Identyfikacja konfliktowości i wrażliwości środowiskowych związana z wykorzystaniem ciepła ziemi na przykładzie Krakowa i regionu Wałbrzycha: międzynarodowy projekt GeoPLASMA-CE (INTERREG-CE)

• Autorzy: Hajto M. , Kozdrój W. , Wyrwalska U.

Warianty tytułu

EN

Identification of conflicts and environmental sensitivities related to the use of shallow geothermal heat on the example of Kraków and Wałbrzych agglomeration: the GeoPLASMA-CE international project (INTERREG-CE)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł przedstawia częściowe wyniki prac przeprowadzonych w ramach projektu Opracowanie zasad planowania, strategii wykorzystania oraz metod oceny i wykonywania map potencjału płytkiej geotermii w Europie Środkowej (oryg. Shallow Geothermal Energy Planning, Assessment and Mapping Strategies in Central Europe – GeoPLASMA-CE), który realizowany jest w latach 2016–2019, przez 11 partnerów z 6 krajów, w ramach programu współpracy międzynarodowej INTERREG Central Europe 2014–2020. Projekt dotyczy różnych aspektów zastosowania płytkiej geotermii do ogrzewania i chłodzenia budynków na obszarach zurbanizowanych i pozamiejskich w sześciu wybranych obszarach pilotażowych: region Vogtland-Zachodnie Czechy (pogranicze D-CZ), region Wałbrzych–Broumov (pogranicze PL-CZ), oraz miasta: Kraków, Wiedeń, Bratysława i Lublana. Dzięki współpracy służb geologicznych, uniwersytetów, organizacji non-profit, jednostek administracji samorządowej oraz firm prywatnych opracowane zostaną mapy potencjału energetycznego podłoża skalnego oraz nowe strategie zarządzania i zrównoważonego zagospodarowania zasobów płytkiej geotermii. Jednym z elementów działań pilotażowych jest ocena ryzyka związanego z wykorzystaniem geotermalnych/gruntowych pomp ciepła, zarówno dla systemów obiegu otwartego, jak i zamkniętego, uwzględniającego specyficzne uwarunkowania środowiskowe, w tym: geogeniczne, hydrogeologiczne i antropogeniczne. Uwarunkowania te mają zróżnicowany charakter, występują z jednej strony w gęsto zabudowanych obszarach miejskich, takich jak Kraków, gdzie związane są w dużym stopniu z istniejącą infrastrukturą podziemną, a z drugiej na obszarach pozamiejskich, gdzie ograniczenia środowiskowe związane są np. z rozległymi terenami górniczymi, zdegradowanymi wskutek dawnej eksploatacji węgla kamiennego, jak ma to miejsce w przypadku wałbrzyskiego obszaru pilotażowego. Identyfikacja powyższych zagrożeń, wstępna ocena ich istotności oraz wizualizacja w formie „mapy świateł drogowych” pozwoli uzyskać informacje o możliwości wykonania w danej lokalizacji instalacji pompy geotermalnej (wg kategorii: montaż dozwolony, z ograniczeniami, niedozwolony) dla wybranego systemu wykorzystania ciepła Ziemi (otwartego i/lub zamkniętego). Dodatkowo sporządzone warstwy tematyczne wskażą na istnienie i pozwolą na uszczegółowienie innych zagrożeń/konfliktów związanych np. ze specyfiką zagospodarowania gruntów (wynikającym z MPZP), lokalizacją obszarów chronionych (np. w zakresie wód gruntowych), infrastrukturą podziemną, osuwiskami itp. Identyfikacja powyższych elementów oraz zebranie informacji w jednym miejscu (na platformie internetowej) ułatwi, zarówno odbiorcy indywidualnemu, jak i ekspertowi, przyszłe planowanie inwestycji w zakresie instalacji geotermalnych pomp ciepła.

EN

The article presents a partial results of the work carried out within the framework of the project entitled “Shallow Geothermal Energy Planning, Assessment and Mapping Strategies in Central Europe – GeoPLASMA-CE” carried out in 2016–2019, by 11 partners from 6 countries, within the framework of the INTERREG Central Europe 2014–2020 international cooperation program. The project concerns various aspects of the use of shallow geothermal both for heating and cooling purposes in urban and non-urban areas in 6 selected pilot areas: Vogtland-Western Bohemia (borderland D-CZ), Wałbrzych-Broumov (borderland PL-CZ), and the following cities: Kraków, Vienna, Bratislava and Ljubljana. As the results of the cooperation of geological surveys, universities, NGOs, local government administration units and private companies, maps of geothermal potential, as well as new sustainable management strategies of shallow geothermal resources will be developed. One of the elements of the pilot activities is the risk assessment related to the use of geothermal/ground source heat pumps, both for open and closed loop systems, specific environmental conditions, including: geogenic, hydrogeological and anthropogenic issues. These conditions are of a diverse nature, that occur on the one hand, in densely populated urban areas, as Kraków, with well developed underground infrastructure, and on the other, in rural areas, where environmental constraints are related to, for example, extensive mining areas, degraded as a result of the former hard coal mining, as is the case in the Wałbrzych pilot area. Identification of the above hazards, initial assessment of their significance and visualization in the form of a “traffic light map” will allow information on the possibility of installing a geothermal heat pump in a given location to be obtained (by category: allowed installation, with restrictions, not allowed) for a selected open and/or closed loop systems. In addition, the thematic layers drawn up will indicate the existence and allow for the specification of other threats/conflicts related to, for example, the specificity of land development (resulting from the Local Spatial Development Plans), the location of protected areas (ground waters), underground infrastructure, landslides, etc. Identification of the above elements and gathering information in one place (on the internet platform) will facilitate both the individuals and the experts future planning of investments in the field of geothermal heat pump installations.

Słowa kluczowe

PL

geotermia płytka; geotermalne pompy ciepła; konflikty środowiskowe; INTERREG-CE; GeoPLASMA-CE

EN

shallow geothermal; geothermal heat pumps; environmental constraints; INTERREG-CE; GeoPLASMA-CE

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Technika Poszukiwań Geologicznych
• Rocznik: 2018
• Tom: R. 57, nr 2
• Strony: 39--53
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz.

Twórcy

autor

Hajto M.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Katedra Surowców Energetycznych, Kraków

autor

Kozdrój W.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Dolnośląski, Wrocław

autor

Wyrwalska U.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Dolnośląski, Wrocław

Bibliografia

• 1. Banks, D. 2012. An Introduction to Thermogeology: Ground Source Heating and Cooling. 2nd Edition, Wiley-Blackwell.
• 2. Dz.U. 2011, Nr 163, poz. 981 – Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze.
• 3. German Geological Society E.V. (DGGV) and German Geotechnical Society E.V. (DGGT) (Editors), 2016. Shallow Geothermal Systems: Recommendations on Design, Construction, Operation and Monitoring. First Edition. Ernst & Sohn GmbH & Co. KG.
• 4. Görz i in. 2017a – Görz, I., Hofmann, K., Götzl, G., Riedel, P., Steiner, C., Černák, R., Fricovsky, B., Janža, M., Hajto, M., Ciapala, B., Krentz, O., Gabriel, P., Kampe, F., Franek, J., Mydłowski, A. i Hajto M. 2017a. Harmonized workflows for urban areas. Deliverable D.T2.3.2 of the Geo-PLASMA-CE project (Interreg-CE).
• 5. Görz i in. 2017b – Görz, I., Hofmann, K., Götzl, G., Riedel, P., Steiner, C., Černák, R., Fricovsky, B., Janža, M., Krentz, O., Gabriel, P., Kampe, F., Franek, J., Mydłowski, A. i Hajto, M. 2017b. Harmonized workflows for non-urban areas. Deliverable D.T2.3.3 of the GeoPLASMA-CE project (INTERREG-CE).
• 6. Görz i in. 2018 – Görz, I., Hofmann, K., Götzl, G., Riedel, P., Steiner, C., Černák, R., Fricovsky, B., Janža, M., Krentz, O., Gabriel, P., Kampe, F., Franek, J., Mydłowski, A. i Hajto, M. 2018. Extract from: Evaluated guidelines on harmonized workflows and methods for urban and non-urban areas. Deliverable D.T2.3.4 of the GeoPLASMA-CE project (Interreg-ce).
• 7. Hajto i in. 2017 – Hajto, M., Ciapała, B., Mitan, K., Lachman, P., Starnowska, M., Smuczyńska, M., Koczorowski, J. i Tetłak, T. 2017. Quantitative report on the data inventory and concepts of field measurements at the pilot area: Kraków. Deliverable D.T3.1.1 of the GeoPLASMA-CE project (Interreg-ce).
• 8. Kleczkowski, A.S. 1990a. Objaśnienia mapy obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony 1:500 000. IHiGI AGH, Kraków.
• 9. Kleczkowski A.S. red. 1990b. Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony 1:500 000. IHiGI AGH, Kraków.
• 10. Kozdrój i in. 2017 – Kozdrój, W., Ihnatowicz, A., Zawistowski, K., Mydłowski, A., Ziółkowska-Kozdrój, M., Kłonowski, M., Holeček, J., Tasáryová, Z., Lojka, R., Čáp, P., Grundloch, J. i Řihošek, J. 2017. Quantitative report on the data inventory and concepts of field measurements at the pilot area: Wałbrzych / Broumov (PL-CZ). Deliverable D.T3.1.1 of the GeoPLASMA-CE project (Interreg-ce).
• 11. Łoginow, K. 2017. SMOGLAB.PL. Problem, który Kraków może przekuć w sukces [Online] https://smoglab.pl/problem-ktory-krakow-moze-przekuc-sukces/ [Dostęp: 1.06.2018].
• 12. Łoginow, K. 2017. SMOGLAB.PL. Ile budynków w Krakowie można podłączyć do miejskiej sieci ciepłowniczej? [Online] https://smoglab.pl/budynkow-krakowie-mozna-podlaczyc-miejskiej-sieci
• -cieplowniczej-zainteresowanie-podlaczaniem-sie-miejskiej-sieci-slabe [Dostęp: 1.06.2018].
• 13. MPEC 2017 – Plan rozwoju MPEC S.A. w Krakowie w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na ciepło. Plan wieloletni na lata 2017–2023. Kraków.
• 14. RDW 2000 — Dyrektywa 2000/60/WE. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z 23 października 2000 r., ustalająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz. Urzędowy UE L 327/1, z dn. 22.12.2000) (Ramowa Dyrektywa Wodna). Bruksela.
• 15. Stępień, P. red. 2015. Zbiorczy Planu Gospodarki Niskoemisyjnej na lata 2014–2020 z perspektywą do 2030 r. dla 15 gmin Aglomeracji Wałbrzyskiej wraz z przeprowadzeniem konsultacji społecznych planu oraz promocją prowadzonych działań. Atmoterm. Wałbrzych.
• 16. WHO 2018 – WHO Global Urban Ambient Air Pollution Database (aktualizacja 2018). [Online] http://www.indiaenvironmentportal.org.in/content/454533/who-global-urban-ambient-air-pollution-database-update-2018 [Dostęp: 1.06.2018].
• 17. Zastrzeżyńska i in. 2014 – Zastrzeżyńska, J., Jaruszowiec, M., Czeluśniak, M., Kuzior, N. i Sukiennik, A. 2014. Program Ograniczenia Niskiej Emisji Dla Miasta Wałbrzycha – projekt. PROJEECT-ECO, Wałbrzych.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).