Przyrządy dozymetryczne produkowane dla ludności po katastrofie w Czarnobylu

• Autorzy: Karolewski Łukasz

Warianty tytułu

EN

Dosimetry equipment produced for popular use after Chernobyl disaster

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Do czasów katastrofy w Czarnobylu praktycznie nie istniała produkcja sprzętu dozymetrycznego na potrzeby obywateli – pozostawał on wyłącznie w gestii wojska i instytucji naukowych, zwłaszcza w bloku państw komunistycznych. Dopiero po tej katastrofie nastąpił dynamiczny rozwój produkcji dozymetrów dla ludności, przede wszystkim w ZSRR i państwach powstałych po jego rozpadzie. Mierniki te można podzielić na 3 grupy: indykatory promieniowania, dozymetry i radiometry-dozymetry. Indykatory jedynie sygnalizują, czy bieżąca moc dawki promieniowania gamma jest bezpieczna w kontekście długotrwałego narażenia całego ciała oraz czy przekroczenie tego poziomu jest nieznaczne, czy też silne. Dozymetry zaś podają konkretną wartość mocy dawki promieniowania gamma. Dozymetry-radiometry są zaś przyrządami uniwersalnymi: oprócz mocy dawki promieniowania gamma mierzą też aktywność emiterów beta, zarówno na powierzchniach, jak i w produktach żywnościowych. Wspominane przyrządy wykazują bardzo duże różnice, jakości wykonania oraz parametrów użytkowych. Niektóre (głównie indykatory i proste dozymetry) charakteryzują się wręcz absurdalnymi rozwiązaniami technicznymi, inne zaś (szczególnie radiometry-dozymetry) są nadal bardzo użyteczne dla potrzeb amatorskich, oczywiście z zastrzeżeniem traktowania wyników, jako orientacyjnych.

EN

Till Chernobyl disaster there was no production of dosimetry equipment for popular use – those devices were only for scientfic and military purposes, especially in Communist Bloc. After that disaster began extensive development of production of dosimeters for population, mostly in USSR and countries left after dissolution of that Union. Those meters can be divided into three groups: radiation indicators, dosimeters and radiometers-dosimeters. Indicators only show, if current gamma ray dose rate is safe regarding to long-term irradiation of whole body and if exceeding of safe radiation level is slight or significant. Dosimeters give exact value of current gamma ray dose rate. On the other hand, dosimeters-radiometers are universal devices: measure gamma ray dose rate and also activity of beta emitters, both on surfaces and in food products. Mentioned devices exhibit differences of quality and performance characteristics. Some of them (mostly indicators and simple dosimeters) have sometimes ridiculous technical solutions, but other (especially dosimeters-radiometers) still are very usable for amateur usage, of course when treating measurement as only indicative.

Słowa kluczowe

PL

dozymetria; dozymetr; licznik Geigera; radiometr; indykator promieniowania; Czarnobyl; skażenie radioaktywne

EN

dosimetry; dosimeter; Geiger counter; radiometer; radiation indicator; Chernobyl; radioactive contamination

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Nukleoniczne
• Czasopismo: Postępy Techniki Jądrowej
• Rocznik: 2022
• Tom: z. 1
• Strony: 30--40
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., fot.

Twórcy

autor

Karolewski Łukasz

Bibliografia

• [1] Atlas Radiologiczny Polski 2011, Warszawa 2012.
• [2] Rafał Buzała, Grzegorz Lentka, Kazimierz Mikulski, Rejestrator cząstek, [w:] Radioelektronik 10/1993.
• [3] Edward Jaroszyński, Rejestrator promieniowania [w:] Młody Technik 08/1987.
• [4] Łukasz Karolewski, Propagandowe techniki ukrywania katastrofy w Czarnobylu przez władze polskie, [w:] Dzieje Najnowsze, rocznik XLIII — 2011, 2.
• [5] Łukasz Karolewski, Przegląd konstrukcji dozymetrów do użytku amatorskiego - wady i zalety, [w:] Postępy Techniki Jądrowej 4/2020.
• [6] Borys Polenow, Dozimetriczeskoje pribory dlja nasielienija, Moskwa 1991.
• [7] Radiologiczny Atlas Polski 1997, Warszawa 1998.
• [8] Raport w sprawie następstw katastrofy w Czarnobylu wraz z załącznikami II i IV, oprac. Zespół Prezesa PAA ds. Elektrowni Jądrowej Żarnowiec, Warszawa 1991.
• [9] Paweł Sekuła, Społeczno-gospodarcze, polityczne i kulturowe konsekwencje katastrofy jądrowej dla Ukrainy, Kraków 2014.
• [10] Paweł Sekuła, Zona – opowieść o radioaktywnym świecie, Wydawnictwo internetowe e-bookowo, 2020.
• [11] Krystyna Skibniewska, Stefan Smoczewski, Wpływ obróbki kulinarnej na poziom radiocezu w grzybach [w:] Rocznik PZH 1999, 50, nr 2.
• [12] https://www.aunis.ru/en/home
• [13] https://ecotestgroup.com
• [14] https://www.gstube.com
• [15] https://intersoeks.com
• [16] http://www.leningrad.su/museum/main.php?lang=1
• [17] https://www.ppe.pl/publicystyka/2084/nie-tylko-ruskie-jajka-takie-cuda-mozna-bylo-dorwac-na-polskich-bazarach.html
• [18] https://quartarad.com
• [19] https://www.pocketmagic.net
• [20] http://www.sovtube.com

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).