczowe

PL

substancje perfluoroalkilowe; zanieczyszczenia organiczne; PFOS; PFOA; PFHxS

EN

perfluoroalkyl substances; organic pollutants; PFOS; PFOA; PFHxS

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Chemiczny
• Rocznik: 2018
• Tom: T. 97, nr 10
• Strony: 1750--1755
• Opis fizyczny: Bibliogr. 39 poz., tab.

Twórcy

autor

Bojanowicz-Bablok A.

• Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

autor

Hajduk A.

• Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy, Krucza 5/11D, 00-548 Warszawa

autor

Kalinowski R.

• Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

autor

Walkowiak R.

• Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

Bibliografia

• [1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 649/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. dotyczącego wywozu i przywozu niebezpiecznych chemikaliów, Dz. Urz. Unii Europejskiej 2016, L 201, 60.
• [2] Zalecenie Komisji z dnia 17 marca 2010 r. w sprawie monitorowania substancji perfluoroalkilowych w żywności, Dz. Urz. Unii Europejskiej 2010, L 68, 22.
• [3] Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu sulfonianów perfluorooktanu (zmiana dyrektywy Rady 76/769/EWG), COM/2005/0618 końcowy - COD 2005/0244.
• [4] Konwencja Sztokholmska w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych, sporządzona w Sztokholmie dnia 22 maja 2001 r., Dz. U. 2009, nr 14, poz. 76, z późn. zm.
• [5] Rozporządzenie (WE) nr 850/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. dotyczące trwałych zanieczyszczeń organicznych i zmieniające dyrektywę 79/117/EWG, Dz. Urz. Unii Europejskiej 2004, L 158, 7, tekst jednolity.
• [6] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006, OJ L 353, 1.
• [7] Rozporządzenie Komisji (UE) nr 944/2013 z dnia 2 października 2013 r. dostosowujące do postępu naukowo-technicznego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, OJ L 261, 5.
• [8] Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE, Dz. Urz. Unii Europejskiej L 396, 1.
• [9] Rozporządzenie Komisji (UE) 2017/1000 z dnia 13 czerwca 2017 r. zmieniające załącznik XVII do rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) w odniesieniu do kwasu perfluorooktanowego (PFOA), jego soli i substancji pochodnych, OJ L 150, 14.
• [10] Decyzja Rady (UE) 2015/633 z dnia 20 kwietnia 2015 r. w sprawie przedłożenia w imieniu Unii Europejskiej wniosku o włączenie dodatkowych chemikaliów do załącznika A do Konwencji sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych, OJ L 104, 14.
• [11] http://www.tegal.pl/przyczyny-dodania-pfhxs-listy-kandydackiej-svhc/, dostęp 19 czerwca 2018 r.
• [12] E. Kissa, Fluorinated surfactants and repellents, Marcel Dekker, New York 2001.
• [13] http://chm.pops.int/Implementation/Exemptions/AcceptablePurposes/AcceptablePurposesPFOSandPFOSF/tabid/794/Default.aspx, dostęp 13 czerwca 2018 r.
• [14] https://ntp.niehs.nih.gov/testing/status/agents/ts-m040005.html, dostęp 29 maja 2018 r.
• [15] https://chemicalwatch.com/64173/norwegian-study-finds-scant-information-on-pfhxs, dostęp 5 lipca 2018 r.
• [16] Organisation for Economic Co-operation and Development, Results of the survey on production and use of PFOS, PFAS and PFOA, related substances and products/mixtures containing these substances. ENV/JM/MONO (2005)1. Paris (FR): Organisation for Economic Co-operation and Development. Environment, Health and Safety Publications, Series on Risk Management No. 19, 2005.
• [17] Organisation for Economic Co-operation and Development. 2006. Results of the 2006 survey on production and use of PFOS, PFAS, PFOA, PFCA, their related substances and products/mixtures containing these substances, ENV/JM/MONO (2006)36. Paris (FR): Organisation for Economic Co-operation and Development. Environment, Health and Safety Publications, Series on Risk Management No. 22.
• [18] Organisation for Economic Co-operation and Development. 2011. PFCS: Outcome of the 2009 survey. Survey on the production, use and release of PFOS, PFAS, PFOA, PFCA, their related substances and products/mixtures containing these substances. ENV/JM/ MONO(2011)1. Paris (FR): Organisation for Economic Co-operation and Development. Environment, Health and Safety Publications, Series on Risk Management No. 24.
• [19] J. Krupanek i in., SFA PFOS PFOA (Poland), Final Report, Katowice 2011.
• [20] Danish Ministry of the Environment (Danish Environmental Protection Agency). 2013. Survey of PFOS, PFOA and other perfluoroalkyl and polyfluoroalkyl substances. Part of the LOUS-review. Environmental Project No. 1475. ISBN 978-87-93026-03-2.
• [21] J. Krupanek i in., Summary report Poland. Work package 4: Identification of sources and estimation of inputs/impacts on the Baltic Sea, Institute for Ecology of Industrial Areas, Katowice 2011.
• [22] M.F. Rahman, S. Peldszus, W.B. Anderson, Water Res. 2014, 50, 318.
• [23] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/39/UE z dnia 12 sierpnia 2013 r. zmieniająca dyrektywy 2000/60/WE i 2008/105/WE w zakresie substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej, Dz. Urz. Unii Europejskiej L 226, 1.
• [24] J. Falandysz i in., Roczn. PZH 2006, 57, nr 2, 113.
• [25] E. Nyberg, A. Bignert, S. Danielsson, Perfluorooctane sulphonate (PFOS), HELCOM Core Indicator Report, 2013, http://helcom.fi/Core%20Indicators/ HELCOM-CoreIndicator_Perfluorooctane_sulphonate.pdf, dostęp dnia 3 lipca 2018 r.
• [26] S. Danielsson, E. Nyberg, A. Bignert, Perfluorooctane sulphonate (PFOS). Key Message, HELCOM core indicator report, http://www.helcom.fi/Core%20Indicators/PFOS_HELCOM%20core%20indicator%202016_web%20version.pdf, dostęp dnia 27 czerwca 2018 r.
• [27] M. Filipovic i i.n., Chemosphere 2015, 129, 39.
• [28] P. Rostkowski, S. Taniyasu, N. Yamashita, J. Falandysz, Roczn. PZH 2008, 59, nr 3, 283.
• [29] Y. Zushi, J.N. Hogarh, S. Masunaga, Clean Technol. Environ. 2012, 14, 9.
• [30] P. Guerra, M. Kim, L. Kinsman, T. Ng, M. Alaee, S.A. Smyth, J. Hazard. Mater. 2014, 272, 148.
• [31] A. Kucharska i in., Roczn. PZH 2011, 62, nr 2, 137.
• [32] W. D’Hollander i in., Chemosphere 2010, 81, 478.
• [33] P. Karásková i in., Environ. Intern. 2016, 94, 315.
• [34] H. Fromme i in., Organohalogen. Compd. 2008, 70, 1048.
• [35] J.A. Björklund, K. Thuresson, C.A. de Wit, Environ. Sci. Technol. 2009, 43, 2276.
• [36] L. Hanssen i in., Sci. Total Environ. 2013, 447, 430.
• [37] HBM I values for perfluorooctanoic acid (PFOA) and perfluorooctanesulfonic acid (PFOS) in blood plasma, Statement of the German Human Biomonitoring Commission (HBM Commission), 2016, http://www.umweltbundesamt.de/sites/default/files/medien/355/dokumente/hbm_i_values_for_pfoa_and_pfos_0.pdf, dostęp 21 maja 2018 r.
• [38] P. Struciński, Roczn. PZH 2006, 57, nr 2, 99.
• [39] Z. Rudkowski, Med. Środ. 2013, 16, nr 1, 7.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę