Cykloheksanon. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

• Autorzy: Piotrowski J. K. , Orłowski C.

Warianty tytułu

EN

Cyclohexanone

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cykloheksanon jest bezbarwną, oleistą cieczą o zapachu przypominającym zapach acetonu i pieprzu z miętą. Jest otrzymywany w reakcji utleniania cykloheksanu lub odwodornienia fenolu. Około 95% jego produkcji wykorzystuje się do wytwarzania nylonu. Dane na temat toksyczności u ludzi są fragmentaryczne. Narażenie ostre charakteryzuje się drażniącym działaniem na oczy, nos i gardło. U dwóch osób stwierdzono senność i choroby nerek, jednakże osoby te były narażone także na inne związki. W grupie osób zatrudnionych ponad 5 lat stwierdzono zaburzenia czynności wątroby. W wypadku zwierząt cykloheksanon charakteryzuje się stosunkowo małą toksycznością ostrą (LD50 po podaniu dożołądkowym wynosi ok. 2 g/kg). Stwierdzano wpływ na ośrodkowy układ nerwowy (narkoza), działanie drażniące na oczy i skórę. Przy wielokrotnym podawaniu stwierdzano wpływ na OUN, wątrobę, nerki oraz działanie drażniące na spojówki. Wyniki uzyskane tylko w jednym badaniu nad działaniem rakotwórczym są niejednoznaczne. IARC zaklasyfikował cykloheksanon do grupy 3. Wykazano działanie mutagenne i genotoksyczne związku. Nie stwierdzono działania teratogennego, obserwowano jednak działanie embriotoksyczne i wpływ na rozrodczość. Cykloheksanon dobrze wchłania się przez skórę, drogi oddechowe i z przewodu pokarmowego. Główny szlak metaboliczny prowadzi do cykloheksanolu, który po sprzęgnięciu z kwasem glukuronowym jest wydalany z moczem. Stwierdzono wysoką korelację między stężeniem cykloheksanonu na stanowisku pracy a stężeniem cvkloheksanolu w moczu. Za podstawę proponowanej wartości NDS dla cykloheksanonu przyjęto skutki odległe, głównie wpływ tego związku na rozrodczość. Po narażaniu drogą inhalacyjną na cykloheksanon w stężeniu 2600 mg/m3, w okresie 9.-16. dnia ciąży stwierdzono zmniejszenie masy ciała zarówno u samic jak i płodów. Uzyskaną z tego doświadczenia wartość 2600 mg/m'’ przyjęto za LOAEL. Wartość NDS cykloheksanonu zaproponowana na podstawie przedstawionego efektu wynosi 40 mg/m , a wartość NDSCh - 80 mg/m3. Proponuje się oznaczyć związek na liście literami „Sk”. Zaproponowano również przyjęcie wartości DSB równej 5,0 mg cykloheksanolu/g kreatyniny w moczu.

EN

Cyclohexanone is a colourless oily liquid with an odour resembling acetone and peppermint. It is obtained through oxidation of cyclohexane or dehydrogenation of phenol. Approximately 95% of its manufacture is used for the production of nylone. Information on the toxicity in humans is fragmentary. Acute exposure is characterized by irritation of the eyes, nose and throat. In two persons drowsiness and renal impairment, were found however these workers were also exposed to other compounds. In a group of workers exposed for over five years hepatic disorders were found. In animals, cyclohexanone is characterized by relatively low acute toxicity (DL50 by intragastric administration is approximately 2 g/kg b.w.). Effects on the CNS were found (narcosis) as well as irritation of the eyes and skin. Following multiple administration effects were found in CNS, liver and kidneys as well as irritation of conjunctiva. A single experiment which aimed at carcinogenicity gave equivocal results. The IARC classi-fied cyclohexanone to group 3. Mutagenic and genotoxic effects were found. No teratogenic effects were detected, however there were embriotoxic effects and influence on the reproduction. Cyclohexanone is well absorbed through the skin, respiratory tract and alimentary tract. The main metabolic pathway leads to cyclohexanol, which is excreted in urine coupled with glucuronic acid. High correlation was found between the concentration of cyclohexanone in the working environment and its concentration in urine. The proposed value of MAC for cyclohexanone is based on the remote toxic effects, mainly the influence on the reproduction. In female rats, exposed by inhalation at 2600 mg/m3, in the period 9.- 16. day of pregnancy, a reduction of body weight was found in female as well as in fetuses. The concentration obtained in this experiment was accepted as LOAEL. The value of MAC based on the above effect amounts to 40 mg/m , and the value of MAC-STEL was set at 80 mg/m3. It is proposed that the compound will be marked with the letter S. Also the value of BEI is proposed (5.0 mg of cyclohexanol per gram of urinary creatinine).

Słowa kluczowe

PL

cykloheksanon; narażenie zawodowe; toksykokinetyka; działanie rakotwórcze

EN

cykloheksanone; occupational exposure; toxycokinetics; carcinogenic action

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2002
• Tom: Nr 3 (33)
• Strony: 21--36
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Piotrowski J. K.

• Akademia Medyczna 90-151 Łódź ul. dr J. Muszyńskiego 1

autor

Orłowski C.

• Akademia Medyczna 90-151 Łódź ul. dr J. Muszyńskiego 1

Bibliografia

• 1. ACGIH (1996) TLV’s and other occupational exposure values. American Conference of Governmental Industrial Hygienists, 1996.
• 2. Bieriezniak I.W. (1984) Ob opasnosti postuplienia cyklogieksanona czeriez kożu rabotajuszczich w proizwodstwie kaprolaktama. Gig. Trud. Prof. Zabol. 3:52-54.
• 3. CHEMINFO (1997) Canadian Centre for Occupational Health and Safety, November [komputerowa baza faktograficzna].
• 4. Cykloheksanol. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego. Instytut Medycyny Pracy, Łódź, 1998.
• 5. De Ceaurriz J.P. i in. (1983) Concentration-dependent behavioral changes in mice following shortterm inhalation exposure to various industrial solvents. Toxicol. Appl. Pharmacol. 67: 383-389.
• 6. EPA (1984a) Inhalation teratology study in rats with cyclohexanone with cover letter 080984. Environmental Protection Agency; Doc #40-8466096 (cyt. wg TOXLINE, 1997).
• 7. EPA (1984b) Inhalation teratology study in the mouse with cyclohexanone. Environmental Protection Agency; Doc #40-8466096 (cyt. wg TOXLINE, 1997).
• 8. EPA (1986) Assessment of male reproductive performance during a post exposed recovery period of second generation males from a two generation reproduction study (final report) with cover letter. Environmental Protection Agency; Doc #40-8666150, 1986 (cyt. wg TOXLINE, 1997).
• 9. EPA (1990) Drosophila melanogaster sex linked recessive lethal test of cyclohexanone with cover letter dated 101586 (final report). Environmental Protection Agency; Doc #40-8666139 (cyt. wg TOXLINE, 1997).
• 10. Gondry E. (1972) Experimental toxicology. Studies on the toxicity of cyclohexylamine, cyclohexanone and cyclohexanol, metabolites of cyclamate. Eur. J. Toxicol. 5: 227-238 (cyt. wg IRIS, 1997).
• 11. Greener Y., Martis L., Indacochea-Redmond N. (1982) Assessment of the toxicity of cyclohexanone administered intravenously to Wistar and Gunn rats. J. Toxicol. Environ. Health. 10, 3: 385-396 (cyt. wg IARC, 1989).
• 12. Greener Y., Youkilis E. (1984) Assessment of the cataractogenic potential of cyclohexanone in guinea pigs and rabbits. Fundam. Appl. Toxicol. 4: 1055-1066 (cyt. wg IARC, 1989).
• 13. Gupta P.K. i in. (1979) Toxicological aspects of cyclohexanone. Toxicol. Appl. Pharmacol. 49: 525- 533.
• 14. HSDB (1997) Hazardous Substances Data Bank. National Library of Medicine, USA, July [komputerowa baza faktograficzna].
• 15. LARC (1989) Cyclohexanone. International Agency for Research on Cancer. Monogr. Eval. Carcinog. Risks Hum. 47: 157-169.
• 16. ERIS (1997) Integrated Risk Information System. Environmental Protection Agency, October [kom¬puterowa baza danych].
• 17. Koeferl M.T. i in. (1981) Influence of concentration and rate of intravenous administration on the toxicity of cyclohexanone in Beagle Dogs. Toxicol. Appl. Pharmacol. 59: 215-229 (cyt. wg IARC, 1989).
• 18. Lijinsky W., Kovatch R.M. (1986) Chronic toxicity study of cyclohexanone in rats and mice. J. Natl. Cancer Inst. 77:941-949 (cyt. wg IARC, 1989; HSDB, 1997; IRIS, 1997).
• 19. Occupational Exposure Limits (1998) European Commission. Hamburg: Office for Official Publications of the European Communities
• 20. Ong C.N. i in. (1991) Monitoring of exposure to cyclohexanone through the analysis of breath and urine. Scand. J. Work Environ. Health 17:430-435.
• 21. RTECS (1997) National Institute for Occupational Safety and Health. November [komputerowa baza danych].
• 22. Sakata M. i in. (1989) Disposition of acetone, methyl ethyl ketone and cyclohexanone in acute poiso¬ning. J. Toxicol. Clin. Toxicol. 27: 67-77 (cyt. wg Sakata i in., 1993).
• 23. Sakata M. i in. (1993) Metabolic interaction of ethanol and cyclohexanone in rabbits. J. Toxicol. Environ. Health. 38: 33-42.
• 24. Simonsen L., Midtgaard U. (1993) Criteria document for cyclohexanone. Commission of the European Communities (CEC), Occupational exposure limits; EUR 14219 (cyt. wg TOXLINE).
• 25. TOXLINE (1997) National Library of Medicine, USA [komputerowa baza bibliograficzna].
• 26. Treon J.F., Crutchfield W.E., Kitzmiller K.V. (1943) The physiological response of animal to cyclo- hexane, methylcyclohexane, and certain derivatives of these compounds. J. Ind. Hyg. Toxicol., 25,323-347 (cyt. wg IARC, 1989).
• 27. Zasady i metody oceny toksyczności związków chemicznych (1986) W: WHO. Kryteria zdrowotne środowiska, T. 6. Część I. Wydanie polskie, PZWL, Warszawa.