Polskie adaptacje zagranicznych atlasów geograficznych na przełomie XX i XXI wieku

• Autorzy: Konopska B. , Pasławski J.

Warianty tytułu

EN

Polish adaptation of foreign geographical atlases for general use at the turn of the 20th and 21st centuries

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na tle dużej aktywności polskich wydawców w zakresie adaptacji obcych atlasów geograficznych w ostatniej dekadzie XX wieku i pierwszej dekadzie XXI wieku, w artykule omówiono różne podejścia do adaptacji, podejmując próbę ich pogrupowania i nazwania. Ponadto omówiono użyteczność i poprawność kartograficzną adaptowanych publikacji z punktu widzenia polskiego użytkownika oraz podstawowe problemy związane ze stosowaniem polskiego nazewnictwa geograficznego, ale również układem, zakresem treści i symboliką, której spodziewa się polski użytkownik.

EN

Adaptation of foreign cartographic works is the constant practice of publishing industry. Its greatest popularity dates back to the period of the Partitions of Poland (1795–1918), as well as to the time that followed the systemic transition of 1989, but the lowest popularity concerns the times of the Second Republic of Poland and the period of the Polish People Republic. Apogee of issuing the adapted works in Poland dates back to the turn of the twentieth and twenty- -first centuries. The objects of the study were the atlases of general use adapted to the Polish readers at the turn of the twentieth and twenty-first centuries. The main objective of this research was brought to the determination a degree of adjustment of foreign publications for the needs of a Polish customer in the context of cartographical principles, as well as to the attempt of classification and naming the kinds of adaptation. From this perspective, it was interesting to find out which elements of atlas and map content were severely changed to adapt to the Polish users and to what extent the structure of atlas and the content of maps were modified. It was also interesting to identify the substantive problems encountered by Polish cartographers and to show the errors, before which they failed to protect themselves. The paper versions of school atlases, pocket atlases and general geographic atlases were analyzed. The analysis of the collected materials pointed out the similarities in the activities of publishers. Certain compounds emerged between a range of changes made to an original work and a profile of publishing house, especially in the scope of its earlier cartographic experience and market position. In any case, regardless the type of atlas, Polish translation of a text layer, i.e. the geographical names, and explanations in legends, appeared. Two types of adaptation due to the scope of changes made by the Polish publishers were distinguished: basic and complex. A basic adaptation is the translation of a publication into Polish without any interference with the structure of a work or any correction of the substantive errors. A complex adaptation consists of the translation of the text layer and the introduction of a newly developed specific part regarding Poland and replacing the pages with presentation of a country, from which the original work is. Moreover several common mistakes that appeared in the adapted atlases were identified. Proper elaboration of geographical names was identified as the greatest difficulty in preparing the adaptations of atlases.

Słowa kluczowe

PL

atlas geograficzny; licencja; prawa autorskie; adaptacja; nazewnictwo geograficzne

EN

geographical atlas; geographical names; adaptation

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geograficzne. Oddział Kartograficzny
• Czasopismo: Polski Przegląd Kartograficzny
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 47, nr 2
• Strony: 105--118
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., mapy, rys.

Twórcy

autor

Konopska B.

• Instytut Geodezji i Kartografii, Warszawa

autor

Pasławski J.

• Zakład Geoinformatyki, Kartografii i Teledetekcji, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego

Bibliografia

• Angiel J., 1998, (rec.) Szkolny atlas geograficzny. „Geografia w Szkole” R. 51, nr 5, s. 313–315.
• Czerny A., Kałamucki K., Ostrowski W., Żyszkowska W., 1999, Dorobek i stan polskiej kartografii geograficznej w ostatnim dziesięcioleciu. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 31, nr 1, s. 3–14
• Dziennik Ustaw, 1994, nr 24, poz. 83, art. 2, p. 1.
• Figurski T., 2005, Polskie opracowania zagranicznych atlasów geograficznych. Praca magisterska wykonana pod kierunkiem dr. B. Horodyskiego w Katedrze Kartografii Uniwersytetu Warszawskiego.
• Horodyski B., 1997, Zarys oceny merytorycznej kartograficznego ruchu wydawniczego w Polsce w latach 1990–1996. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 29, nr 2, s. 83–88.
• Horodyski B., 2008,(rec.) Illustrowannyj atłas Rossii. Ilustrowany atlas Polski. Nasza ojczyzna. Mapy, informacje, krajobrazy. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 40, nr 1, s. 63–65.
• Kaiser W., 1998, Jak pracować ze szkolnym Atlasem geograficznym. Przewodnik metodyczny. Warszawa: WSiP.
• Korycka-Skorupa J., Nowacki T., 1998, (rec.) Atlas encyklopedyczny PWN. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 30, nr 4, s. 279–281.
• Nazewnictwo geograficzne świata, 2004–2010. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii
• Nowy słownik języka polskiego PWN, t. 1 (A–Ó), Warszawa: 2000, Wydawn. Naukowe PWN.
• Okonek M., 1994, (rec.) Przeglądowy atlas świata. Poglądowy i zasobny w informacje obraz Ziemi. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 26, nr 4, s. 230–232.
• Okonek M., 1998, (rec.) Mały atlas świata. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 30, nr 3, s. 202–203.
• Opach T., 2004, (rec.) Atlas świata. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 36, nr 3, s. 211–213.
• Ostrowski J., 1993, (rec.) Kieszonkowy atlas świata lat dziewięćdziesiątych. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 25, nr 3, s. 136–138.
• Ostrowski J., 2006a, (rec.) Wielki atlas świata. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 38, nr 2, s. 163–166.
• Ostrowski J., 2006b, (rec.) Świat w trzech wymiarach. Atlas ilustrowany. Mapy, fotografie, komentarze. ”Polski Przegl. Kartogr.” T. 38, nr 3, s. 257–259.
• Ostrowski W., 2002, (rec.) Geograficzny atlas świata. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 34, nr 1, s. 44–46.
• Ostrowski W., Pizoń M., 1998, (rec.) Nowy atlas świata. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 30, nr 2, s. 124–128.
• Pasławski J., 1993, (rec.) Szkolny atlas świata. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 25, nr 3, s. 135–136.
• Pasławski J., 1999, (rec.) Szkolny atlas geograficzny. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 31, nr 2, s.123–125.
• Pawlak W., 1999, Kartografia w polskim systemie edukacyjnym. „Materiały Ogólnopolskich Konferencji Kartograficznych” T. 21, s. 9–17.
• Polskie nazwy geograficzne świata, 1994–1996. Państwowa Służba Geodezyjna i Kartograficzna. Warszawa: Główny Geodeta Kraju.
• Ratajski L., Szewczyk J., Zwoliński P.,1959, Polskie nazewnictwo geograficzne świata. Warszawa: PWN.
• Urzędowy wykaz nazw geograficznych świata, 2013. Warszawa: GUGiK.
• Zych M., 2014, Nowy wykaz polskich nazw geograficznych świata i zasady jego opracowania na tle dotychczasowych publikacji. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 46, nr 2, s. 140–161.
• Strony internetowe:
• http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/adaptacja; 3865734.html; dostęp 15.07.2015.