Undeveloped deposits of sand and gravel aggregates with potential strategic importance in Poland

• Autorzy: Guzik Katarzyna , Kamyk Jarosław , Kot-Niewiadomska Alicja

Identyfikatory

DOI

10.24425/gsm.2024.149306

Warianty tytułu

PL

Niezagospodarowane złoża kruszyw piaskowo-żwirowych o potencjalnym znaczeniu strategicznym w Polsce

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper presents the results of the valorization of sand and gravel aggregate deposits in Poland. The study aims to identify the most valuable deposits of potentially strategic importance that require protection. Undeveloped gravel deposits (gravel content above 70%) with resources exceeding 10 million tons and sand and gravel deposits (gravel content 25-70%) with resources above 20 million tons were selected for analysis. The valorization of deposits was carried out using two multi-criteria methodologies. The first of them was proposed by Nieć and Radwanek-Bąk (2013, 2014), while the second one was developed as part of the MINATURA 2020 project (Galos et al. 2016). They include criteria regarding a degree of geological knowledge, raw material quality and quantity, mining attractiveness, and the accessibility of deposits for future exploitation resulting from environmental and land-use conditions. Out of 4,110 undeveloped deposits that constitute the national resource base for producing sand and gravel aggregates, only 8 gravel deposits and 64 sand and gravel deposits exceeded the threshold set for the volume of resources. As a result of the valorization, it was determined that most of the analyzed deposits, which can be considered as deposits of potentially strategic importance at the regional level, have limited availability due to environmental and land-use conditions. Only one gravel deposit and 7 sand and gravel deposits have simultaneously high resource quantity and quality and favorable geological and mining, environmental, and land-use conditions. The article also presents some recommendations regarding the need to adapt the valorization criteria to the specificity of deposits recognized for sand and gravel aggregate production.

PL

W artykule przedstawiono wyniki waloryzacji złóż kruszyw piaskowo-żwirowych w Polsce. Celem badań była identyfikacja najbardziej cennych złóż o potencjalnie strategicznym znaczeniu, które wymagają objęcia ochroną. Do analizy wytypowane zostały niezagospodarowane złoża kruszyw żwirowych (zawartość żwiru powyżej 70%) o zasobach powyżej 10 mln ton oraz złoża kruszyw piaskowo-żwirowych (zawartość żwiru 25-70%) o zasobach 20 mln t. Waloryzacja została przeprowadzona przy użyciu dwóch wielkokryterialnych metodyk oceny złóż, z których pierwsza zaproponowana została przez Niecia i Radwanek-Bąk (2013, 2014), a druga opracowana została w ramach projektu MINATURA 2020 (Galos i in. 2016). Ocenie podlegają w nich kryteria dotyczące stopnia rozpoznania budowy geologicznej, walory surowcowe kopaliny (wielkość i jakość zasobów), atrakcyjność górnicza oraz dostępność złóż dla potrzeb ich przyszłej eksploatacji wynikająca z uwarunkowań środowiskowo-przestrzennych. Spośród 4110 niezagospodarowanych złóż stanowiących krajową bazę zasobową do produkcji kruszyw piaskowo-żwirowych tylko 8 złóż żwirów oraz 64 złoża piasków i żwirów przekroczyło wyznaczony próg zasobów. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji ustalono, że większość analizowanych złóż, które mogą być rozważane jako złoża o potencjalnym znaczeniu strategicznym na poziomie regionalnym, posiada ograniczoną dostępność z uwagi na uwarunkowania środowiskowe i planistyczne. Tylko jedno złoże żwirów oraz 7 złóż kruszyw piaskowo-żwirowych posiada jednocześnie korzystne walory surowcowe, geologiczno-górnicze, środowiskowe oraz planistyczne. W artykule przedstawiono rekomendacje dotyczące potrzeby dostosowania kryteriów waloryzacji do specyfiki złóż udokumentowanych w grupie piasków i żwirów wykazujących przydatność do produkcji kruszyw.

Słowa kluczowe

EN

strategic deposits; sand and gravel aggregate; undeveloped deposits; valorization of deposits

PL

złoża strategiczne; kruszywa piaskowo-żwirowe; złoża niezagospodarowane; waloryzacja złóż

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN ; Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN
• Czasopismo: Gospodarka Surowcami Mineralnymi
• Rocznik: 2024
• Tom: T. 40, z. 1
• Strony: 105--124
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Guzik Katarzyna

• Mineral and Energy Economy Research Institute, Polish Academy of Sciences, Kraków, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-3804-2914

autor

Kamyk Jarosław

• Mineral and Energy Economy Research Institute, Polish Academy of Sciences, Kraków, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-0421-5749

autor

Kot-Niewiadomska Alicja

• Mineral and Energy Economy Research Institute, Polish Academy of Sciences, Kraków, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-4731-1431

Bibliografia

• [1] Bromowicz et al. 2003 – Bromowicz, J., Figarska-Warchoł, B., Karwacki, A., Kolasa, A., Magiera, J., Rembiś, M., Smoleńska, A. and Stańczak, G. 2003. Main criteria of evaluation of the deposits of building and road stones (Główne kryteria waloryzacji złóż kamieni budowlanych i drogowych). Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej 104(37), pp. 3-15 (in Polish).
• [2] Bromowicz et al. 2004 – Bromowicz, J., Figarska-Warchoł, B., Karwacki, A., Kolasa, A., Magiera, J., Rembiś, M., Smoleńska, A. and Stańczak, G. 2004. Evaluation of the deposits of building and road stones – various points of view (Waloryzacja złóż kamieni budowlanych i drogowych z różnych punktów widzenia). Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Konferencje 40, pp. 3-11 (in Polish).
• [3] Bromowicz et al. 2005 – Bromowicz, J. ed., Figarska-Warchoł, B., Karwacki, A., Kolasa, A., Magiera, J., Rembiś, M., Smoleńska, A. and Stańczak, G. 2005. Valorization of Polish deposits of building and road stones against the background of European Union regulations (Waloryzacja polskich złóż kamieni budowlanych i drogowych na tle przepisów Unii Europejskiej). Kraków: AGH (in Polish).
• [4] Dz.U.2023.2029. Act amending the Geological and Mining Act and some other laws as of 16 June 2023. Ustawa z dnia 16 czerwca 2023 r. o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw (in Polish).
• [5] Galos, K. and Smakowski, T. 2013. Regional relations of supply and demand for sand&gravel aggregates in Poland. (Regionalne relacje podaży do popytu w Polsce dla kruszyw żwirowo-piaskowych). Górnictwo Odkrywkowe 54(5-6), pp. 194-202 (in Polish).
• [6] Galos, K., ed. – Valorization of glass-grade silica sand reserve base and appraisal of prospects for new deposits discovery in the light of current requirements of the glass industry (Waloryzacja bazy zasobowej piasków szklarskich i ocena perspektyw złożowych w świetle współczesnych wymagań przemysłu szklarskiego). Studia, Rozprawy, Monografie 157, Kraków: MEERI PAS (in Polish).
• [7] Galos et al. 2016 – Galos, K., Kot-Niewiadomska, A. and Nieć, M. 2016. MINATURA2020 Project. MINATURA Deliverable 2.2. Set of qualifying conditions for a harmonised mapping framework (HMF) for each type of mineral (manuscript).
• [8] Galos et al. 2018 – Galos, K., Tiess, G., Kot-Niewiadomska, A., Murguia, D. and Wertichova, B. 2018. Mineral Deposits of Public Importance (MDoPI) in relation to the Project of the National Mineral Policy of Poland. Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management 34(8), pp. 5-24, DOI: 10.24425/122594.
• [9] Galos, K. and Lewicka, E. ed. 2022 – Economy of mineral resources in Poland in 2012–2021 (Gospodarka surowcami mineralnymi w Polsce w latach 2012-2021), pp. 384, Kraków: MEERI PAS (in Polish).
• [10] Guzik et al. 2022 – Guzik, K., Kot-Niewiadomska, A. and Galos, K. 2022. Need of deposits safeguarding in the light of the sufficiency of the developed resource base – case of rock minerals deposits in Poland. International Conference “Mineral deposits safeguarding as a basis of mineral raw materials safety” 10-11 May 2022. Kraków.
• [11] Jureczka, J. and Galos, K. 2010. Proposals of criteria for valorization of deposits and prognostic/perspective areas of hard coal for their protection (Propozycja kryteriów waloryzacji złóż oraz obszarów prognostycznych i perspektywicznych złóż węgla kamiennego pod kątem ich ochrony). Zeszyty Naukowe IGSMiE PAN 79, pp. 289-297 (in Polish).
• [12] Kot-Niewiadomska et al. 2017 – Kot-Niewiadomska, A., Galos, K., Lewicka, E., Burkowicz, A., Kamyk, J. and Szlugaj, J. 2017. Methodology of assignment of Mineral Deposits of Public Importance proposed by MINATURA 2020 Project and results of its pilot testing in the Dolnośląskie Province (SW Poland). Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management 33(3), pp. 71-94, DOI: 10.1515/gospo-2017-0040.
• [13] Mineral Resources Datafile 2023 and previous editions – Bilans Zasobów Złóż Kopalin w Polsce wg stanu na 31.12.2022 r. Warszawa: PIG-PIB (in Polish).
• [14] Nieć et. al. 2007 – Nieć, M., Ślizowski, K., Kawulak, M., Lankof, L. and Salamon, E. 2007. Criteria for the protection of deposits left by liquidated mines in conditions of sustainable development on the model example of native sulfur deposits (Kryteria ochrony złóż pozostawionych przez likwidowane kopalnie w warunkach zrównoważonego rozwoju na przykładzie modelowym złóż siarki rodzimej). Kraków: MEERI PAS (in Polish).
• [15] Nieć, M. and Radwanek-Bąk, B. 2013. Principles of valorization and hierarchy of rock mineral deposits (Zasady waloryzacji i hierarchizacji złóż kopalin skalnych). [In:] Nieć, M. (ed.) Valorization of undeveloped rock mineral deposits in Poland (Waloryzacja niezagospodarowanych złóż kopalin skalnych w Polsce). Wrocław: Poltegor Instytut (in Polish).
• [16] Nieć, M. and Radwanek-Bąk, B. 2014. Protection and rational use of mineral deposits (Ochrona i racjonalne wykorzystanie złóż kopalin), Kraków: MEERI PAS (in Polish).
• [17] National Raw Materials Policy. Annex to Resolution No. 39 of the Council of Ministers of March 1 2022 (item 371). Warsaw 2022. Ministry of Climate and Environment.
• [18] Radwanek-Bąk, B. 2002. Criteria for the valorization of rock mineral deposits for their protection (Kryteria waloryzacji złóż kopalin skalnych dla ich ochrony). Górnictwo Odkrywkowe 44(2-3), pp. 27-31 (in Polish).
• [19] Radwanek-Bąk, B. 2006. The concept of multi-criteria mineral resources protection. Environmental Earth Sciences 52(1), pp. 137-145, DOI: 10.1007/s00254-006-0467-y.
• [20] Radwanek-Bąk, B. and Nieć M. 2015. Valorization of undeveloped industrial rock deposits in Poland. Resources Policy 45, pp. 290-298, DOI: 10.1016/j.resourpol.2015.07.001.
• [21] Radwanek-Bąk et al. 2020 – Radwanek-Bąk, B., Sobczyk, W. and Sobczyk, E.J. 2020. Support for multiple criteria decisions for mineral deposits valorization and protection. Resources Policy 68(C), DOI: 10.1016/j.resourpol.2020.101795.
• [22] Sermet, E. and Górecki, J. 2007. Assessment of the geological and mining attractiveness of crushed and block stone deposits (Ocena geologiczno-górniczej atrakcyjności złóż kamieni łamanych i blocznych). Surowce i maszyny budowlane 5, pp. 8-12 (in Polish).
• [23] Statistics Poland – Baza danych Głównego Urzędu Statystycznego. [Online:] https://stat.gov.pl/banki-i-bazy-danych/.
• [24] Uliasz-Misiak, B. and Winid, B. 2013. Criteria for the Valorization of Hydrocarbon Deposits in Terms of Their Protection (Kryteria waloryzacji złóż węglowodorów w aspekcie ich ochrony). Annual Set The Environment Protection 15, pp. 2204-2217, Middle Pomeranian Scientific Society Of The Environment Protection (in Polish).
• [25] Wołkowicz et al. 2018 – Wołkowicz, S., Kozłowska, O., Andrzejewska-Kubrak, K. and Brzeziński, D. 2018. Safeguarding of mineral raw materials deposits – A concept of valorization and selection of mineral deposits of public importance (Ochrona złóż kopalin – koncepcja waloryzacji i selekcji złóż o znaczeniu publicznym). Biuletyn PIG 472, pp. 171-184, DOI: 10.5604/01.3001.0012.7098 (in Polish).

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).